AI tools
Loading AI tools

Lekarz – osoba posiadająca wiedzę i uprawnienia do leczenia[1][2].

Treść tego artykułu należy opracować w taki sposób, aby nie uwypuklała nadmiernie polskiej specyfiki / aby nie zawężała się tylko do polskich warunków
Dokładniejsze informacje o tym, co należy poprawić, być może znajdują się w dyskusji tego artykułu.
Po wyeliminowaniu niedoskonałości należy usunąć szablon {{Dopracować}} z tego artykułu.
Thumb
Chirurdzy podczas operacji

Lekarz zajmuje się utrzymywaniem lub przywracaniem zdrowia poprzez badanie, diagnozowanie, prognozowanie i leczenie chorób, urazów i innych schorzeń fizycznych i umysłowych.

Dawniej wyrazy „lekarz” i „doktor” były słowami potocznymi, którymi określano ludzi zajmujących się leczeniem i pielęgnowaniem, posiadających wykształcenie, ale niekoniecznie uniwersyteckie czy akademickie.

Współcześnie lekarze muszą posiadać specjalistyczne wykształcenie medyczne (lub medycyny weterynaryjnej w przypadku lekarzy weterynarii). W trakcie praktyki zawodowej mogą skupiać się na pewnych kategoriach chorób, rodzajach pacjentów i metodach leczenia – zwanych specjalnościami medycznymi – lub mogą zapewniać stałą i regularną opiekę medyczną osobom, rodzinom i społecznościom. Praktyka medyczna wymaga szczegółowej znajomości dyscyplin akademickich, jak anatomia i fizjologia oraz chorób podstawowych i ich leczenia. Niezbędne dla każdego lekarza jest ciągłe zwiększanie kompetencji w dziedzinie medycyny, którą się zajmuje.

Rola lekarza i znaczenie samego słowa różnią się na świecie, jak i stopnie specjalizacji i inne kwalifikacje. Wspólnym elementem jest etyka zawodowa, która wymaga w szczególności od lekarzy rozważenia, współczucia i życzliwości dla swoich pacjentów. Lekarz przed rozpoczęciem praktyki w zawodzie składa Przyrzeczenie Lekarskie.

Polska

Lekarzem jest osoba posiadająca właściwe kwalifikacje, potwierdzone wymaganymi dokumentami, do udzielania świadczeń zdrowotnych, w szczególności do: badania stanu zdrowia, rozpoznawania chorób i zapobiegania im, leczenia i rehabilitacji chorych, udzielania porad lekarskich, a także wydawania opinii i orzeczeń lekarskich, w zakresie swojej specjalizacji[3][4].

Nazwa lekarz jest zapożyczeniem z języka gockiego słowa lēkeis ‘lekarz’ (lēkinōn „leczyć”), stwniem. lāhki „lekarz”, lāchinōn „leczyć, uzdrawiać”, który z kolei jest zapożyczeniem z kontynentalnego języka celtyckiego słowa lēkijaz, irl. liaig „lekarz”. Obie formy pochodzą od greckich słów lekeis i lekinón[5].

Wskaźnik liczby lekarzy w Polsce na 1000 mieszkańców osiągnął w 2015 wartość 2,2 i był najniższy wśród państw członkowskich Unii Europejskiej[6].

Kształcenie lekarzy w Polsce

W Polsce tytuł zawodowy lekarza zdobywa się, kończąc sześcioletnie jednolite studia wyższe[uwaga 1] na kierunku lekarskim uczelni medycznej, z czego od roku 2012 dwa semestry na ostatnim roku studiów stanowi nauczanie praktyczne[3][4]. W przypadku zawodu lekarza dentysty studia liczą 5 lat, a lekarza weterynarii 5,5 roku[7].

Dyplom lekarza jest równorzędny z dyplomem magistra.

Pełne prawo wykonywania zawodu lekarza zdobywa się po odbyciu trzynastomiesięcznego stażu podyplomowego oraz zdaniu z wynikiem pozytywnym Lekarskiego Egzaminu Końcowego. Dodatkowymi warunkami stawianymi lekarzom przez prawo są: posiadanie pełnej zdolności do czynności prawnych, odpowiedni stan zdrowia oraz wykazywanie nienagannej postawy etycznej. Zasady wykonywania zawodu lekarza reguluje Ustawa o zawodach lekarza i lekarza dentysty[8], a lekarza weterynarii Ustawa o zawodzie lekarza weterynarii i izbach lekarsko-weterynaryjnych[9][10].

Zasady uznawania kwalifikacji lekarza nabytych w państwach członkowskich Unii Europejskiej określa Ustawa o zasadach uznawania kwalifikacji zawodowych nabytych w państwach członkowskich Unii Europejskiej z dnia 22 grudnia 2015 r.[11] Dokonuje ona w zakresie swojej regulacji wdrożenia odpowiednich dyrektyw Wspólnot Europejskich.

Uczelnie medyczne w Polsce

Następujące uczelnie wyższe kształcą przyszłych lekarzy (kierunek lekarski)[12]:

Uczelnie weterynaryjne w Polsce

Następujące uczelnie wyższe kształcą przyszłych lekarzy weterynarii[13]:

Specjalności lekarskie

Zobacz też kategorię: Specjalności lekarskie.

Znaczny rozwój nauk medycznych spowodował konieczność wprowadzenia specjalizacji podstawowych i szczegółowych. Tytuł lekarza specjalisty w danej specjalności medycznej uzyskuje się po odbyciu trwającego zwykle 5–6 lat szkolenia w trakcie pracy zawodowej. Szkolenie lekarza przed uzyskaniem tytułu specjalisty w szczegółowej specjalności (tj. możliwej do uzyskania dopiero po zakończeniu szkolenia w podstawowej specjalności) ze względu na procedury administracyjne oraz wymogi formalne trwa zwykle około 15–20 lat, licząc od momentu rozpoczęcia studiów.

System specjalizacji w Polsce

Do roku 1999 obowiązywał dwustopniowy system specjalizacji. Po dwóch – trzech latach szkolenia lekarz otrzymywał tytuł „lekarza danej specjalności” np. lekarz chorób wewnętrznych – tzw. I stopień specjalizacji. Jeśli zdecydował się na kontynuowanie specjalizacji, mógł zdobyć tzw. specjalizację II stopnia i tytuł „lekarza specjalisty” danej specjalności – np. lekarz specjalista chorób wewnętrznych. Ordynatorem oddziału może zostać tylko lekarz specjalista (II stopnia) w danej specjalności. System ten nie dotyczył specjalizacji uzyskiwanych po zdobyciu innej (specjalizacji szczegółowych), gdzie obowiązywał system jednostopniowy.

Do niedawna lekarze w Polsce mogli specjalizować się w 40 specjalnościach podstawowych[14]:

  1. Anestezjologia i intensywna terapia
  2. Audiologia i foniatria
  3. Chirurgia dziecięca
  4. Chirurgia klatki piersiowej
  5. Chirurgia ogólna
  6. Chirurgia plastyczna
  7. Chirurgia szczękowo-twarzowa
  8. Choroby wewnętrzne
  9. Choroby zakaźne
  10. Dermatologia i wenerologia
  11. Diagnostyka laboratoryjna
  12. Epidemiologia
  13. Genetyka kliniczna
  14. Kardiochirurgia
  15. Kardiologia
  16. Medycyna nuklearna
  17. Medycyna pracy
  18. Medycyna ratunkowa
  19. Medycyna rodzinna
  20. Medycyna sądowa
  21. Medycyna transportu
  22. Mikrobiologia lekarska
  23. Neonatologia
  24. Neurochirurgia
  25. Neurologia
  26. Okulistyka
  27. Onkologia kliniczna
  28. Ortopedia i traumatologia narządu ruchu
  29. Otorynolaryngologia
  30. Patomorfologia
  31. Pediatria
  32. Położnictwo i ginekologia
  33. Psychiatria
  34. Psychiatria dzieci i młodzieży
  35. Radiologia i diagnostyka obrazowa
  36. Radioterapia onkologiczna
  37. Rehabilitacja medyczna
  38. Transfuzjologia kliniczna
  39. Urologia
  40. Zdrowie publiczne

oraz 28 specjalnościach szczegółowych (po uzyskaniu jednej z odpowiednich – tzn. określonych rozporządzeniem Ministra Zdrowia – specjalizacji podstawowych):

  1. Alergologia
  2. Angiologia
  3. Balneologia i medycyna fizykalna
  4. Chirurgia naczyniowa
  5. Chirurgia onkologiczna
  6. Choroby płuc (pulmonologia)
  7. Diabetologia
  8. Endokrynologia
  9. Farmakologia kliniczna
  10. Gastroenterologia
  11. Geriatria
  12. Ginekologia onkologiczna
  13. Hematologia
  14. Hipertensjologia
  15. Immunologia kliniczna
  16. Kardiologia dziecięca
  17. Medycyna paliatywna
  18. Medycyna sportowa
  19. Nefrologia
  20. Neurologia dziecięca
  21. Neuropatologia
  22. Onkologia i hematologia dziecięca
  23. Otorynolaryngologia dziecięca
  24. Reumatologia
  25. Seksuologia
  26. Toksykologia kliniczna
  27. Transplantologia kliniczna
  28. Urologia dziecięca

Od 2013[15] roku lista specjalizacji lekarzy wygląda następująco[16]:

  1. Alergologia
  2. Anestezjologia i intensywna terapia
  3. Angiologia
  4. Audiologia i foniatria
  5. Balneologia i medycyna fizykalna
  6. Chirurgia dziecięca
  7. Chirurgia klatki piersiowej
  8. Chirurgia naczyniowa
  9. Chirurgia ogólna
  10. Chirurgia onkologiczna
  11. Chirurgia plastyczna
  12. Chirurgia szczękowo-twarzowa
  13. Choroby płuc
  14. Choroby płuc dzieci
  15. Choroby wewnętrzne
  16. Choroby zakaźne
  17. Dermatologia i wenerologia
  18. Diabetologia
  19. Diagnostyka laboratoryjna
  20. Endokrynologia
  21. Endokrynologia ginekologiczna i rozrodczość
  22. Endokrynologia i diabetologia dziecięca
  23. Epidemiologia
  24. Farmakologia kliniczna
  25. Gastroenterologia
  26. Gastroenterologia dziecięca
  27. Genetyka kliniczna
  28. Geriatria
  29. Ginekologia onkologiczna
  30. Hematologia
  31. Hipertensjologia
  32. Immunologia kliniczna
  33. Intensywna terapia
  34. Kardiochirurgia
  35. Kardiologia
  36. Kardiologia dziecięca
  37. Medycyna lotnicza
  38. Medycyna morska i tropikalna
  39. Medycyna nuklearna
  40. Medycyna paliatywna
  41. Medycyna pracy
  42. Medycyna ratunkowa
  43. Medycyna rodzinna
  44. Medycyna sądowa
  45. Medycyna sportowa
  46. Mikrobiologia lekarska
  47. Nefrologia
  48. Nefrologia dziecięca
  49. Neonatologia
  50. Neurochirurgia
  51. Neurologia
  52. Neurologia dziecięca
  53. Neuropatologia
  54. Okulistyka
  55. Onkologia i hematologia dziecięca
  56. Onkologia kliniczna
  57. Ortopedia i traumatologia narządu ruchu
  58. Otorynolaryngologia
  59. Otorynolaryngologia dziecięca
  60. Patomorfologia
  61. Pediatria
  62. Pediatria metaboliczna
  63. Perinatologia
  64. Położnictwo i ginekologia
  65. Psychiatria
  66. Psychiatria dzieci i młodzieży
  67. Radiologia i diagnostyka obrazowa
  68. Radioterapia onkologiczna
  69. Rehabilitacja medyczna
  70. Reumatologia
  71. Seksuologia
  72. Toksykologia kliniczna
  73. Transfuzjologia kliniczna
  74. Transplantologia kliniczna
  75. Urologia
  76. Urologia dziecięca
  77. Zdrowie publiczne.

System specjalizacji opiera się na modułach. Część specjalizacji występuje jako moduł jednolity, część natomiast jest podzielona na moduł podstawowy i specjalistyczny (z czego moduł podstawowy może być wspólny dla kilku specjalizacji jednocześnie). Dla przykładu, ukończenie modułu podstawowego w zakresie chirurgii ogólnej (trwa 2 lata) upoważnia do podjęcia modułu specjalistycznego ze specjalizacji:

Wykaz modułów podstawowych[17]:

  • moduł podstawowy w zakresie chirurgii ogólnej
  • moduł podstawowy w zakresie chorób wewnętrznych
  • moduł podstawowy w zakresie otorynolaryngologii
  • moduł podstawowy w zakresie patomorfologii
  • moduł podstawowy w zakresie pediatrii.

Moduły jednolite trwają od 4 do 6 lat. Moduły podstawowe wraz z modułami specjalistycznymi od 4 do 7–10 lat (najdłużej transplantologia kliniczna). W niektórych wypadkach potrzebne jest uzyskanie jednej ze specjalizacji w pierwszej kolejności, żeby móc przystąpić do danego modułu specjalistycznego, np. ukończona specjalizacja II stopnia (dawniej) lub tytuł specjalisty w dziedzinie położnictwa i ginekologii upoważnia do rozpoczęcia modułu specjalistycznego z endokrynologii ginekologicznej i rozrodczości lub ginekologii onkologicznej.

Natomiast lekarze dentyści mogą specjalizować się w następujących specjalnościach:

  1. Chirurgia stomatologiczna
  2. Chirurgia szczękowo-twarzowa
  3. Ortodoncja
  4. Periodontologia
  5. Protetyka stomatologiczna
  6. Stomatologia dziecięca
  7. Stomatologia zachowawcza z endodoncją
  8. Zdrowie publiczne
  9. Epidemiologia.

Specjalizacje te odbywają się na zasadzie modułów jednolitych trwających od 3 do 6 lat (najdłużej chirurgia twarzowo-szczękowa).

W medycynie weterynaryjnej aktualnie wyróżniamy 19 specjalizacji lekarsko-weterynaryjnych[18]:

  1. Choroby przeżuwaczy
  2. Choroby koni
  3. Choroby świń
  4. Choroby psów i kotów
  5. Choroby drobiu
  6. Choroby gospodarskich i towarzyszących zwierząt futerkowych
  7. Użytkowanie i patologia zwierząt laboratoryjnych, w tym towarzyszących
  8. Choroby ryb i zwierząt akwakultury
  9. Choroby owadów użytkowych
  10. Choroby zwierząt nieudomowionych
  11. Rozród zwierząt
  12. Chirurgia weterynaryjna
  13. Diagnostyka obrazowa
  14. Higiena pasz i prewencja weterynaryjna
  15. Higiena zwierząt rzeźnych i żywności pochodzenia zwierzęcego
  16. Weterynaryjna diagnostyka laboratoryjna
  17. Epizootiologia i administracja weterynaryjna
  18. Choroby ptaków ozdobnych i gołębi
  19. Dobrostan zwierząt

Do studiów specjalizacyjnych może przystąpić każdy lekarz weterynarii posiadający prawo wykonywania zawodu oraz 2 letni staż pracy. Czas trwania szkolenia wynosi 2–3 lata[19].

Kontrowersje językowe

Formą żeńską słowa „lekarz” jest „lekarka”[20][21][22]; dawniej nazywano „lekarkami” również zielarki bądź znachorki[23][22]. Forma ta nie występuje w Ustawie o zawodach lekarza i lekarza dentysty[11]. Stosowanie formy „lekarka” nie jest dopuszczalne na pieczątkach lekarskich, możliwe jest natomiast stosowanie skrótów (lek. zamiast lekarz i lek. wet. zamiast lekarz weterynarii)[24].

Zarówno w języku potocznym, jak i w oficjalnych dokumentach spotyka się tytuły zawodowe lekarzy, które nie istnieją lub których rozumienie i użycie jest niepełne albo nieprawidłowe:

  • „lekarz medycyny” – nieistniejący tytuł zawodowy mający być synonimem tytułu „lekarz”. Określenie to bywa spotykane nie tylko w powszechnym użyciu, ale także na pieczęciach lekarskich oraz w oficjalnych komunikatach rządowych[uwaga 2]. Treść pieczęci lekarskiej została opisana w Uchwale Nr 110/05/IV Naczelnej Rady Lekarskiej[24] i nie zezwala na stosowanie tytułów innych niż „lekarz” i „lekarz dentysta”. Nagminne używanie sformułowania „lekarz medycyny” w reklamach telewizyjnych może wynikać z chęci uniknięcia przez reklamodawców sporów prawnych: zgodnie z art. 63 Kodeksu Etyki Lekarskiej[25] lekarz nie powinien używać swego wizerunku w celach komercyjnych, a widywani w reklamach aktorzy, podający się za lekarzy, mogą być tytułowani jedynie określeniem „lekarz medycyny”;
  • „doktor” – określenie stosowane w mowie potocznej bądź tradycyjnie jako forma grzecznościowa wobec lekarzy oraz lekarzy weterynarii i lekarzy dentystów;
  • lekarz dentysta – pot. dentysta, tytuł zawodowy uzyskiwany przez absolwenta studiów na kierunku lekarsko-dentystycznym, będącym kierunkiem odrębnym od kierunku lekarskiego na polskich uczelniach medycznych;
  • lekarz weterynarii – pot. weterynarz, tytuł zawodowy uzyskiwany przez absolwenta medycyny weterynaryjnej związany z całkowicie odrębnym zawodem;
  • „weterynarz” – nieistniejący tytuł zawodowy będący w mowie potocznej określeniem zawodu lekarza weterynarii. Aktualnie coraz częściej ma wydźwięk pejoratywny, oznaczający kogoś o niskich kompetencjach. W tłumaczeniu z łacińskiego veterinarius oznacza hodowcę zwierząt, natomiast dopiero medicus veterinarius lekarza weterynarii dlatego też określenie „weterynarz” nie jest do końca poprawne[26][27][28][29][30].

Zobacz też

Szybkie fakty
Informacje w projektach siostrzanych
 Multimedia w Wikimedia Commons
 Teksty źródłowe w Wikiźródłach
 Cytaty w Wikicytatach
 Definicje słownikowe w Wikisłowniku
Zamknij

Uwagi

  1. [U 1]
    Jeden z wyjątków od Deklaracji Bolońskiej.
  2. [U 2]
    Na stronie ministerstwa zdrowia prezentującej listę konsultantów krajowych do 2 listopada 2024 roku tytuł zawodowy konsultantki krajowej z balneologii i medycyny fizykalnej Aleksandry Barbary Sędziak przedstawiany był jako „lek. med.” (zarchiwizowana wersja strony z 21 IX 2024 r.)

Przypisy

Linki zewnętrzne

Wikiwand in your browser!

Seamless Wikipedia browsing. On steroids.

Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.

Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.

Chrome
Wikiwand for Chrome
Edge
Wikiwand for Edge
Firefox
Wikiwand for Firefox