Nikłonie

Nikłonie (Dixidae) – rodzina muchówek^[1] z podrzędu długoczułkich i infrarzędu Culicomorpha. Dawniej traktowana jako podrodzina Dixinae w rodzinie komarowatych^[2].

Nikłonie

Dixidae
Dixa nebulosa
Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	stawonogi
Gromada	owady
Podgromada	uskrzydlone
Rząd	muchówki
Podrząd	muchówki długoczułkie
Infrarząd	Culicomorpha
Rodzina	Dixidae

Opis

Owady dorosłe

Ciało drobne (długości według jednych źródeł do 4 mm^[3], według innych około 10 mm^[4]), zwykle ciemne, brunatne, rdzawe, rzadziej jasnożółte. Skrzydła stosunkowo szerokie, przezroczyste lub zadymione. Czułki długie, 16-członowe, o skapusie krótkim, pedicelu kulistym, a biczyku długim, opuszonym krótkimi włoskami. Kłujka sztywna i krótka. Głaszczki szczękowe szerokie, 4-członowe, dłuższe od kłujki. Tułów mocno wypukły. Golenie odnóży przednich i środkowych bez grzebienia, tylnych natomiast rozszerzone z tyłu i z dobrze wykształconym podwójnym grzebieniem. Empodium stóp zredukowane, dochodzące najdalej do nasady pazurka. Przylg brak. Na skrzydłach drobne włoski, grubsze na żyłkach. Przezmianki duże i szerokie. Odwłok długi. Gonokoksyt i gonostyl zazwyczaj dobrze wykształcone^[3].

Larwy

Larwy IV stadium różnią się od larw wodzieni i komarów: pierwszym, wolnym oraz częściowo zlanymi: drugim i trzecim, segmentami tułowia nie szerszymi od odwłoka, odwłokiem 10-segmentowym oraz płytką przetchlinkową na VIII i IX segmencie nie tworzącą jednej całości. Larwy nikłoni mają ponadto ciało walcowate, o spłaszczonej brzusznej powierzchni i obracającą się o 90° w obie strony głowę. Na grzbietowej stronie członów II-VII odwłoka występować mogą rozetki grzbietowe, na brzusznej stronie segmentów I i II przysadki ruchowe, a na brzusznej stronie segmentów V, VI i czasem VI, wałeczki do pełzania^[2].

Poczwarki

Listkowate wyrostki płetwowe na ostatnim segmencie odwłoka nieruchome, o rozszerzonej podstawie, a wierzchołku zaostrzonym. Syfony krótkie i woreczkowate^[2].

Biologia i występowanie

Larwy wodno-lądowe, wszystkożerne. Żyją w wodach stojących lub wolno płynących, silnie zarośniętych. Często wypełzają na wystające z wody rośliny. Spotykane na brzegach małych stawów, bagnach i silnie porośniętych rowach. Larwy zimujące, zimują poza zbiornikiem wodnym^[2]. Osobniki dorosłe nie odżywiają się krwią i prawdopodobnie w ogóle nie pobierają pokarmu^[3].

W Polsce stwierdzono 11 gatunków^[4].

Systematyka

Do rodziny tej zalicza się 8 rodzajów^[1]:

• Asiodixa
• Dixa Meigen, 1818
• Dixella
• Meringodixa
• Mesodixa
• Metadixa
• Neodixa
• Nothodixa

Wybór gatunków

Rodzaj Dixa^[2][3]:

Podrodzaj Dixa s. str. (sensu stricto)

• Dixa (Dixa) caudatula Seguy, 1928
• Dixa (Dixa) dilatata Strobl, 1900 – występuje w Polsce
• Dixa (Dixa) maculata Meigen, 1818
• Dixa (Dixa) mera Seguy, 1930
• Dixa (Dixa) nebulosa Meigen, 1830 – występuje w Polsce
• Dixa (Dixa) nubilipennis Curtis, 1832
• Dixa (Dixa) obsoleta Peus, 1934
• Dixa (Dixa) perexilis Seguy, 1928
• Dixa (Dixa) pubeula Loew, 1949
• Dixa (Dixa) serrifera Edwards, 1928
• Dixa (Dixa) sobrina Peus, 1934 – występuje w Polsce
• Dixa (Dixa) submaculata Edwards, 1920
• Dixa (Dixa) tetrica Peus, 1834

Podrodzaj Paradixa Tonnoir, 1924

• Dixa (Paradixa) aestivalis Meigen, 1818 – występuje w Polsce
• Dixa (Paradixa) amphibia (Degeer, 1776)
• Dixa (Paradixa) attica Pandazis, 1933
• Dixa (Paradixa) autumnalis Meigen, 1838
• Dixa (Paradixa) borealis Martini, 192
• Dixa (Paradixa) filicornis Edwards, 1921
• Dixa (Paradixa) goetghebueri Seguy, 1921
• Dixa (Paradixa) hyperborea Bergroth, 1889 – występuje w Polsce
• Dixa (Paradixa) laeta Loew, 1849 (syninimy : Dixa fuscicornis Ewdards, 1928, Dixa mediterranea Martini, 1929) – występuje w Polsce
• Dixa (Paradixa) luctuosa Peus, 1934 (synonim: Dixa nigra Martini, 1929, nec Staeger, 1840)
• Dixa (Paradixa) martini Peus, 1934 (synonim Dixa laeta Goetgheuer, 1920, nec Loew, 1849)
• Dixa (Paradixa) nigra Staeger, 1840 – występuje w Polsce
• Dixa (Paradixa) obscura Loew, 1849 – występuje w Polsce
• Dixa (Paradixa) pyrenaica Seguy, 1921
• Dixa (Paradixa) serotina Wiedemann in Meigen, 1818

Przypisy

1. P. Myers, R. Espinosa, C. S. Parr, T. Jones, G. S. Hammond, T. A. Dewey: The Animal Diversity Web (online). 2014. [dostęp 2014-04-03].
2. Barbara Skierska: Klucze do oznaczania owadów Polski. Część XXVIII Muchówki – Diptera Zeszyt 9 a Komary – Culicidae Larwy i poczwarki. Warszawa: PWN, 1971. Brak numerów stron w książce
3. Barbara Skierska: Klucze do oznaczania owadów Polski. Część XXVIII Muchówki – Diptera Zeszyt 9 b Komary – Postacie dojrzałe.. Warszawa: PWN, 1977. Brak numerów stron w książce
4. Nikłonie (Dixidae). W: Jolanta Wiedeńska: Klucz do oznaczania makrobezkręgowców bentosowych dla potrzeb oceny stanu ekologicznego wód powierzchniowych. Grzegorz Tończyk, Jacek Siciński (red.). Warszawa: Główny Inspektorat Ochrony Środowiska, 2013, s. 80-82, seria: Biblioteka Monitoringu Środowiska. ISBN 978-83-61227-25-0.

Kontrola autorytatywna (takson):

• J9U: 987007557802205171

Identyfikatory zewnętrzne:

• BioLib: 17370
• EoL: 464
• GBIF: 7304
• identyfikator iNaturalist: 245356
• ITIS: 125809
• NCBI: 41824
• identyfikator taksonu Fossilworks: 138305
• CoL: 6249C