Depopulacja

Depopulacja albo spadek populacji – dowolne zmniejszenie liczebności jakiegoś organizmu na wskazanym terenie. Zwykle określa się tym terminem drastyczne zmniejszenie populacji ludzi na jakimś obszarze^[1]. Może ono być spowodowane zarówno powolnymi trendami demograficznymi, jak migracje czy ujemny przyrost naturalny, bądź gwałtownymi wydarzeniami, takimi jak katastrofy naturalne, epidemie czy wojny^[2].

Wykres spadku populacji w Bułgarii w ciągu kilkudziesięciu lat

Historycznie głównymi przyczynami depopulacji były epidemie, głód i wojny. Najsłynniejsze przykłady to:

• Dżuma Justyniana, która w VI wieku n.e. uśmierciła około 40% ludności Europy i Bliskiego Wschodu^[3].
• Czarna śmierć, która w XIV wieku uśmierciła około 1/3 ludności Europy.
• Epidemia grypy, która po dotarciu Kolumba do Ameryki uśmierciła większość rdzennej populacji tego kontynentu.
• Łapanie niewolników w Afryce przez europejskich i arabskich handlarzy. Od XVI do XIX wieku zostało wywiezionych w ten sposób ponad 10 milionów ludzi^[4].
• Wielki głód na Ukrainie, wywołany przez przymusową kolektywizację rolnictwa, w wyniku którego zmarło z głodu 6^[5] do 7 milionów^[6][7] ludzi.
• II wojna światowa, w której zginęło ponad 60 milionów ludzi, w tym kilkanaście procent ludności Polski, Litwy i Łotwy.
• Epidemia AIDS w Afryce Subsaharyjskiej, która od 1981 roku uśmierciła tam ponad 20 milionów ludzi^[8].

Współcześnie depopulacje powodowane są głównie emigracją i ujemnym przyrostem naturalnym^[9]. Zgodnie z raportem ONZ z 2002 roku^[10] aktualnie w 75% rozwiniętych krajów oczekiwany jest spadek populacji spowodowany niskim współczynnikiem dzietności. Ludność świata rośnie obecnie wolniej niż kilkadziesiąt lat temu: w tempie 1,15% na rok^[11], podczas gdy w szczytowych latach 1963-64 rosła w tempie 2,2% rocznie^[12].

Depopulacja w poszczególnych krajach

Większość krajów UE ma ujemny przyrost naturalny i od roku 2000 populacja UE maleje^[13]. Rośnie populacja jedynie tych krajów, do których napływają imigranci. Poza UE od 2005 roku spada również populacja Japonii.

Choć epidemia AIDS odgrywa dużą rolę w populacji Afryki Subsaharyjskiej, współczynnik dzietności na całym tym obszarze jest tak wysoki, że liczba ludności w większości krajów gwałtownie tam rośnie^[14].

Tabela:1 Procentowy spadek populacji w wybranych krajach

Kraj	Rok	Populacja	Roczny spadek populacji(%)	Główna przyczyna spadku populacji
Armenia	2009	2 967 004	0,03	emigracja
Białoruś	2009	9 648 533	0,378	spadek liczby urodzeń i długości życia
Bułgaria	2009	7 704 687	0,79	spadek liczby urodzeń i długości życia
Chorwacja	2009	4 489 409	0,052	spadek liczby urodzeń
Czechy	2009	10 211 904	0,094	spadek liczby urodzeń
Estonia	2009	1 299 371	0,632	spadek liczby urodzeń
Gruzja	2009	4 615 807	0,325	emigracja
Niemcy	2009	82 329 758	0,053	spadek liczby urodzeń
Włochy	2009	58 126 212	0,047[15]	spadek liczby urodzeń
Węgry	2009	10 031 000	0,257	spadek liczby urodzeń i długości życia
Japonia	2009	127 078 679	0,191[16]	spadek liczby urodzeń
Łotwa	2009	2 231 503	0,614	spadek liczby urodzeń i długości życia
Litwa	2009	3 555 179	0,279	spadek liczby urodzeń i długości życia
Mikronezja	2009	111 000	0,238	emigracja
Mołdawia	2009	4 320 748	0,079	spadek liczby urodzeń i długości życia
Czarnogóra	2009	672 180	0,851
Polska	2009	38 482 919	0,047	spadek liczby urodzeń i emigracja
Rumunia	2009	22 215 421	0,147	spadek liczby urodzeń i emigracja
Rosja	2009	141 927 297	0,0	spadek liczby urodzeń i długości życia
Słowenia	2009	2 005 692	0,113
Suazi	2009	1 123 913	0,459	AIDS
Trynidad i Tobago	2009	1 229 953	0,102	emigracja
Ukraina	2009	45 700 395	0,632	spadek liczby urodzeń i emigracja
Zimbabwe	2008	12 521 000	0,787	AIDS

^[17]

Konsekwencje ekonomiczne

Spadek populacji może mieć groźne skutki dla ekonomii krajów, w których starsze pokolenia są utrzymywane przez młodsze. Analizy ekonomiczne pokazują, że w takiej sytuacji należy oczekiwać deflacji ze wszystkimi jej konsekwencjami. W społeczeństwach rolniczych depopulacja może podnieść zamożność obywateli, ponieważ zwiększa ilość ziemi i zasobów przypadających na każdego z nich. W społeczeństwach przemysłowych zwykle jednak tę zamożność obniża, szczególnie jeśli jest powiązana ze starzeniem społeczeństwa, ponieważ mniejsza liczba ludzi pracujących musi utrzymać większą liczbę niepracujących. Ten spadek nie musi jednak być jednoznaczny ze spadkiem jakości życia: inne czynniki, takie jak zmniejszenie zanieczyszczenia środowiska, zużycia zasobów naturalnych i zatłoczenia dróg, mogą zrekompensować straty ekonomiczne.

Zobacz też

• España vaciada