Dąbie (Kraków)

Dąbie – obszar Krakowa, dawna wieś przyłączona do miasta 1 kwietnia 1911 roku jako jego XX dzielnica katastralna^[1][2]. Obecnie wchodzi w skład dzielnicy II Grzegórzki.

Ten artykuł dotyczy dzielnicy Krakowa. Zobacz też: inne znaczenia tego słowa.

Dąbie

Państwo	Polska
Miasto	Kraków
Dzielnica	II Grzegórzki
Poprzednia nazwa	Dzielnica XX Dąbie
Położenie na mapie Krakowa Dąbie
Położenie na mapie Polski Dąbie
Położenie na mapie województwa małopolskiego Dąbie
50°03′39″N 19°58′45″E

Dąbie na planie z 1916 roku jako dzielnica Krakowa.

Stopień Wodny Dąbie

Widok na Dąbie ze stopnia wodnego

Dawna wytwórnia wódek (później Polmos Kraków) w Dąbiu

Lokalizacja

Dąbie usytuowane jest wzdłuż dzisiejszej alei Pokoju.

Historia

Dąbie wzmiankowane było po raz pierwszy już w roku 1254, jako Dambe, własność klasztoru norbertanek, w tym samym roku Bolesław Wstydliwy przyznał wsi immunitet sądowy i ekonomiczny. W 1348 roku Kazimierz Wielki nadał Dąbie wraz z oboma brzegami Wisły klasztorowi cystersów w Mogile. Jednak już w 1389 miasto Kraków odkupiło Dąbie, za znaczną wówczas kwotę 400 grzywien. W latach 1465–1471 i 1476–1494 właścicielem Dąbia był rajca krakowski J. Wierzynek (w tym okresie stał tu młyn, folwark i karczmy), w 1. połowie XVI wieku dzierżawili je Jan i Piotr Morsztynowie. Wieś będąca własnością Krakowa położona była w drugiej połowie XVI wieku w powiecie proszowskim województwa krakowskiego^[3]. W 1551 miasto urządziło na Dąbiu dwie nowe sadzawki i ogród. W XVII wieku na Dąbiu funkcjonowały również: cegielnia, tartak, liczne stawy rybne oraz browar miejski. W 1880 roku na Dąbiu znajduje się szkółka miejska drzew i krzewów ozdobnych hodowanych na cele upiększania miasta Krakowa. W 1890 roku było tu już 101 domów, a zamieszkiwało je 737 mieszkańców, w tym czasie powstała tam również jednoklasowa szkoła ludowa.

W 1893 r. Austriacy zbudowali tu koszary dla pułku artylerii. W czasie I wojny światowej pełniły one rolę obozu dla jeńców rosyjskich^[4]. W styczniu i lutym 1919 r., w związku z trwającym wówczas na Śląsku Cieszyńskim konfliktem polsko-czechosłowackim, internowano tu 551 osób narodowości „czechosłowackiej”, z których 39 zmarło^[5].

Według austriackiego spisu ludności z 1900 w 119 budynkach w Dąbiu na obszarze 340 hektarów mieszkało 1499 osób, z czego 1453 (97%) było katolikami, 31 (2,1%) wyznawcami judaizmu, 1 (0,1%) grekokatolikiem, a 14 (0,9%) innej religii lub wyznania, 1163 (77,6%) było polsko-, 245 (16,3%) niemiecko-, a 77 (5,1%) innojęzycznymi^[6].

W roku 1911 oficjalnie przyłączono Dąbie do Krakowa (liczyło wówczas 1600 mieszkańców). W 1931 przy ulicy Fabrycznej powstały zakłady Państwowej Wytwórni Wódek. Pod koniec niemieckiej okupacji, 15 stycznia 1945, Niemcy dokonali egzekucji 79 osób (1 osoba ocalała)^[7]. W 1961 wybudowano na Wiśle stopień wodny Dąbie, a kilka lat później na Dąbiu zaczęto budować pierwsze bloki mieszkalne. W 1983 została na Dąbiu erygowana parafia rzymskokatolicka pw. św. Stanisława BM.

Infrastruktura

Widok na wschodnią część Dąbia, widoczny czerwony Kościół św. Stanisława

Jeden z placyków zabaw na Dąbiu

Kościół na Dąbiu

Szkoła Podstawowa nr 39 przy ul. Jachowicza (proj. Jan Zawiejski, 1913-1915)

Placówki oświatowe

• Szkoła Podstawowa nr 39 im. Bartosza Głowackiego w Krakowie
• Szkoła Podstawowa nr 18 im. św. Anny
• Szkółka Języka Angielskiego dla dzieci i młodzieży „Hi Kids!”
• Przedszkole nr 124
• Przedszkole nr 79

Kultura i rozrywka

• 2 Biblioteki Publiczne
• 4 boiska piłki nożnej
• 3 boiska do koszykówki
• Stadion Dąbski KS
• Korty tenisowe

Tereny zielone

• Bulwar nad Wisłą
• 8 placyków zabaw
• Ogródki działkowe

Inne obiekty

• Pętla tramwajowa Dąbie
• Kościół św. Stanisława
• Poczta Polska
• Pomnik Ofiar Dąbia
• NZOZ Dąbie – przychodnia
• figura św. Jana Nepomucena z XVIII wieku (ulica Widok)

Galeria

• 
  Pętla tramwajowa „Dąbie”
• 
  Widok osiedla od strony alei Pokoju, bloki przy ul. Półkole 5, 7 i 9
• 
  Widok bloków na osiedlu od strony alei Pokoju, od przystanku tramwajowego „Ofiar Dąbia”
• 
  Wiadukt kolejowy w ciągu linii kolejowej nr 100 nad aleją Pokoju
• 
  Widok osiedla wzdłuż alei Pokoju, po prawej bloki przy al. Pokoju 28 i 26
• 
  Wnętrze osiedla, blok przy ul. Widok 10
• 
  Wnętrze osiedla, blok przy ul. Świtezianki 5
• 
  Bulwary wiślane na Dąbiu
• 
  Park Kieszonkowy – Ogród Fabryczny
• 
  Fabryczna City – dawny kompleks fabryczny wytwórni wódek
• 
  Fabryczna Office Park

Harcerstwo na Dąbiu

• Szczep Dąbie

Przypisy

1. Ustawa z dnia 19. grudnia 1910 w przedmiocie przyłączenia do miasta Krakowa gminy Dąbie z Beszczem i Głębinowem, tudzież gminy Ludwinów i obszaru dworskiego Ludwinów — wyłączenia tychże gmin i obszaru dworskiego z okręgów Rad powiatowych Krakowskiej i Wielickiej oraz w przedmiocie zmiany § 18 i § 53 ustęp 1 statutu stoł. król. miasta Krakowa. Dziennik Ustaw i Rozporządzeń Krajowych dla Królestwa Galicyi i Lodomeryi wraz z Wielkiem Księstwem Krakowskiem. 1910, cz. XXXV, nr 243
2. Obwieszczenie Prezydyum c. k. Namiestnictwa we Lwowie z dnia 4. marca 191.1 L. 1706/pr., którem w porozumieniu z Wydziałem krajowym na zasadzie Art. XIII. ustawy z 19. grudnia 1910 Dz. u. kr. Nr. 243, wyznacza się termin, od którego wymienione w art. I. tej ustawy gminy, a mianowicie: Dąbie z Beszczem i. Głębinowem, oraz Ludwinów, tudzież obszar dworski Ludwinów, przejdą pod zarząd Bady miejskiej i Magistratu stoł. król. miasta Krakowa Dziennik Ustaw i Rozporządzeń Krajowych dla Królestwa Galicyi i Lodomeryi wraz z Wielkiem Księstwem Krakowskiem. 1911, cz. IV, nr 49
3. Województwo krakowskie w drugiej połowie XVI wieku ; Cz. 2, Komentarz, indeksy, Warszawa 2008, s. 107.
4. Kalendarium historii Dąbia [online], Kalendarium historii Dąbia [dostęp 2023-09-28].
5. Krzysztof Nowak: Lata 1918–1920. W: Śląsk Cieszyński w latach 1918–1945. Krzysztof Nowak (red.). Cieszyn: 2015, s. 45, seria: Dzieje Śląska Cieszyńskiego od zarania do czasów współczesnych.
6. Gemeindelexikon der im Reichsrate vertretenen Königreiche und Länder, bearbeitet auf Grund der Ergebnisse der Volkszählung vom 31. Dezember 1900, XII. Galizien. Wien: 1907. Brak numerów stron w książce
7. Mirosław Haładyj: To była ostatnia zbiorowa egzekucja w Krakowie. "Postrzelony udawał zabitego i potem w szoku uciekł". 2023-01-15. [dostęp 2023-01-15].