Czesław Gajda

Czesław Gajda (ur. 2 maja 1936 w Czarnej Wsi, zm. 3 czerwca 2019 w Gdańsku^[1]) – polski artysta rzeźbiarz.

Czesław Gajda

Data i miejsce urodzenia	2 maja 1936 Czarna Wieś
Data i miejsce śmierci	3 czerwca 2019 Gdańsk
Zawód, zajęcie	artysta rzeźbiarz
Alma Mater	Akademia Sztuk Pięknych w Gdańsku
Partia	Ruch Odbudowy Polski
Krewni i powinowaci	Ewa Gajda (bratanica)
Odznaczenia

Życiorys

Pomnik Stefana Michalaka, przed gmachem głównym Gdańskiego Uniwersytetu Medycznego

Uczęszczał do liceum plastycznego w Białymstoku. Później przeniósł się do liceum plastycznego w Zamościu, gdzie obrał specjalizację rzeźbiarską. Studiował na Wyższej Uczelni Sztuk Plastycznych w Gdańsku (obecnie: Akademia Sztuk Pięknych w Gdańsku). Dyplom uzyskał w pracowni Franciszka Duszeńki a jego promotorem był Adam Smolana^[2].

Wraz z Albertem Zalewskim należał do zespołu rzeźbiarskiego, który pod kierownictwem profesora Stanisława Horno-Popławskiego wykonał pomnik Karola Szymanowskiego w Słupsku. Współpracował z Wawrzyńcem Sampem i Stanisławem Gieradą przy budowie pomnika Józefa Wybickiego w Kościerzynie, ze Zdzisławem Kosedą i Stanisławem Gieradą przy budowie pomnika Józefa Konrada Korzeniowskiego w Gdyni^[3], a także z Mariuszem Kulpą przy budowie pomnika Jana Pawła II w Gdańsku.

Był jednym z 7 rzeźbiarzy, obok, między innymi, Zbigniewa Erszkowskiego, Józefa Galicy i Stanisława Radwańskiego, których uznaje się za autorów Pomnika Obrońców Wybrzeża na Westerplatte^[4].

Działał w Ruchu Odbudowy Polski. Należał do Związku Polskich Artystów Plastyków. Był stryjem Ewy Gajdy. Mieszkał w zamieszkanej przez artystów części gdańskiego Diabełkowa.

Wybrane, samodzielne prace:

• Pomnik Jezusa Miłosiernego w Gdańsku,
• Pomnik Bohaterów Walk z Faszyzmem w Rumi^[5][6],
• Pomnik Romana Landowskiego w Tczewie^[7][8],
• Pomnik Józefa Piłsudskiego w Koninie^[9],
• Pomnik Stefana Michalaka^[10] w Gdańsku,
• Pomnik 21 x TAK z 21 postulatami ogłoszonymi przez Międzyzakładowy Komitet Strajkowy, znajdujący się przy bramie nr 2 Stoczni Gdańskiej,
• Adaptacja Złotych Lwów, głównej nagrody Festiwalu Polskich Filmów Fabularnych w Gdyni^{[11][12][13][14]},
• Tablica upamiętniająca 20. rocznicę powrotu Gdańska do Polski, wisząca na ścianie frontowej Dworu Artusa,
• Cztery postacie z żywicy epoksydowej będące alegoriami pór roku^[15][16], zdobiące jedną z kamienic na placu Hallera w Tczewie,
• Rekonstrukcja kartusza pomnika króla Jana III Sobieskiego w Gdańsku^[17],
• Płaskorzeźba polskiego orła w pozłacanej koronie (który zastąpił orła pruskiego), górująca nad fasadą Dworca Głównego w Gdańsku,
• Płaskorzeźba przedstawiająca herb Frankfurtu nad Menem, znajdująca się na ścianie frontowej ratusza w Römerberg.

Wybrane odznaczenia:

• Odznaka honorowa „Za zasługi dla Gdańska” (nr V-534, nadana 22 października 1966 przez Tadeusza Bejma),
• Brązowy medal „Za zasługi dla obronności kraju” (nr B-233078, nadany 10 października 1980 przez Wojciecha Jaruzelskiego),
• Srebrny Krzyż Zasługi (nr 2073-87-43, nadany 24 czerwca 1987 przez Wojciecha Jaruzelskiego).

Kontrowersje

Będąc przewodniczącym, a później wiceprzewodniczącym rady nadzorczej Spółdzielni Pracy Twórczej Polskich Artystów Plastyków „Arpo”^[18], był odpowiedzialny za sprzedaż gdańskiej zabytkowej nieruchomości Stągwie Mleczne, które spółdzielnia wykupiła w latach 90. W 2009 pomorskie media donosiły, że zakupem zainteresowany był Jan P. pseudonim „Tygrys”, a Czesław Gajda, w wywiadach, których udzielał, bronił tej osoby^[19].

Przypisy

1. Czesław Gajda – pożegnanie [online], www.zpap-gdansk.pl [dostęp 2019-11-19].
2. Lista absolwentów [online], Akademia Sztuk Pięknych w Gdańsku [dostęp 2022-08-15].
3. Stanisław Gierada [online], Zbrojownia Sztuki [dostęp 2022-08-15] (pol.).
4. Pomnik Obrońców Wybrzeża | CKZiU Mrągowo [online], ckziumragowo.pl [dostęp 2019-11-19].
5. Pomnik Bohaterów Walk z Faszyzmem. rumia.pl. [dostęp 2017-08-19]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-05-05)].
6. Rumia ma historię! „Kamień” przy Chełmińskiej. szumrumi.pl. [dostęp 2017-08-21]. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-08-22)].
7. Na Starym Mieście stanęła ławeczka z wizerunkiem Romana Landowskiego. tcz.pl. [dostęp 2017-08-19].
8. Redakcja, Ławeczka z Romanem Landowskim w Tczewie – można się przysiąść do regionalisty [online], Tczew Nasze Miasto, 14 listopada 2013 [dostęp 2019-11-19] (pol.).
9. Konińskie obchody 90. rocznicy odzyskania przez Polskę niepodległości. konin.pl. [dostęp 2017-08-19]. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-08-20)].
10. Pomnik Stefana Michalaka. Gedanopedia. [dostęp 2017-08-19].
11. Oscar, Kondor i Kijanka. Onet. [dostęp 2017-08-19]. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-08-19)].
12. Wszystko co powinniście wiedzieć o historii festiwalu w Gdyni. Wirtualna Polska. [dostęp 2017-08-19].
13. Przełomowe momenty i skandale. Historia Festiwalu Filmowego w Gdyni. trojmiasto.pl. [dostęp 2017-08-19].
14. Ponad 20 filmów zawalczy o Złote Lwy. tvn24.pl. [dostęp 2017-08-19].
15. Cztery pory roku jak nowe – figury wracają na szczyt kamienicy. tczewska.pl. [dostęp 2017-08-19].
16. Figury na każdą porę roku. naszemiasto.pl Warszawa. [dostęp 2017-08-19].
17. Długa podróż króla Jana do Gdańska. trojmiasto.pl. [dostęp 2017-08-19].
18. „Tygrys” chce przejąć zabytek. polskatimes.pl. [dostęp 2017-08-19].
19. DorotaD. Abramowicz DorotaD., RobertR. Kiewlicz RobertR., „Tygrys” chce przejąć zabytek, „Dziennikbaltycki.pl” [dostęp 2018-01-13] (pol.).