Czerwony Fort w Agrze

Czerwony Fort w Agrze (hindi आगरा का किला, urdu آگرہ قلعہ) – zespół budowli fortecznych i pałacowych w Agrze w Indiach, wzniesiony z inicjatywy Akbara (1556–1605).

Czerwony Fort w Agrze^[1][a]

Obiekt z listy światowego dziedzictwa UNESCO
Państwo	Indie
Typ	kulturowy
Spełniane kryterium	III
Numer ref.	251
Region[b]	Azja i Pacyfik
Historia wpisania na listę
Wpisanie na listę	1983 na 7. sesji
Położenie na mapie Uttar Pradesh Czerwony Fort w Agrze[3]
Położenie na mapie Indii Czerwony Fort w Agrze[5]
27°10′46″N 78°01′17″E
Oficjalna nazwa wpisana na listę UNESCO Oficjalny podział dokonany przez UNESCO

Czerwony Fort

Czerwony Fort

Brama Delhi

Jahangir Mahal

Moti Masjid

Diwan-i-Am

Diwan-i-Khas

Khas Mahal

Nagina Masjid

W 1983 roku fort został wpisany na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO.

Położenie

Fort leży na prawym brzegu rzeki Jamuny, na północno-zachodnich krańcach ogrodów Szahdżahana otaczających Tadź Mahal^[6].

Historia

Budowa fortu rozpoczęła się w 1565 roku z inicjatywy Akbara (1556–1605), który przeniósł stolicę państwa Mogołów do Agry^[7]. Nowy fort wzniesiono w miejscu dawnego fortu Radźputów^[8][9]. Kompleks na planie nieregularnego półkola zaprojektował Quasim Khan Mir Barr o Bahr^[10]. Do budowy zaangażowano tysiące robotników a prace ukończono w 1573 roku^[10]. Nadworny historyk Akbara Abdul Fazal zanotował, że w granicach fortu stanęło 500 budowli kamiennych^[a][10].

Prace budowlane były kontynuowane przez następców Akbara, zwłaszcza Szahdżahana w pierwszej połowie XVII w. Po przejęciu władzy przez jego syna i następcę Aurangzeba w 1658 roku Szahdżahan został uwięziony w Czerwonym Forcie, gdzie w 1666 zmarł^[11].

W 1983 roku fort został wpisany na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO^[11].

Architektura

Czerwony Fort jest zespołem budowli zamkniętych wewnątrz potężnych murów zewnętrznych z bloków czerwonego piaskowca. Mury mają ok. 20 metrów wysokości i około 2,5 kilometra łącznej długości^[6][8]. Od środka wyłożone są białym marmurem, a delikatniejsza (najbardziej wyrafinowana ze wszystkich fortów indyjskich) architektura wnętrza fortu obliczona była na ukazanie potęgi władcy^[10]. Otacza je szeroka na 10 metrów fosa o głębokości 9 metrów, która łączy się z rzeką Jamuną^[8].

Głównym wejściem do fortu jest Brama Amara Singha (zwaną również Bramą Lahore) po stronie południowej; po stronie zachodniej znajduje się drugie wejście – Brama Delhi^[11][8].

Wewnątrz fortu znajduje się szereg budowli, głównie o charakterze pałacowym, w tym^[6]:

• Moti Masjid (pol. Meczet Perłowy) – wykonany z marmuru, uważany za jeden z najpiękniejszych meczetów Indii^[12]
• Diwan-i-Am – sala audiencji publicznych
• Diwan-i-Khas – sala audiencji prywatnych, gdzie władcy mogolscy przyjmowali dygnitarzy i zagranicznych gości. W tym miejscu znajdował się słynny Pawi Tron, przeniesiony później do Delhi, a następnie do Iranu.
• Khas Mahal – prywatny pałac Akbara
• Jahāngīri Mahal (pol. Pałac Dżahangira) – prywatna rezydencja władców mogolskich zbudowana przez Akbara dla syna
• Shish Mahal (pol. Pałac Luster)
• Nagina Masjid (pol. Meczet Klejnotu)

Uwagi

1. Asher (1992) uważa tę liczbę za przesadzoną.