Częstochowa (stacja kolejowa)

Częstochowa – największa stacja kolejowa Częstochowy, znajdująca się na Śródmieściu. W latach swojej budowy była jednym z najnowocześniejszych dworców kolejowych w Polsce. W klasyfikacji PKP należał do dworców kategorii A, czyli obsługujących ponad 2 miliony pasażerów rocznie^[2], a od 2015 roku działa jako dworzec kategorii „P” (premium)^[3]. Stacja jest jedną z najważniejszych w południowej Polsce, obsługującą połączenia lokalne i dalekobieżne w ruchu krajowym i międzynarodowym.

Częstochowa

Budynek dworca
Państwo	Polska
Województwo	śląskie
Miejscowość	Częstochowa
Lokalizacja	Śródmieście
Zarządca	PKP (dworzec) PKP PLK (stacja)
Data otwarcia	1846
Poprzednie nazwy	Tschenstochau, Częstochowa (Osobowa), Częstochowa Osobowa
Liczba pasażerów (2018)	3,6 mln[1]
Dane techniczne
Liczba peronów	4
Liczba krawędzi peronowych	8
Kasy
Linie kolejowe
1 Warszawa Zachodnia – Katowice 700 Częstochowa Stradom – Częstochowa 701 Częstochowa – Kucelinka
Schemat stacji
Położenie na mapie Częstochowy Częstochowa
Położenie na mapie Polski Częstochowa
Położenie na mapie województwa śląskiego Częstochowa
50°48′31,42″N 19°07′09,45″E

Ruch pasażerski

Rok	Wymiana roczna	Wymiana pasażerska na dobę	Miejsce w Polsce
2017[4]	3 720 000	10 200	21
2018[1]	6 200 000	10 000	20
2019[4]	3 940 000	10 800	23
2020[4]	2 050 000	5 500	23
2021[4]	2 520 000	6 900	24
2022[5]		9 300

Historia

Dworzec w 1918 roku

Pierwszy dworzec wzniesiono w latach 1845–1846 podczas budowy kolei warszawsko-wiedeńskiej. Miał charakter późnoklasycystyczny i kształtem przypominał lokomotywę – jego środkowa część miała piętro i kwadratową wieżę, natomiast boczne pawilony były parterowe. W 1852 zainstalowano na dworcu telegraf. W 1873 roku dworzec został powiększony, a następnie rozbudowany przez arch. Czesława Domaniewskiego. Na początku XX wieku został przebudowany przez Czesława Domaniewskiego. W czasie wojny polsko-bolszewickiej wojskowym komendantem stacji kolejowej był kpt. Antoni Malinowski^[6]. Pierwszy pociąg elektryczny wjechał na stację w 1956 roku. Dworzec rozebrany został pod koniec lat 70. XX wieku. Z pierwotnych zabudowań ocalały budynek pomocniczy nazywany konduktorownią i dawny szalet. Decyzja o budowie nowego dworca zapadła w połowie lat 70., gdy miasto zostało stolicą województwa. W wyniku ogólnopolskiego konkursu architektonicznego zdecydowano^[7], że projektantem nowego dworca zostanie krakowski^[8] architekt Ryszard Frankowicz wraz z zespołem 16 współpracowników^[7]. Pierwsze prace w tym kierunku zaczął prowadzić na przełomie lat 70. i 80., gdy m.in. na potrzeby nowego budynku dworcowego wyburzono budynek stacyjny powstały w czasach budowy kolei warszawsko-wiedeńskiej. Po upadku socjalizmu planowaną po wschodniej stronie torów część przeznaczoną na biura kolejowe mocno zmniejszono, w efekcie czego dokonane już wyburzenie starego dworca okazało się zbędne. Równocześnie w pawilonie zachodnim zaprojektowano pomieszczenia z przeznaczeniem na cele komercyjne^[8].

Budowa obecnego dworca kolejowego została rozpoczęta przez Śląską DOKP w Katowicach i trwała od roku 1989 do 1996^[9], przy czym główny gmach plac przed nim rozpoczęto budować w 1994 roku^[7]. Pasaż z poczekalniami nad torami oddano do użytku w 1991 na VI Światowe Dni Młodzieży, a pozostałą część 9 listopada 1996 roku, w 150. rocznicę dotarcia kolei do Częstochowy. Uroczyście otworzył ją ówczesny prezydent Polski Aleksander Kwaśniewski^[10]. 24 maja 1997 r. przed dworcem odsłonięto pomnik z popiersiem Władysława Biegańskiego, dzieło Szymona Wypycha^[9].

W lipcu 2019 r. SARP Częstochowa i PKP SA ogłosiły konkurs na koncepcję realizacyjną nowego dworca kolejowego i studialnego opracowania zagospodarowania dla terenów po zachodniej stronie torów, w tym obszaru dworca autobusowego^[11].

Linie kolejowe

Przez stację przechodzą następujące linie kolejowe:

• 1 Warszawa Centralna – Katowice (zelektryfikowana linia łącząca Śląsk z Mazowszem poprzez województwo łódzkie)
• 700 Częstochowa – Częstochowa Stradom
• 701 Częstochowa – posterunek odgałęźny Kucelinka (linie łączące Wiedenkę z protezą koniecpolską)

Budynek

Projektantem obecnego, postmodernistycznego budynku dworca jest krakowski architekt Ryszard Frankowicz^[10]. Dworzec ma powierzchnię 3186 m² i kubaturę 41 tys. m³, a konstrukcja dachowa jest wsparta na 22 kolumnach o wysokości 11,5 m i średnicy 1 m^[9].

Dworzec jest dworcem przelotowo-czołowym. Obok peronu pierwszego wyróżniony jest także peron 1a nazywany kieleckim. Przy peronie 1a znajduje się jedyny nieprzelotowy tor.

Na dworcu znajduje się ogólnodostępna kaplica, w której regularnie odprawiane są nabożeństwa^[12].

Ruch pociągów

Widok na perony na stacji Częstochowa (2009)

Elektromechaniczna tablica z odjazdami pociągów na stacji w Częstochowie (2009)

Widok na perony na stacji Częstochowa (2018)

Na stacji Częstochowa zatrzymują się pociągi TLK i IC spółki PKP Intercity, regio spółki Polregio, a także składy Kolei Śląskich.

Galeria

• 
  Fontanna „zegar słoneczny”
• 
  Hala główna
• 
  Poczekalnia w pasażu nad torami
• 
  Podjazd dla osób o ograniczonej mobilności
• 
  Kaplica dworcowa
• 
  Pomnik parowozu TKt48-151

Zobacz też

• Transport kolejowy w Częstochowie