Cyryl Terlecki

Cyryl Terlecki herbu Sas^[1] (data ur. nieznana, zm. 1607) – biskup prawosławny, współtwórca unii brzeskiej z 1596 r.

Cyryl Terlecki

Biskup łucko-ostrogski
Data urodzenia	1540
Data śmierci	1607
Miejsce pochówku	Cerkiew Zaśnięcia Najświętszej Maryi Panny w Perkowiczach
Biskup łucko-ostrogski
Okres sprawowania	1596–1607
Wyznanie	prawosławie katolicyzm
Kościół	Patriarchat Konstantynopolitański Kościół unicki
Diakonat	przed 1576
Prezbiterat	przed 1576
Chirotonia biskupia	1576

Życiorys

Pochodził z rodziny szlacheckiej, urodził się w majątku Wysokie-Poczapowo (powiat piński). Uzyskał dobre wykształcenie świeckie, na karierę duchowną zdecydował się dopiero po śmierci żony. Początkowo był białym duchownym, protopopem cerkwi św. Dymitra w Pińsku. 8 czerwca 1576 rada wielkoksiążęca zgłosiła jego kandydaturę na biskupa turowsko-pińskiego^[2]. Jeszcze w tym samym miesiącu Konstanty Ostrogski zaapelował do niego o ukaranie prawosławnych duchownych, którzy budzili powszechne zgorszenie swoim pijaństwem, grubiaństwem i niedbalstwem^[2]. Stefan Batory potwierdził nominację rady wielkoksiążęcej i wydał Cyrylowi Terleckiemu przywilej na katedrę turowsko-pińską^[2].

Początkowo postawa hierarchy pozwalała domniemywać, że naprawdę będzie on dążył do poprawy moralnej postawy podległych mu duchownych. Z czasem okazało się jednak, że Cyryl dążył przede wszystkim do pomnażania osobistego majątku^[2]. W okresie zarządzania eparchią turowsko-pińską wielokrotnie popadał w konflikty z miejscową szlachtą na tle prerogatyw sądowniczych (właściciele ziemscy bezprawnie sądzili prawosławnych duchownych), uzyskując wielokrotnie poparcie królewskie. Biskup prowadził też szereg procesów sądowych o majątki cerkiewne, organizował najazdy na dobra swoich przeciwników^[2].

W 1585 Cyryl Terlecki został przeniesiony na katedrę łucko-ostrogską^[3]. W 1585 patriarcha konstantynopolitański Jeremiasz II nadał mu godność swojego egzarchy w Rzeczypospolitej. Podejmując tę decyzję, hierarcha nie wiedział o hulaszczym trybie życia duchownego, a jedynie kierował się jego znakomitym wykształceniem i pozycją społeczną^[3].

W 1590 po soborze biskupów prawosławnych Rzeczypospolitej w Bełzie, razem z hierarchami chełmskim Dionizym, pińsko-turowskim Leoncjuszem i lwowskim Gedeonem zadeklarował chęć przejścia na katolicyzm z zachowaniem obrządku bizantyńskiego^[4]. Razem z biskupem włodzimierskim Hipacym Pociejem prowadził tajne rozmowy z nuncjuszem apostolskim Germanusem Malaspiną i przedstawicielami dworu w sprawie organizacji soboru unijnego^[5]. W listopadzie 1595 ci sami hierarchowie udali się do Rzymu w celu przedyskutowania ostatecznych warunków unii kościelnej. Po powrocie do kraju aktywnie agitowali na rzecz unii wśród duchowieństwa i wiernych^[6].

Po ogłoszeniu unii brzeskiej na synodzie w Brześciu w 1596 oficjalnie przeszedł na unię i pozostawał ordynariuszem eparchii łuckiej, jako biskup unicki, do 1607^[7]. Był sygnatariuszem aktu unii brzeskiej w 1596 roku^[8].

Został pochowany w ufundowanej przez siebie cerkwi w Perkowiczach^[9].

Przypisy

1. Scriptores rerum polonicarum. Tomus IV. Archiwum komisyi historycznej. Tom I, Kraków 1878, s. 328.
2. Mironowicz A.: Biskupstwo turowsko-pińskie w XI-XVI wieku. Trans Humana, 2011, s. 209-212. ISBN 978-83-61209-55-3.
3. Mironowicz A.: Biskupstwo turowsko-pińskie w XI-XVI wieku. Trans Humana, 2011, s. 214. ISBN 978-83-61209-55-3.
4. Mironowicz A.: Biskupstwo turowsko-pińskie w XI-XVI wieku. Trans Humana, 2011, s. 218-219. ISBN 978-83-61209-55-3.
5. Mironowicz A.: Kościół prawosławny w Polsce. Białostockie Towarzystwo Historyczne, 2006, s. 245. ISBN 83-60456-02-X.
6. Mironowicz A.: Kościół prawosławny w Polsce. Białostockie Towarzystwo Historyczne, 2006, s. 247-249. ISBN 83-60456-02-X.
7. Mironowicz A.: Kościół prawosławny w Polsce. Białostockie Towarzystwo Historyczne, 2006, s. 861. ISBN 83-60456-02-X.
8. В.А. Теплова, З.И.Зуева,Уния в документах, Mińsk 1997, s. 139.
9. K.K. Shastouski K.K., Cerkiew Zaśnięcia NMP | wieś Pirkowicze obwód brzeski [online], www.radzima.org [dostęp 2024-05-09].