Loading AI tools
jeden z bohaterów III części mickiewiczowskich „Dziadów”, współzałożyciel tajnego stowarzyszenia „Czarnych Braci”, zesłaniec Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Cyprian Michał Glinka-Janczewski (ur. 21 lutego 1805 w Dzierżanach na Żmudzi, zm. 19 września 1853[1]) – jeden z bohaterów III części mickiewiczowskich „Dziadów”, współzałożyciel tajnego stowarzyszenia „Czarnych Braci”, zesłaniec, syn Franciszka Janczewskiego, sędziego granicznego powiatu rosieńskiego[2].
Cyprian Janczewski | |
Data i miejsce urodzenia | |
---|---|
Data śmierci | |
Miejsce spoczynku | |
Zawód, zajęcie |
marszałek szlachty powiatu rosieńskiego |
Narodowość |
polska |
Rodzice |
Franciszek Janczewski |
Małżeństwo |
Kazimiera Burba |
Dzieci |
Cyprian Michał Glinka-Janczewski |
Krewni i powinowaci |
wnuk: Edward Walery Janczewski |
Urodził się w 1805 roku w Dzierżanach jako syn Franciszka Janczewskiego (ur. około 1760) i Ludwiki Żyłłok (ur. około 1780)[1].
W październiku 1823 r. jako osiemnastoletni uczeń gimnazjum w Krożach na Żmudzi wraz z Janem Witkiewiczem założył tajne antycarskie stowarzyszenie uczniów „Czarnych Braci”[3]. Po wykryciu spisku przysłana komisja śledcza zaczęła swe urzędowanie od przesłuchania Cypriana Janczewskiego, który z początku stanowczo odmawiał wszelkich zeznań. Dopiero pod wpływem licznych aresztowań, „nie mogąc znieść, nie mając serca do tyla skamieniałego, aby ścierpieć łzy tylu niewinnych osób”, przyznał się[2][4].
W procesie „odpryskowym” filomatów razem z Witkiewiczem otrzymał karę śmierci (1824[5]), którą później złagodzono. Miał do wyboru osadzenie w twierdzy w Bobrujsku i służbę w wojsku[3][5][6] lub zesłanie na Syberię[7]. Przyczyniło się do tego m.in. wstawiennictwo księcia Józefa Giedroycia. Cyprian Janczewski wykazał się niezłomnością postawy, mimo bólu i cierpienia, podczas wywozu więźniów z Wilna na zesłanie. Zostało to uwiecznione przez Adama Mickiewicza w III części „Dziadów”. Po pięciu latach pobytu w twierdzy zezwolono mu na widzenie się z ojcem.
W 1826 został zwolniony z więzienia w twierdzy bobrujskiej[8]. Cyprian Janczewski osiadł wówczas w rodzinnym majątku na Żmudzi, ożenił się z Kazimierą Burbą (ur. 1811, zm. 1880; miał z nią trójkę dzieci, córkę Marię oraz dwóch synów: Kazimierza Józefa oraz Edwarda[1]) i sprawował funkcje marszałka szlachty powiatu rosieńskiego. Do 1939 r. w rodzinnym dworze w Blinstrubiszkach zachowały się liczne pamiątki m.in. akta z czasów sprawowania przez Cypriana Janczewskiego urzędu marszałka szlachty.
Po śmierci w 1853 roku został pochowany w Widuklach[1][8].
Obecnie nieliczne pamiątki znajdują się w posiadaniu potomków na terenie Polski[2].
W trzeciej części dramatu Adama Mickiewicza pt. Dziady Cyprian Janczewski występuje w historii Jana Sobolewskiego. Opisana została jego przemiana z niedojrzałego chłopaka do patriotycznego i szlachetnego Polaka[9][10].
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.