Cykl hydrologiczny

Cykl hydrologiczny – naturalny obieg wody na Ziemi. Obejmuje on procesy zachodzące zarówno w atmosferze, takie jak: parowanie, kondensacja, opady, transport wilgoci; w biosferze: pobieranie wody i jej oddawanie w procesie oddychania, czyli transpiracji, jak i w litosferze: wsiąkanie, spływ podziemny i powierzchniowy^[1]. W cyklu hydrologicznym wyróżnia się obieg duży i mały.

Cykl hydrologiczny na Ziemi

Tylko część wody na kuli ziemskiej podlega cyklowi hydrologicznemu. Znaczne jej ilości są okresowo (w skali procesów geologicznych) wyłączone z obiegu (retencja). Do wody wyłączonej z obiegu zalicza się:

• lodowce i pokrywy śnieżno-lodowe – zwłaszcza na biegunach,
• wodę głębinową w jeziorach, morzach i oceanach,
• głębinowe wody podziemne.

Duży i mały obieg

Przez obieg duży rozumie się procesy zachodzące w skali globalnej i mające wpływ na ogólny bilans wody. Są to:

• parowanie z oceanów,
• kondensację w atmosferze,
• przemieszczanie się pary wodnej nad kontynenty,
• opad na lądy,
• wsiąkanie,
• spływ podziemny i powierzchniowy, ponownie zasilający oceany.

Obieg mały, to lokalna cyrkulacja wody nie wpływająca znacząco na globalny bilans wody:

• w obrębie oceanów są to:
  • parowanie,
  • kondensacja,
  • opad;
• w obrębie kontynentów:
  • parowanie,
  • kondensacja,
  • opad,
  • wsiąkanie,
  • odpływ.

Rozkład wody na Ziemi

Woda na Ziemi występuje w postaci:

• ciekłej – w morzach i oceanach oraz na lądach, jako wody powierzchniowe: rzeczne, jeziorne oraz podziemne,
• stałej – kryształki lodu w atmosferze, śnieg, lodowce, wieloletnia zmarzlina,
• gazowej – para wodna w atmosferze i glebie.

Woda ta znajduje się w ciągłym ruchu. W ciągu roku:

• z oceanów paruje ok. 383 000 km³ wody (warstwa wody o grubości około 1 m),
• na powierzchnię oceanów spada ok. 347 000 km³ wody,
• z lądów paruje ok. 63 000 km³ wody,
• na powierzchnię lądów spada ok. 99 000 km³ wody,
• z lądów do morza spływa ok. 36 000 km³ wody.

Ilość wody znajdującej się w powierzchniowej warstwie Ziemi, poza wodą zawartą w skałach, szacuje się następująco:

Rodzaj	Procent wód (bez oceanicznych)	Objętość [km³]
Lodowce i lód polarny	75	29×106
Wody gruntowe	24,6	4,2×106
Jeziora	0,3	12×104
Wilgoć w glebie	0,06	24×103
Wilgoć atmosferyczna	0,035	13×103
Rzeki	0,03	12×103
Suma wód nieoceanicznych	100	39×106
Oceany		135×107

Najwięcej wody gromadzą oceany (97,2%), jest to jednak woda słona. Woda słodka, niezbędna do życia dla człowieka i większości organizmów lądowych stanowi zaledwie 2,5% objętości hydrosfery, obliczanej na około 1,4 mld km³. Większość (około 80%) wody słodkiej jest uwięziona w lodowcach lub pod powierzchnią Ziemi, jako wody podziemne. Najłatwiej dostępnym źródłem wody słodkiej są rzeki i jeziora.

Przypisy

1. Der grosse ADAC Reise- und Freizeitfuehrer Fluesse und Seen in Deutschland. Monachium: ADAC, 1988, s. 16. ISBN 3-87003-299-5.

Linki zewnętrzne

• prof.dr ha. inż. Zygmunt Kowalski, dr. inż. Katarzyna Gorazda (Politechnika Krakowska): Ekologia > Cykle biogeochemiczne. chemia.pk.edu.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-04)].
• United States Geological Survey Water Site. ga.water.usgs.gov. [zarchiwizowane z tego adresu (2005-12-13)].

Kontrola autorytatywna (cykl biogeochemiczny):

• LCCN: sh85063450
• GND: 4189218-5
• NKC: ph194817
• J9U: 987007533737605171

Encyklopedie internetowe:

• Britannica: science/water-cycle
• БРЭ: 2115430
• SNL: vannets_kretsløp_i_naturen
• DSDE: det_hydrologiske_kredsløb