Loading AI tools
gatunek owada Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Zrąbień świerkowy[1] (Chrysobothris chrysostigma) – gatunek chrząszcza z rodziny bogatkowatych i podrodziny Buprestinae. Zamieszkuje Europę, palearktyczną Azję i Afrykę Północną. Zasiedla lasy iglaste. Jest saproksylobiontem. Larwy przechodzą rozwój pod korą świerków, a rzadziej innych sosnowatych.
Chrysobothris chrysostigma | |||||
(Linnaeus, 1758) | |||||
Systematyka | |||||
Domena | |||||
---|---|---|---|---|---|
Królestwo | |||||
Typ | |||||
Gromada | |||||
Rząd | |||||
Podrząd | |||||
Rodzina | |||||
Podrodzina |
Buprestinae | ||||
Plemię | |||||
Rodzaj | |||||
Podrodzaj |
Chrysobothris s.str. | ||||
Gatunek |
zrąbień świerkowy | ||||
|
Gatunek ten opisany został po raz pierwszy w 1758 roku przez Karola Linneusza na łamach dziesiątego wydania Systema Naturae pod nazwą Buprestis chrysostigma[2]. W 1829 roku umieszczony został w rodzaju Chrysobothris przez Johanna Friedricha von Eschscholtza[3]. W 1838 roku John Obadiah Westwood wyznaczył go gatunkiem typowym tegoż rodzaju[4].
W obrębie tego gatunku wyróżnia się cztery podgatunki[4][5]:
Chrząszcz o ciele długości od 11 do 16 mm, około 2,5 raza dłuższym niż szerokim. Głowa jest krótka, miedzista, zaopatrzona w duże oczy sięgające ku tyłowi przedniej krawędzi przedplecza. Panewki czułkowe są ząbkowane, umieszczone blisko siebie, przed oczami. Czułki są lekko zakrzywione i mają wydłużone człony pierwszy i trzeci. Przedplecze jest w zarysie mniej więcej prostokątne, silnie poprzeczne, niemal dwukrotnie szersze niż dłuższe, o zaokrąglonych kątach przednich i prawie prostych kątach tylnych. Powierzchnia przedplecza jest pomarszczona, punktowana, ubarwiona miedziano. Pokrywy w zarysie mają zaokrąglone barki, potem boki równoległe, a dalej prosto zbieżne ku wspólnie zaokrąglonym wierzchołkom. Ubarwienie pokryw jest czarniawe z brązowym lub ciemnomiedzianym połyskiem, złocistymi lub purpurowymi krawędziami oraz z trzema parami dołków barwy złocistej, czerwonozłotej lub zielonkawej. Na powierzchni pokryw występują silnie wyniesione żeberka podłużne, biegnące przez całą ich długość. Przestrzenie między żeberkami są nieregularnie urzeźbione i pomarszczone. Spód ciała jest metalicznie zielony pośrodku oraz czerwonomiedzisty, purpurowy lub niebieskawy po bokach. Przedpiersie wypuszcza wyrostek międzybiodrowy z trzema ząbkami, z których boczne są znacznie dłuższe niż środkowy. Odnóża ubarwione są metalicznie purpurowo lub złociście. Odwłok ma ostatni segment na szczycie u samicy prosto ścięty, a u samca wycięty[6][7].
Owad borealno-górski[6][8], związany z lasami iglastymi[6]. Gatunek saproksyliczny (saproksylobiont)[9], zaliczany do reliktów lasów pierwotnych, ograniczony do stanowisk z ciągłością obecności grubowymiarowego martwego drewna od czasów przedhistorycznych[10]. Jest oligofagiem sosnowatych, żerującym na świerkach, a rzadziej sosnach, jodłach i modrzewiach[11][8], przy czym w Europie Środkowej rośliną żywicielską w zdecydowanej większości przypadków jest świerk pospolity. Samica składa jaja w obumierających lub świeżo obumarłych drzewach, w tym konarach, kłodach, pniach i pniakach, wybierając materiał lęgowy na stanowiskach nasłonecznionych. Kambiofagiczne larwy żerują pod korą, w warstwie łyka. Ich rozwój zajmuje dwa lata. Przepoczwarczenie ma miejsce w płytkiej warstwie bielu. Osobniki dorosłe obserwuje się od czerwca do września. Są bardzo ruchliwe i mogą latać na długie dystanse. Często widywane są na materiale lęgowym[8][12][9].
Gatunek palearktyczny. Podgatunek nominatywny w Europie znany jest z Wielkiej Brytanii, Francji, Niemiec, Szwajcarii, Austrii, Włoch, Danii, Szwecji, Norwegii, Finlandii, Estonii, Łotwy, Litwy, Polski, Czech, Słowacji, Węgier, Białorusi, Ukrainy, Mołdawii, Rumunii, Bułgarii, Słowenii, Chorwacji, Bośni i Hercegowiny, Czarnogóry, Serbii, Albanii, Macedonii Północnej, Grecji oraz europejskich części Rosji i Turcji[13]. Poza nią notowany jest z Afryki Północnej[14], Cypru[13], anatolijskiej części Turcji, Gruzji, Armenii, Kazachstanu, Kirgistanu, Kaszmiru i syberyjskiej części Rosji[14]. Na północ dociera daleko poza koło podbiegunowe, a na wschód do Bajkału[8]. Na „Czerwonej liście gatunków zagrożonych Republiki Czeskiej” umieszczony jest jako gatunek krytycznie zagrożony wymarciem (CR)[15].
Pozostałe podgatunki występują na wschodzie Azji. C. c. kerremansi podawany jest ze wschodniej Syberii, dalekowschodniej części Rosji, Mongolii, Korei Północnej, Korei Południowej oraz zachodnich, środkowych i środkowo-wschodnich Chin. C. c. pekinensis jest endemitem Chin, ograniczonym do północnej i środkowej części kraju. Z kolei C. c. yezostigma to endemit Japonii[14].
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.