Chalcites

Chalcites – rodzaj ptaków z podrodziny kukułek (Cuculinae) w rodzinie kukułkowatych (Cuculidae).

Chalcites
Lesson, 1830[1]
Przedstawiciel rodzaju – kukułeczka jarzębata (C. lucidus)
Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	ptaki
Podgromada	Neornithes
Infragromada	ptaki neognatyczne
Rząd	kukułkowe
Rodzina	kukułkowate
Podrodzina	kukułki
Plemię	Cuculini
Rodzaj	Chalcites
Typ nomenklatoryczny
Cuculus chalcites Lichtenstein, 1818 (= Cuculus plagosus Latham, 1801)[a]
Synonimy
Lamprococcyx Cabanis & Heine, 1863[2] Misocalius Cabanis & Heine, 1863[3] Heterococcyx Salvadori, 1874[4] Rhamphomantis Salvadori, 1878[5] Neochalcites Mathews, 1912[6] Owenavis Mathews, 1912[7] Thelazomenus Reichenow, 1915[8]
Gatunki
zobacz opis w tekście

Zasięg występowania

Rodzaj obejmuje gatunki występujące w Australazji i Azji Południowo-Wschodniej^[9][10].

Morfologia

Długość ciała 15–20 cm; masa ciała 14,5–50 g^[9].

Systematyka

Etymologia

• Chalcites: epitet gatunkowy Cuculus chalcites Temminck, 1821^[b]; gr. χαλκιτης khalkitēs „zawierający miedź”, od χαλκος khalkos „miedź”^[11].
• Lamprococcyx: gr. λαμπρος lampros „błyszczący”; κοκκυξ kokkux, κοκκυγος kokkugos „kukułka”^[12]. Gatunek typowy: Cuculus lucidus J.F. Gmelin, 1788.
• Misocalius: gr. μισεω miseō „nienawidzić”; καλια kalia „gniazdo”^[13]. Gatunek typowy: Cuculus palliolatus Latham, 1801 (= Chalcites osculans Gould, 1847).
• Heterococcyx: gr. ἑτερος heteros „różny, inny”; κοκκυξ kokkux, κοκκυγος kokkugos „kukułka”^[14]. Gatunek typowy: Cuculus neglectus Schlegel, l864 (= Cuculus basalis Horsfield, 1821).
• Rhamphomantis: gr. ῥαμφος rhamphos „dziób”; μαντις mantis, μαντεως manteōs „prorok”; drażniące okrzyki kukułeczki długodziobej miały przepowiadać katastrofę^[15]. Gatunek typowy: Cuculus megarhynchus G.R. Gray, 1858.
• Neochalcites: gr. νεος neos „nowy”; rodzaj Chalcites Lesson, 1830^[16]. Gatunek typowy: Chrysococcyx basalis mellori Mathews, 1912.
• Owenavis: Richard Owen Wynne (1892–1969) – płk British Army, pasierb australijskiego ornitologa Gregory’ego M. Mathewsa; łac. avis „ptak”^[17]. Gatunek typowy: Chalcites osculans Gould, 1847.
• Thelazomenus: gr. θηλαζω thēlazō „ssać”; μενος menos „pasja”; Reichenow, opisując nowy gatunek, uważał go za miodojada^[18]. Gatunek typowy: Thelazomenus poecilocercus Reichenow, 1915 (= Cuculus megarhynchus G.R. Gray, 1858).

Podział systematyczny

Do rodzaju należą następujące gatunki^[19]:

• Chalcites megarhynchus – kukułeczka długodzioba
• Chalcites basalis – kukułeczka brązowa
• Chalcites osculans – kukułeczka czarnoucha
• Chalcites ruficollis – kukułeczka rdzawogardła
• Chalcites lucidus – kukułeczka jarzębata
• Chalcites meyerii – kukułeczka białoucha
• Chalcites minutillus – kukułeczka zielonogłowa
• Chalcites crassirostris – kukułeczka srokata

Uwagi

1. Podgatunek Ch. lucidus.
2. Synonim Ch. lucidus.

Przypisy

1. R.P. Lesson: Traité d’ornithologie, ou, Tableau méthodique des ordres, sous-ordres, familles, tribus, genres, sous-genres et races d’oiseaux: ouvrage entièrement neuf, formant le catalogue le plus complet des espèces réunies dans les collections publiques de la France. Bruxelles: Chez F.G. Levrault, 1831, s. 152. (ang.).
2. Cabanis i Heine 1862–1863 ↓, s. 11.
3. Cabanis i Heine 1862–1863 ↓, s. 16.
4. T. Salvadori. Catalogo sistematico degli uccelli di Borneo. „Annali del Museo Civico di Storia Naturale di Genova”. 5, s. 61, 1874. (wł.).
5. T. Salvadori. Prodromos ornithologiae Papuasiae et moluccarum. „Annali del Museo Civico di Storia Naturale di Genova”. 13, s. 459, 1878. (wł.).
6. Mathews 1912–1913 ↓, s. 7.
7. Mathews 1912–1913 ↓, s. 3.
8. A. Reichenow. Neue Arten. „Journal für Ornithologie”. 63, s. 127, 1915. (niem.).
9. R.B. Payne: Family Cuculidae (Cuckoos). W: J. del Hoyo, A. Elliott & J. Sargatal: Handbook of the Birds of the World. Cz. 4: Sandgrouse to Cuckoos. Barcelona: Lynx Edicions, 1997, s. 563–564, 569. ISBN 84-87334-22-9. (ang.).
10. F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): Turacos, bustards, cuckoos, mesites, sandgrouse. IOC World Bird List (v11.1). [dostęp 2021-04-02]. (ang.).
11. The Key to Scientific Names ↓, Chalcites [dostęp 2019-11-08].
12. The Key to Scientific Names ↓, Lamprococcyx [dostęp 2019-11-08].
13. The Key to Scientific Names ↓, Misocalius [dostęp 2019-11-08].
14. The Key to Scientific Names ↓, Heterococcyx [dostęp 2019-11-08].
15. The Key to Scientific Names ↓, Rhamphomantis [dostęp 2019-11-08].
16. The Key to Scientific Names ↓, Neochalcites [dostęp 2019-11-08].
17. The Key to Scientific Names ↓, Owenavis [dostęp 2019-11-08].
18. The Key to Scientific Names ↓, Thelazomenus [dostęp 2019-11-08].
19. Systematyka i nazwy polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Plemię: Cuculini Leach, 1820 (wersja: 2021-01-16). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2021-04-02].

Bibliografia

• J. Cabanis & F. Heine: Museum Heineanum: Verzeichniss der ornithologischen Sammlung des Oberamtmann Ferdinand Heine, auf Gut St. Burchard vor Halberstadt. T. 4: Klettervögel. Cz. 1: Kuckuke und Faulvögel. Halberstadt: In Commission bei R. Frantz, 1862–1863, s. 1–229. (niem.).
• G.M. Mathews. Notes on Australian cuckoos. „Austral Avian Record”. 1, s. 2–22, 1912–1913. (ang.).
• The Key to Scientific Names, J.A.J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca (ang.).