Chaber łąkowy

Chaber łąkowy^[5][6] (Centaurea jacea L.) – gatunek rośliny należący do rodziny astrowatych. Znany też jako chaber przestrzelon^[6]. Rodzimy obszar jego występowania to niemal cała Europa, Afryka Północna (Algieria, Maroko, Tunezja) i obszary Azji o klimacie umiarkowanym (Azja Zachodnia, Syberia, Kaukaz). Jako gatunek zawleczony rozprzestrzenił się także w Ameryce Północnej, Australazji i w Ameryce Południowej (Argentyna, Chile)^[4]. W Polsce jest pospolity na całym obszarze kraju^[7].

Chaber łąkowy

Systematyka[1][2]
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	astropodobne
Rząd	astrowce
Rodzina	astrowate
Podrodzina	Carduoideae
Rodzaj	chaber
Gatunek	chaber łąkowy
Nazwa systematyczna
Centaurea jacea L.[3] Sp. pl. 2:914. 1753
Synonimy
Centaurea pratensis Thuill[4].

Morfologia

Okrywa koszyczka

Koszyczek z góry

Pokrój

Pokrój

Roślina wysokości do 20-100 cm.

Łodyga

Pojedyncza lub rozgałęziona, prosto wzniesiona, kanciasta i szorstka^[7].

Liście

Odziomkowe zebrane w rozetę, pojedyncze, jajowate do lancetowatych, często pierzasto powcinane, ogonkowe. Liście łodygowe siedzące, całobrzegie o zwężonej nasadzie.

Kwiaty

Zebrane w koszyczki osadzone pojedynczo na szczycie łodyg, o szerokości 2–6 cm. Koszyczek ma okrywę długości 1–2 cm, o jajowatym kształcie. Listki okrywy są okrągławe, całobrzegie, lub grzebieniaste, w kolorze od bladorudego do brunatnego. Kwiaty rurkowate, fioletowopurpurowe, sporadycznie białe. Kwiaty brzeżne większe, płonne z wyraźnie dwuwargową koroną, wewnętrzne obupłciowe. Pręciki pod wpływem dotyku owada wypychają pylniki ku górze, co ułatwia przenoszenie przez nie pyłku^[7][8].

Owoce

Błyszcząca niełupka, odwrotnie jajowata, długości około 3 mm. Puchu kielichowego brak.

Biologia i ekologia

Rozwój

Bylina, hemikryptofit. Kwitnie od czerwca do października^[7]. Kwiaty są przedprątne, zapylane przez motyle i błonkówki. Roślina miododajna^[9].

Siedlisko

W Polsce występuje na niżu i w górach po regiel górny. Rośnie na łąkach, pastwiskach, przydrożach, w zaroślach i na obrzeżach lasów. Występuje na glebach gliniastych, średnio próchnicznych^[7].

Fitosocjologia

W klasyfikacji zbiorowisk roślinnych gatunek charakterystyczny dla klasy (Cl.) Molinio-Arrhenatheretea^[10][8].

Genetyka

Liczba chromosomów 2n= 22, 44^[11].

Interakcje międzygatunkowe

Jest rośliną żywicielską larw motyla przeplatki febe^[12].

Zmienność

• Gatunek bardzo zmienny morfologicznie^[8]. Występują odmiany posiadające w koszyczku wyłącznie kwiaty pręcikowe lub wyłącznie słupkowe, oraz różniące się morfologią liści (kształtem, ustawieniem, owłosieniem)^[9].
• Tworzy mieszańce z chabrem driakiewnikiem, ch. drobnogłówkowym, ch. frygijskim, ch. nadreńskim, ch. ostrołuskowym, ch. perukowym^[11].