Cezaropapizm

Cezaropapizm – tendencja nazywana też cezaryzmem, prowadząca do zwierzchności państwa nad Kościołem i decydowaniu o całokształcie życia religijnego, w tym także w materii teologicznej. Przeciwstawia się systemowi teokracji. Cechy cezaropapizmu występowały w gallikanizmie, febronianizmie i józefinizmie^[1].

Nie mylić z: papocezaryzm.

Ikona przedstawiająca uczestników I Soboru Nicejskiego, w środku Konstantyn I Wielki

W ciągu wieków następowały różne modele cezaropapizmu, m.in.:

• Cesarstwo Bizantyńskie, w którym cesarze byli stawiani na równi z apostołami
• Święte Cesarstwo Rzymskie
• kościoły narodowe, np. w Wielkiej Brytanii
• Imperium Rosyjskie
• Francja rewolucyjna i bonapartystyczna.

Cezaropapizm w Rzymie i Bizancjum

Religia w Cesarstwie Rzymskim była narzędziem politycznym, służącym do utrzymania jedności państwa (kult cesarza wspólny dla wszystkich ludów Imperium). Toteż, gdy za sprawą dekretu cesarza Teodozjusza Wielkiego w 380 roku chrześcijaństwo stało się religią oficjalną^[2], to ono zaczęło pełnić podobną rolę w państwie. Władza cesarska, dążąc do podporządkowania sobie kościoła, rozstrzygała spory dogmatyczne, brała udział w obsadzie stanowisk kościelnych, karała za odstępstwo od chrześcijaństwa. Cesarz był najwyższą władzą zarówno świecką, jak i duchowną. Przez to kościół został włączony w struktury państwa i stał się jednym z instrumentów sprawowania władzy^[3][4]. System ten przetrwał aż do upadku Cesarstwa Wschodniorzymskiego w roku 1453.

Zobacz też

• uniwersalizm cesarski
• papocezaryzm
• spór o inwestyturę

Przypisy

1. Zygmunt Poniatowski, Mały słownik religioznawczy, Wydawnictwo Wiedza Powszechna Warszawa 1969, s. 71.
2. A. Mezglewski – Prawo Wyznaniowe – C. H. Beck str. 14.
3. Michał Pietrzak, Prawo wyznaniowe, Wydawnictwo Prawnicze LexisNexis Warszawa 2003, s. 52–53.
4. A. Mezglewski, H. Misztal, P. Stanisz, Prawo wyznaniowe, Wydawnictwo C. H. Beck Warszawa 2008, s. 14–15.

Encyklopedie internetowe (system społeczny):

• Britannica: topic/caesaropapism
• Universalis: cesaropapisme
• Catalana: 0090223
• DSDE: cæsareopapisme
• Hrvatska enciklopedija: 11372