Centropodini

Centropodini – monotypowe plemię ptaków z podrodziny kukali (Centropodinae) w rodzinie kukułkowatych (Cuculidae).

Centropodini
Horsfield, 1823
Przedstawiciel plemienia – kukal białobrewy (C. superciliosus)
Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	ptaki
Podgromada	Neornithes
Infragromada	ptaki neognatyczne
Rząd	kukułkowe
Rodzina	kukułkowate
Podrodzina	kukale
Plemię	Centropodini
Typ nomenklatoryczny
Cuculus aegyptius J.F. Gmelin, 1788[uwaga 1]
Synonimy Nisus Möhring, 1758[1] Polophilus Leach, 1814[2] Huhus Rafinesque, 1815[3] Onixylus Rafinesque, 1815[4] Corydonyx Vieillot, 1816[5] Toulou Vieillot, 1819[6] Centrococcyx Cabanis & Heine, 1863[7] Nesocentor Cabanis & Heine, 1863[8] Pyrrhocentor Cabanis & Heine, 1863[9] Grillia Roberts, 1922[10] Megacentropus Roberts, 1922[10] Anacentropus Roberts, 1924[11]
Rodzaje
Centropus[12] Illiger, 1811[13]

Zasięg występowania

Plemię obejmuje gatunki występujące w orientalnej Azji, Australazji i Afryce^[14][15].

Morfologia

Długość ciała 30–80 cm; masa ciała 88–500 g^[14].

Systematyka

Etymologia

• Nisus: średniowiecznołac. nisus „krogulec”, od Nisosa lub Nisusa (gr. Νίσου Nisou), w mitologii greckiej syna Pandiona II i króla Megary, który został zamieniony w jastrzębia po tym, jak jego miasto zostało zdradzone Minosowi z Krety przez jego własną córkę, Scyllę. Scylla została zamieniona w skowronka, skazana na wieczne latanie w strachu przed własnym ojcem. W niektórych wersjach mitu Nisus został zmieniony w rybołowa^[16]. Gatunek typowy: Cuculus senegalensis Linnaeus, 1766.
• Centropus: gr. κεντρον kentron „ostroga, kolec”; πους pous, ποδος podos „stopa”. Kukale mają długie, ostrogo-podobne wewnętrzne tylne pazury^[17].
• Polophilus: gr. πωλος pōlos „młody”; φιλος philos „miłośnik”^[18]. Gatunek typowy: Cuculus phasianinus Latham, 1801.
• Huhus: na podstawie „Houhou d’Égypte” de Buffona z lat 1770–1783^[19]. Gatunek typowy: nie podano.
• Onixylus: gr. ονυξ onux, ονυχος onukhos „pazur”; ξυλον xulon „maczuga”^[20]. Gatunek typowy: nie podano.
• Corydonyx: gr. κορυδων korudōn, κορυδωνος korudōnos „skowronek”, od κορυς korus, κορυθος koruthos „hełm”; ονυξ onux, ονυχος onukhos „pazur, paznokieć”^[21]. Gatunek typowy: Cuculus toulou Statius Müller, 1776.
• Toulou: epitet gatunkowy Cuculus toulou Statius Müller, 1776; malg. Toloho „kukal malgaski”^[22]. Gatunek typowy: Cuculus toulou Statius Müller, 1776.
• Centrococcyx: gr. κεντρον kentron „ostroga, kolec”; κοκκυξ kokkux, κοκκυγος kokkugos „kukułka”^[23]. Gatunek typowy: Cuculus viridis Scopoli, 1786.
• Nesocentor: gr. νησος nēsos „wyspa”; κεντωρ kentōr, κεντορος kentoros „poganiacz” (tj. z kolcem), od κεντρον kentron „ostroga”, od κεντεω kenteō „kłuć ościeniem, popędzać”^[24]. Gatunek typowy: Centropus goliath Bonaparte, 1850.
• Pyrrhocentor: gr. πυρρος purrhos „koloru płomienia, czerwony”, od πυρ pur, πυρος puros „ogień”; κεντωρ kentōr, κεντορος kentoros „poganiacz” (tj. z kolcem), od κεντρον kentron „ostroga”, od κεντεω kenteō „kłuć ościeniem, popędzać”^[25]. Gatunek typowy: Centropus bicolor Lesson, 1830 (= Centropus celebensis Quoy & Gaimard, 1830).
• Grillia: epitet gatunkowy Centropus grillii Hartlaub, 1861^[26]; Johan Wilhelm Grill (1815–1864), szwedzki patron naukowy, antykwariusz oraz bibliofil^[27]. Gatunek typowy: Centropus grillii Hartlaub, 1861.
• Megacentropus: gr. μεγας megas „wielki”; rodzaj Centropus Illiger, 1811^[28]. Gatunek typowy: Centropus cupreicaudus Reichenow, 1896.
• Anacentropus: gr. ανα ana „znowu, jeszcze raz”; rodzaj Centropus Illiger, 1811^[29]. Gatunek typowy: Centropus superciliosus pymi Roberts, 1914 (= Centropus superciliosus Hemprich & Ehrenberg, 1828).

Podział systematyczny

Do plemienia należy jeden rodzaj z następującymi gatunkami^[30]:

• Centropus milo – kukal płowogłowy
• Centropus ateralbus – kukal srokaty
• Centropus menbeki – kukal wielki
• Centropus chalybeus – kukal stalowy
• Centropus unirufus – kukal rdzawy
• Centropus chlororhynchos – kukal jasnodzioby
• Centropus melanops – kukal czarnolicy
• Centropus steerii – kukal czarnogłowy
• Centropus rectunguis – kukal krótkopalcowy
• Centropus celebensis – kukal celebeski
• Centropus anselli – kukal płowobrzuchy
• Centropus leucogaster – kukal białobrzuchy
• Centropus senegalensis – kukal senegalski
• Centropus monachus – kukal niebieskogłowy
• Centropus cupreicaudus – kukal miedzianosterny
• Centropus superciliosus – kukal białobrewy
• Centropus nigrorufus – kukal jawajski
• Centropus sinensis – kukal zmienny
• Centropus goliath – kukal olbrzymi
• Centropus toulou – kukal malgaski
• Centropus grillii – kukal mały
• Centropus viridis – kukal filipiński
• Centropus bengalensis – kukal bengalski
• Centropus violaceus – kukal fioletowy
• Centropus bernsteini – kukal papuaski
• Centropus phasianinus – kukal bażanci
• Centropus colossus – takson wymarły (okres istnienia nieustalony)^[31].

Uwagi

1. Podgatunek C. senegalensis.

Przypisy

1. P.H.G. Möhring: Geslachten der vogelen. Amsteldam: Pieter Meijer, 1758, s. 7, 69. (niderl.).
2. W.E. Leach: The zoological miscellany, or being descriptions of new, or interesting animals. Cz. 1. London: Printed by B. McMillan for E. Nodder & Son and sold by all booksellers, 1814, s. 115. (ang.).
3. Rafinesque 1815 ↓, s. 65.
4. Rafinesque 1815 ↓, s. 219.
5. L.J.P. Vieillot: Analyse d’une nouvelle ornithologie élémentaire. Paris: Deteville, libraire, rue Hautefeuille, 1816, s. 28. (fr.).
6. L.J.P. Vieillot: Nouveau dictionnaire d’histoire naturelle, appliquée aux arts, à l’agriculture, à l’économie rurale et domestique, à la médecine, etc. T. 34. Paris: Chez Deterville, 1819, s. 294. (fr.).
7. Cabanis i Heine 1862–1863 ↓, s. 109.
8. Cabanis i Heine 1862–1863 ↓, s. 118.
9. Cabanis i Heine 1862–1863 ↓, s. 117.
10. A. Roberts. A review of the nomenclature of South African birds. „Annals of the Transvaal Museum”. 8, s. 220, 1921–1922. (ang.).
11. A. Roberts. Synoptic checklist of the birds of South Africa. „Annals of the Transvaal Museum”. 10 (3), s. 154, 1924. (ang.).
12. Centropus, [w:] Integrated Taxonomic Information System [dostęp 2014-02-17] (ang.).
13. J.K.W. Illiger: Prodromus systematis mammalium et avium: additis terminis zoographicis utriusque classis, eorumque versione germanica. Berolini: Sumptibus C. Salfeld, 1811, s. 205. (łac.).
14. R.B. Payne: Family Cuculidae (Cuckoos). W: J. del Hoyo, A. Elliott, J. Sargatal: Handbook of the Birds of the World. Cz. 4: Sandgrouse to Cuckoos. Barcelona: Lynx Edicions, 1997, s. 585–587, 589–592. ISBN 84-87334-22-9. (ang.).
15. F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): Turacos, bustards, cuckoos, mesites, sandgrouse. IOC World Bird List (v11.1). [dostęp 2021-04-07]. (ang.).
16. The Key to Scientific Names ↓, Nisus [dostęp 2022-10-22].
17. The Key to Scientific Names ↓, Centropus [dostęp 2022-10-22].
18. The Key to Scientific Names ↓, Polophilus [dostęp 2022-10-22].
19. The Key to Scientific Names ↓, Huhus [dostęp 2022-10-22].
20. The Key to Scientific Names ↓, Onixylus [dostęp 2022-10-22].
21. The Key to Scientific Names ↓, Corydonyx [dostęp 2022-10-22].
22. The Key to Scientific Names ↓, Toulou [dostęp 2022-10-22].
23. The Key to Scientific Names ↓, Centrococcyx [dostęp 2022-10-22].
24. The Key to Scientific Names ↓, Nesocentor [dostęp 2022-10-22].
25. The Key to Scientific Names ↓, Pyrrhocentor [dostęp 2022-10-22].
26. The Key to Scientific Names ↓, Grillia [dostęp 2022-10-22].
27. The Key to Scientific Names ↓, grillii [dostęp 2022-10-22].
28. The Key to Scientific Names ↓, Megacentropus [dostęp 2022-10-22].
29. The Key to Scientific Names ↓, Anacentropus [dostęp 2022-10-22].
30. Systematyka i nazwy polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Plemię: Centropodini Horsfield, 1823 (wersja: 2019-07-21). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2020-07-29].
31. R.F. Baird. Avian Fossils from Quaternary Deposits in 'Green Waterhole Cave', South-eastern South Australia. „Records of the Australian Museum”. 37, 1985. ISSN 0067-1975.brak numeru strony

Bibliografia

• C.S. Rafinesque: Analyse de la nature, or, Tableau de l’univers et des corps organisés. Palerme: Aux dépens de l’auteur, 1815, s. 1–224. (fr.).
• J. Cabanis & F. Heine: Museum Heineanum: Verzeichniss der ornithologischen Sammlung des Oberamtmann Ferdinand Heine, auf Gut St. Burchard vor Halberstadt. T. 4: Klettervögel. Cz. 1: Kuckuke und Faulvögel. Halberstadt: In Commission bei R. Frantz, 1862–1863, s. 1–229. (niem.).
• The Key to Scientific Names, J.A.J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca (ang.).