Carl Meyer (architekt)

Carl Ferdinand Heinrich Konrad Meyer (ur. 17 grudnia 1855 w Estorf, zm. ?) – niemiecki architekt, miejski radca budowlany działający w Bydgoszczy w latach 1885–1912.

Carl Meyer

Data i miejsce urodzenia	17 grudnia 1855 Estorf, Królestwo Prus
Miejsce śmierci	Hanower (?), Republika Weimarska
Zawód, zajęcie	architekt
Odznaczenia
Order Czerwonego Orła, Królewski Order Korony

Życiorys

Carl Meyer urodził się 17 grudnia 1855 roku w rodzinie fabrykanta G.L. Meyera w Estorf w okręgu Nienburg nad Wezerą, w prowincji Hanower. Naukę rozpoczął w prywatnej szkole w sąsiednim Husum. Następnie uczęszczał do Królewskiego Gimnazjum Katedralnego w Verden. 15 września 1875 r. zdał egzamin dojrzałości, po czym zgodnie z regulaminem zawodu budowniczego, podjął roczną praktykę w służbie państwowej, która była warunkiem przyjęcia na studia budowlane. Od 1 października 1875 roku został zatrudniony w biurze technicznym Królewskiej Komisji Kolejowej w Hanowerze, zaś w 1876 r. rozpoczął studia na Politechnice w Hanowerze. Studia ukończył w 1880 roku, z doskonałymi ocenami. Był uczniem niemieckich architektów: Conrada Wilhelma Hasego, A. Schrödera, W. Schucha oraz Ulricha.

W 1881 r. rozpoczął dwuletnią praktykę w służbie publicznej na Śląsku, w okręgu jeleniogórskim jako regencyjny kierownik budowy. Kierował wówczas m.in. rozbiórką starego katolickiego kościoła w Ocicach koło Gryfowa Śląskiego oraz budową sierocińca fundacji hrabiów von Schlabrendorf w Lubomierzu.

10 grudnia 1885 roku zdał egzamin na budowniczego (radcy) regencyjnego, co umożliwiło mu podjęcie zawodu urzędnika budowlanego na dowolnym, samodzielnym stanowisku. W tym czasie Rada Miasta Bydgoszczy obradowała nad potrzebą znalezienia następcy na posadę radcy budowlanego po śmierci poprzedniego radcy Wilhelma Lincke. W odpowiedzi na ogłoszenie, 15 grudnia 1885 roku swoją kandydaturę zgłosił 30-letni Carl Meyer. Funkcję miejskiego radcy budowlanego podjął już 5 stycznia 1886 r., a jego wybór został potwierdzony w konkursie przeprowadzonym przez Radę Miejską 10 czerwca 1886 r.

30 listopada 1891 r. należał do masońskiej loży Janus w Bydgoszczy, w latach 1907–1912 pełnił funkcję jej mistrza, od 16 kwietnia 1912 honorowego. Kilkanaście lat mieszkał w domu przy ul. Gdańskiej 60 w Bydgoszczy^[1].

Meyer był członkiem bydgoskiego kolegium magistrackiego, samodzielnym pracownikiem nadzorującym działalność miejskiej deputacji budowlanej. Pod koniec okresu pierwszego kontraktu Rada Miasta 14 lipca 1898 roku ponownie wybrała go na drugą kadencję, a następnie 14 lipca 1910 roku na kolejną. Jednak jesienią 1911 r. zaczął chorować, a 1 kwietnia 1912 r. odszedł na emeryturę, otrzymując uposażenie wysokości 7 tys. marek rocznie. Jakiś czas później opuścił Bydgoszcz. W 1919 roku mieszkał w Berlinie, a następnie powrócił w rodzinne strony i zamieszkał w Hanowerze. Nie ustalono, kiedy zmarł. Jego posadę miejskiego radcy budowlanego w Bydgoszczy zajął Heinrich Metzger, od kilkunastu lat zatrudniony w bydgoskim Magistracie, który na stanowisku tym pozostał do końca I wojny światowej.

Carl Meyer w uznaniu swoich zasług dwukrotnie uhonorowany został wysokimi, pruskimi odznaczeniami państwowymi. W 1905 roku otrzymał Order Czerwonego Orła IV klasy, a po przejściu na emeryturę 7 maja 1913 roku został odznaczony Królewskim Orderem Korony III klasy.

Działalność zawodowa w Bydgoszczy

Carl Meyer trwałe zapisał się w historii Bydgoszczy, mając ogromny wpływ na jej architekturę i układ urbanistyczny w czasie intensywnej rozbudowy miasta na przełomie XIX/XX wieku. Podczas swojej 26-letniej działalności jako miejski radca budowlany cieszył się dużym autorytetem magistratu i rady miasta, zachowując dość dużą samodzielność. Należał do Niemieckiego Związku Architektów i Inżynierów oraz stowarzyszenia budowniczych gazociągów i wodociągów. Dużo podróżował po terenie Niemiec, a także wyjeżdżał do Włoch i Francji w celu poznawania nowych zjawisk w architekturze i urbanistyce.

Meyer kierował deputacją budowlaną, która była organem kolegialnym Magistratu administrującym gospodarką miejską w zakresie przepisów, umów budowlanych, zmian w budynkach, planów rozbudowy miasta, regulacji ulic, pomników, spraw wodno-melioracyjnych, kanałów, dworców, mostów, a także ochrony przyrody. Do 1900 r. był autorem powstających w deputacji projektów, zaś później często powierzał swoim współpracownikom realizację konkretnych działań projektowych, oraz nadzorowanie inwestycji miejskich. Do jego najbliższych podwładnych i współpracowników należały osoby, które są autorami wielu budynków w Śródmieściu Bydgoszczy:

• Wilhelm Stagge (zatrudniony 1881–1919) – zastępca Meyera;
• Rudolf Berndt (zatrudniony 1888–1890) – mistrz murarski i ciesielski;
• Paul Bresgott – asystent, architekt i mistrz murarski, pracujący na własny rachunek od 1891 r.;
• Karl Bergner – architekt, asystent, od 1892 r. prowadzący prywatne biuro architektoniczne, jeden z najpopularniejszych projektantów w mieście, czynny do 1919 roku;
• Anton Kandler - miejski kierownik budów (od 1897);
• Richard Köppen – architekt, asystent, autor planu rozbudowy Szpitala Diakonisek (1908);
• Theodor Patzwald - architekt, asystent, autor m.in. projektu budynku Miejskiej Straży Pożarnej w Bydgoszczy (1909);
• Otto Brech - architekt, asystent, autor projektu Szkoły Rzemiosł Artystycznych i Szkoły Obywatelskiej dla Chłopców;
• Paul Sellner – architekt znany z realizacji dla prywatnych inwestorów m.in. przy ul. Gdańskiej.

Stylistyka dzieł Carla Meyera oscyluje wokół form zapożyczonych z architektury średniowiecznej, gotyckiej. Stanowi odzwierciedlenie hanowerskiej szkoły architektury, zwłaszcza z kręgu Conrada Wilhelma Hasego. Meyer projektował budynki osadzone w nurcie historyzmu z elementami neogotyckimi i niekiedy też połączonymi z formami neoromańskimi.

Realizacje w Bydgoszczy

Rok	Obiekt	Uwagi	Zdjęcie
1887–1888	Budynek Świętojańska 20	Podwójna szkoła ludowa dla chłopców i dziewcząt (niem. Volkschulen in der Johannisstrasse), ul. Świętojańska 20, projekt własny C. Meyera, obecnie jedna z siedzib Collegium Medicum UMK w Bydgoszczy.
1888–1889	Lecznica chorób zakaźnych	Oddział izolacyjny chorób zakaźnych (niem. Krankenabsonderungshaus), ul. Żwirki i Wigury 11, projekt własny C. Meyera, budynek nieistniejący.
1890–1892	Rzeźnia miejska	Kompleks budynków rzeźni (niem. Schlachtund Viehhof), ul. Jagiellońska 43-47, projekt własny C. Meyera, obecnie zachowała się część zespołu zabudowy o funkcjach administracyjno-mieszkalnych, reszta została wchłonięta przez centrum handlowe Focus Mall.
1890–1892	Budynek Plac Kościeleckich 8	Podwójna szkoła ludowa dla chłopców i dziewcząt (niem. Volkschulen in der Kaiserstrasse), pl. Kościeleckich 8, projekt własny C. Meyera, obecnie budynek w gestii Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego.
1891–1892	Kamienica Gdańska 60	Dom własny Carla Meyera przy ul. Gdańskiej 60, fasada posiada wystrój czerpiący z form niderlandzkiego manieryzmu; w elewacji rzeźba będąca personifikacją Architektury i Budownictwa oraz inicjały MC właściciela.
1896–1898	Budynek Sowińskiego 5	Podwójna szkoła ludowa dla chłopców i dziewcząt (niem. Volkschulen in der Karlstrasse), ul. Sowińskiego 5, projekt własny C. Meyera, obecnie Szkolne Schronisko Młodzieżowe.
1897–1898	Kamienica Cieszkowskiego 6	Kamienica przy ul. Cieszkowskiego 6, autorstwa C. Meyera (dom własny), z dekoracją i podziałami klasycystycznymi.
1899–1900	Wieża ciśnień	Wieża ciśnień (niem. Wasserturm), ul. Filarecka, projekt własny C. Meyera, obecnie nieużytkowana.
1899–1900	Stacja wodociągów Las Gdański	Stacja wodociągowa z budynkami przepompowni i mieszkalnym (niem. Pumpstation nebst Wohngebauden), ul. Gdańska 242, projekty przygotował F. Marshall pod nadzorem Meyera.
1900–1901	Obiekt wodno-kanalizacyjny	Obiekt związany z budową instalacji wodnej i kanalizacyjnej (niem. Kanalwasserhebewerk), niepowiązany z konkretnym adresem.
1900–1902	Budynek Kordeckiego 20	Podwójna szkoła ludowa dla chłopców i dziewcząt (niem. Volkschulen in der Hippelstrasse), ul. Kordeckiego 20, projekt własny C. Meyera, obecnie jedna z siedzib Uniwersytetu Technologiczno-Przyrodniczego w Bydgoszczy.
1904–1905	Budynek zarządu Gazowni	Budynek zarządu gazowni i urzędu budownictwa drogowego i podziemnego (niem. Verwaltungsgebaude der Gasanstalt und Tiefbauamts), ul. Jagiellońska 42, projekt własny C. Meyera.
1905–1906	Miejska hala targowa	Miejska hala targowa (niem. Fleisch- und Fischmarkthalle), ul. Podwale 5, plany opracowała firma architektoniczna z Berlina [Paul] Boswau & [Hermann] Knauer, pod nadzorem Meyera.
1906	Kamienica	Kamienica nr 5 autorstwa C. Meyera przy ul. 20 stycznia 1920. Wystrój fasady odwołuje się do form secesyjnych.
1906–1907	Sierociniec Miejski	Miejski sierociniec fundacji Heinricha Dietza (niem. Heinrich Dietzschen Waisenhaus), ul. Traugutta 5, projekt własny C. Meyera, obecnie Zespół Placówek Opiekuńczo-Wychowawczych.
1902, 1908–1909	Szpital Diakonisek	Rozbudowa drugiego szpitala miejskiego (niem. Erweiterungsbau der Diakonissenanstalt), tzw. Szpitala Diakonisek im. Giese-Rafalskiej, ul. Seminaryjna 1, planami drugiej rozbudowy zajmował się architekt Richard Köppen pracujący w deputacji budowlanej, obecnie Kujawsko-Pomorskie Centrum Pulmonologii.
1908–1909	Budynek WOK	Zakład leczniczy dla niemowląt (niem. Auguste-Victoria-Heim), od 2000 r. siedziba Wojewódzkiego Ośrodka Kultury.
1910–1911	Budynek Szkoły Przemysłowej	Szkoła Rzemiosł i Przemysłu Artystycznego (niem. Handwerker- und Kunstgewerbeschule), ul. Św. Trójcy 37, projekt przygotował zatrudniony w bydgoskiej deputacji budowlanej architekt Otto Brech, obecnie Zespół Szkół Mechanicznych nr 1.
1911–1912	Budynek straży pożarnej	Budynek straży pożarnej (niem. Hauptfeuerwache), ul. Pomorska 16, projekt opracował w 1909 roku Theodor Patzwald, pod nadzorem Meyera.
1910–1912	Budynek VI LO	Szkoła Obywatelska dla Chłopców (niem. Burgerschule), ul. Staszica 4, projekt wykonał pracownik bydgoskiej deputacji budowlanej architekt Otto Brech, obecnie VI Liceum Ogólnokształcące.

Zobacz też

• Śródmieście (Bydgoszcz)
• Stare Miasto w Bydgoszczy
• Bydgoszcz

Przypisy

1. D. Bręczewska-Kulesza, B. Derkowska-Kostkowska, A: Wysocka: Ulica Gdańska. Przewodnik historyczny. Bydgoszcz: 2003. Brak numerów stron w książce

Bibliografia

• Derkowska-Kostkowska Bogna: Miejscy radcy budowlani w Bydgoszczy wiatach 1871-1912. [w:] Materiały do Dziejów Kultury i Sztuki Bydgoszczy i Regionu. zeszyt 12. Pracownia Dokumentacji i Popularyzacji Zabytków Wojewódzkiego Ośrodka Kultury w Bydgoszczy 2007. ISSN 1427-5465

Kontrola autorytatywna (osoba):

• VIAF: 215068671
• SUDOC: 112977332
• NUKAT: n2011242094
• J9U: 987007323312405171