Bylina (literatura)

Bylina, starina (ros. былина, старина) – tradycyjna ruska pieśń, opiewająca czyny bohaterów epoki średniowiecza i kilku wieków późniejszych. Byliny to najdawniejsze zapisy epickich pieśni, które powstały w XVII wieku.

Ten artykuł dotyczy gatunku rosyjskich legend. Zobacz też: roślinę wieloletnią.

Iwan Bilibin – Dobrynia Nikiticz ratuje Zabawę Putjaticznę przed smokiem Gornyczem

Słowo bylina pochodzi od rosyjskiego słowa byl (быль) oznaczającego historię prawdziwą, w przeciwieństwie do fikcyjnych.

Byliny były tworzone w formie wiersza białego, posiadały jednak charakterystyczny rytm. Większość z zachowanych bylin pochodzi z północnych regionów Rosji. Ich styl był naśladowany przez wielu późniejszych pisarzy i poetów, m.in. przez Aleksandra Puszkina. Najświetniejszą grupą są byliny cyklu kijowskiego, opowiadające o legendarnych bohaterach związanych z dworem i osobą kniazia Włodzimierza – „krasnego sołnyszka”^[1].

Najważniejsze cykle bylin

• o najdawniejszych bohaterach (Wołch Wsiesławiewicz, Mikuła Sielaninowicz, Swiatogor),
• o Włodzimierzu Wielkim i złotym wieku Rusi Kijowskiej, o Ilji Muromcu, Aloszy Popowiczu i Dobryni Nikiticzu,
• o Nowogrodzie (Wasyl Busłajewicz, kupiec Sadko), które jako pierwszy opublikował etnograf Pawieł Rybnikow^[2]
• o Moskwie (Jermak Timofiejewicz, Iwan Groźny),
• o historii ukraińskich Kozaków, inwazjach Turków i Tatarów, powstaniach hajdamaków,
• o powstaniach kozackich (Stieńka Razin),
• o Piotrze I Wielkim.