Brzezie (Racibórz)

Brzezie (niem. Hohenbirken) – dzielnica Raciborza oddalona o około 5 km na wschód od centrum miasta, dawniej wieś, włączona w 27 maja 1975 r. do Raciborza.

Ten artykuł dotyczy dzielnicy w Raciborzu. Zobacz też: inne miejscowości o tej nazwie.

Brzezie

Dzielnica Raciborza
Państwo	Polska
Województwo	śląskie
Powiat	raciborski
Miasto	Racibórz
W granicach Raciborza	1975[1]
SIMC	0942475
Położenie na mapie Raciborza Brzezie
Położenie na mapie Polski Brzezie
Położenie na mapie województwa śląskiego Brzezie
Położenie na mapie powiatu raciborskiego Brzezie
50°04′48″N 18°16′47″E

W oddali widać dzielnicę Raciborza - Brzezie

Fura ciągnięta przez parę krów, I połowa lat 70. XX wieku

Geografia

Brzezie leżało kiedyś tuż nad starym korytem Odry. W Brzeziu znajdują się stawy hodowlane oraz rozlewiska żwirowni, od strony czeskiej znajdują się lasy. Od strony dzielnicy Brzezie rozlewiska zamyka struga Plinc.

Nazwa dzielnicy

Od najdawniejszych czasów wioska nazywana jest Brzeza lub Brzesa. Według nauczyciela Heinricha Adamy’ego nazwa miejscowości pochodzi od polskiej nazwy drzewa „brzozy” – von brzoza, brzezina = „Birke”^[2]. W swoim dziele o nazwach miejscowych na Śląsku wydanym w 1888 roku we Wrocławiu wymienia pierwotną nazwę w obecnej polskiej formie „Brzezie” podając jej znaczenie „Birkendorf” czyli tłumacząc na polski „Brzozowa wieś”^[2]. Nazwa wsi została później zgermanizowana na Hohenbirken^[2] i utraciła swoje pierwotne znaczenie.

Spis geograficzno-topograficzny miejscowości leżących w Królestwie Prus z 1835 r., którego autorem jest J.E. Müller notuje obecnie używaną, polską nazwę miejscowości Brzezie jako jedyną, funkcjonującą zarówno w języku polskim jak i niemieckim^[3].

Historia

W VIII w. osada Brzezie służyła jako wioska służebna grodom w Raciborzu i Lubomi. Wieś wzmiankowana w 1223 r. Średniowiecze do 1561 roku, to okres, w którym wieś była własnością rycerzy służących u książąt piastowskich. Otrzymywali oni wieś z prawem dziedziczenia za godną służbę. W 1223 r. wioska zapisana jako Breza, Bresa, została wymienione jako uposażenie kościoła Zbawiciela w Rybniku, który został wybudowany na potrzeby klasztoru cysterek. W średniowieczu właścicielami miejscowości był szlachecki ród Trachów z Brzezia. Od 1725 r. wioska stała się własnością miasta, a została włączona do niego dopiero 27 maja 1975 r.

W Prusach istniała gmina (Gemeinde) i posiadłość (Gut) Hohenbirken, które po plebiscycie śląskim (za Polską głosowały wówczas 733 osoby, a za Niemcami 707^[4]) i powstaniach śląskich włączono w granice Polski (uroczyste przejęcie przez polską administrację miało miejsce 4 lipca 1922 roku).

W latach 1954–1972 wieś należała i była siedzibą władz gromady Brzezie nad Odrą.

Zabytki

• Parafia św. Apostołów Mateusza i Macieja w Raciborzu – budowany w latach 1904–1906, posiada barokowe wyposażenie z poprzedniego drewnianego kościoła, który pochodzi z XVII i XVIII w.
• 12 krzyży przydrożnych, najstarszy z 1875 roku^[5].
• Pomnik ku czci powstańców śląskich i ofiar II wojny światowej.
• Budynki mieszkalne:
  • pierwszy znajdujący się przy ul. Rybnickiej 342 pochodzący z pierwszej połowy XIX w.,
  • drugi znajdujący się przy ul. Rybnickiej 346 pochodzący z około 1800 r.
• Willa Widok (na wzgórzu Widok) - pochodząca z 1914 r., eklektyczna, położona na południe od Brzezia, obecnie własność prywatnej osoby.
• Pomnik ku pamięci Josefa Eichendorffa - odsłonięty 6 maja 2006 r. na Widoku, w miejscu gdzie kiedyś stał pamiątkowy kamień.
• Tablica poświęcona ks. Józefowi Gawlinie - biskup polowemu wojsk polskich z ziemią z cmentarza Monte Casino
• Do 1933 roku istniała wieża Bismarcka.

Grób Sługi Bożej S. Marii Dulcissimy Hofmann

Grób Heleny Hoffmann, Sługi Bożej jest usytuowany przy kościele pw. św. Apostołów Mateusza i Macieja. Była ona zakonnicą, przebywała przez dłuższy czas w klasztorze Zgromadzenia Sióstr Maryi Niepokalanej, dlatego też tutaj zmarła 18 maja 1936 r. Grób jest miejscem licznych odwiedzin przez pielgrzymów.

Komunikacja

• kolejowa - linia powstała w 1925 roku, obecnie odbywa się tylko przewóz towarowy.

Zobacz też

• Brzezie Dębicz
• Brzezie nad Odrą
• Sosienka
• Przejście graniczne Racibórz-Brzezie nad Odrą