Brygada artylerii (II RP)

Brygada artylerii (BA) – brygada artylerii Wojska Polskiego II RP.

22 stycznia 1919 roku Sztab Generalny wydał rozkaz numer 34 o sformowaniu brygad artylerii dla dywizji piechoty^[1]. Zgodnie z nim brygada artylerii miała się składać z dwóch pułków artylerii polowej i jednego pułku artylerii ciężkiej, a w dywizji górskiej dodatkowo z pułku artylerii górskiej^[1].

Już w marcu tego roku zweryfikowano przyjęte założenia i dostosowano je do posiadanych sił i środków. Przyjęto, że brygada artylerii będzie składać się z jednego pułku artylerii polowej i jednego pułku artylerii ciężkiej^[2].

Pułk artylerii polowej miał mieć cztery dywizjony po trzy sześciodziałowe baterie – w sumie 72 działa^[3].

Pułk artylerii ciężkiej miał mieć dwa dywizjony po trzy czterodziałowe baterie – w sumie 24 działa^[3].

Brygada była największą jednostką organizacyjną artylerii. Ponieważ nie przewidywano tworzenia artylerii armii i frontów oraz rezerwy artyleryjskiej Naczelnego Dowództwa przyjęto, że jej zadania wypełniać będą czwarte dywizjony pułków artylerii polowej i drugie dywizjony pułków artylerii ciężkiej z poszczególnych brygad^[3].

Ostatecznie zdecydowano, że brygada artylerii składać się będzie z dwóch pułków artylerii: polowej i ciężkiej^[3].

Pułk artylerii polowej miał mieć trzy dywizjony po trzy sześciodziałowe baterie – w sumie 54 działa, 70 oficerów, 1800 szeregowców, 2460 koni i 345 wozów^[3].

Pułk artylerii ciężkiej miał mieć dwa dywizjony po trzy czterodziałowe baterie – w sumie 24 działa, 25 oficerów, 600 szeregowców, 600 koni i 80 wozów^[3].

Łącznie, brygada miała mieć 76 dział i liczyć 2.495 żołnierzy, w tym 95 oficerów.

Wiosną 1920 stan bojowy VIII Brygady Artylerii liczył 42 oficerów, 951 szeregowych obsług dział i karabinów maszynowych oraz telefonistów, a także 501 jezdnych^[4]. Brygada uzbrojona była w sprzęt francuski: dwadzieścia dziewięć 75 mm armat polowych wzór 1897, osiem 105 mm armat polowych wzór 1913 i trzy 155 mm haubice wzór 1917. Ponadto na jej uzbrojeniu i wyposażeniu znajdowało się trzydzieści karabinów maszynowych i 1702 karabinków różnych systemów oraz 234 wozy i 23 kuchnie polowe^[4][a].

Równolegle z organizacją brygad przeprowadzono przezbrojenie baterii w sprzęt francuski i włoski^[3]. Ustalono, że dywizje wielkopolskie posiadać będą wyłącznie sprzęt niemiecki i włoski, dywizje litewsko-białoruskie sprzęt rosyjski, a pozostałe sprzęt francuski^[3]. Przezbrojenie pododdziałów zakończyć miano do 1 września 1919, lecz proces ten trwał do końca roku 1920^[3]. Latem 1919 zdecydowano, że przezbrajane baterie będą posiadały tylko cztery działa^[3].

Uwagi

1. Dane przedstawione przez Stanisława Kraszewskiego, a odnoszące się wyłącznie do VIII BA przedstawione zostały w pracy Henryka Wieleckiego i Rudolfa Sieradzkiego jako przeciętne stany wszystkich brygad artylerii^[5].

Przypisy

1. Szczepkowski 1990 ↓, s. 32.
2. Szczepkowski 1990 ↓, s. 33.
3. Szczepkowski 1990 ↓, s. 34.
4. Kraszewski 1929 ↓, s. 18.
5. Sieradzki i Wielecki 1994 ↓, s. 8.

Bibliografia

• Stanisław Kraszewski: Zarys historji wojennej 8-go pułku artylerii polowej. Warszawa: Wojskowe Biuro Historyczne, 1929, seria: Zarys historii wojennej pułków polskich 1918–1920.
• Roman Łoś: Artyleria polska 1914-1939. Warszawa: Wydawnictwo Bellona, 1991. ISBN 83-11-07772-X.
• Rudolf Sieradzki, Henryk Wielecki: Wojsko Polskie 1921-1939. Organizacja i odznaki artylerii. Pruszków: Oficyna Wydawnicza „Ajaks”, 1994. ISBN 83-85621-44-X.
• Mikołaj Szczepkowski. Zarys organizacji Wojska Polskiego w latach 1918-1920. „Wojskowy Przegląd Historyczny”. 3/4 (133/134), 1990. Warszawa: Wojskowy Instytut Historyczny. ISSN 0043-7182.