Brama Królewska w Szczecinie

Brama Królewska (niem. Anklamer Tor, Königstor^[2]) – jedna z bram miejskich Szczecina, znajdująca się na pl. Hołdu Pruskiego (u zbiegu ul. Jana Matejki i pl. Żołnierza Polskiego). Powstała latach 1725–1728 z okazji zajęcia miasta przez Prusy według projektu holenderskiego projektanta fortyfikacji Gerharda Corneliusa van Wallrawe (autora m.in. przebudowy twierdzy kłodzkiej i magdeburskiej).

Brama Królewska

nr rej. A-791 z 11.06.1954[1]
Brama Królewska
Państwo	Polska
Miejscowość	Szczecin
Architekt	Gerhard Cornelius van Wallrawe
Ukończenie budowy	1725–1728
Położenie na mapie Szczecina Brama Królewska
Położenie na mapie Polski Brama Królewska
Położenie na mapie województwa zachodniopomorskiego Brama Królewska
53°25′42,40″N 14°33′23,19″E

Historia

Brama Królewska pod koniec XIX w.

Podobnie jak Brama Portowa powstała na miejscu dawnych murów miejskich. Pierwotnie nosiła nazwę (niem.) Anklamer Tor od miasta Anklam (dawna polska nazwa Nakło nad Pianą). Brama w 1806 roku otrzymała nazwę Bramy Królewskiej (niem. Königstor). Po II wojnie światowej nazywana była Anklamską lub Nakielską lub od nazwy placu na którym się znajduje, nazywano ją również Bramą Hołdu Pruskiego. Ostatecznie jednak przyjęto obecną nazwę będącą tłumaczeniem nazwy niemieckiej. Obiekt wchodził w skład systemu pruskich fortyfikacji Szczecina i łączył w sobie funkcje militarne z dekoracyjnymi.

Na szczególną uwagę zasługują stworzone przez nadwornego rzeźbiarza króla pruskiego Fryderyka Wilhelma I – Bartholome Damarata szczyty przedstawiające m.in. Marsa z mieczem i tarczą i Herkulesa z maczugą i skórą lwa oraz umieszczone nad przejazdem panoplium z tarczą z pruskim orłem, otoczoną łańcuchem Orderu Czarnego Orła i zwieńczoną królewską koroną. Brama przyozdobiona jest rzeźbionymi elementami oręża, zbrojami, tarczami i sztandarami – to nawiązanie do rzymskiej tradycji pochodów triumfalnych i wieszania zdobycznej broni na bramach miast.

W czasie II wojny światowej w obawie przed zniszczeniem zdemontowano zdobienia ze szczytów bramy i ukryto w Arkońskim Parku Leśnym, a samą bramę obsadzono bluszczem i tak przetrwała wojnę. Zdobione szczyty i ozdoby odnaleziono w roku 1957 i z powrotem zamontowano na bramę^[3].

W 1994 roku przeprowadzono renowację Bramy. Niegdyś mieściła się tutaj galeria sztuki, a od 2000 – „Brama Jazz Cafe”. 8 listopada 2017 w Bramie Królewskiej otwarto pijalnię czekolady Wedel^[4].

Brama Królewska (Nakielska) znajduje się w rejestrze zabytków (nr. rej. A-791 z 11.06.1954)^[1].

Galeria

• 
  Fasada północna
• 
  Fasada południowa
• 
  Herkules z maczugą i skórą lwa
• 
  Mars z mieczem i tarczą
• 
  Kartusz z orłem pruskim i Orderem Orła Czarnego
• 
  Tablica poświęcona Dezyderemu Chłapowskiemu

Zobacz też

• Brama Portowa w Szczecinie

Przypisy

1. Rejestr zabytków nieruchomych – województwo zachodniopomorskie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30 września 2024, s. 114 [dostęp 2015-09-18].
2. Jan Iwańczuk: Brama Królewska. [w:] pomeranica.pl [on-line]. [dostęp 2016-09-29].
3. Przewodnik po Szczecinie, Wydawnictwo 13 muz, Szczecin 1999, str. 66.
4. AgataA. Maksymiuk AgataA., Pijalnia Czekolady E.Wedel w Szczecinie. Kiedy otwarcie? Sprawdź!, „gs24.pl” [dostęp 2017-12-24] [zarchiwizowane z adresu 2017-12-24] (pol.).