Loading AI tools
bitwa morska wojny rosyjsko-japońskiej w 1904 Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Bitwa pod Czemulpo – starcie okrętów japońskich i rosyjskich, do którego doszło 9 lutego 1904 roku, na początku wojny rosyjsko-japońskiej, na redzie Czemulpo (obecnie Inczon) w Korei. Mimo że w samej bitwie nie zatopiono żadnego okrętu, Rosjanie ponieśli porażkę i dokonali samozatopienia swoich jednostek, w tym krążownika „Wariag”.
| Wojna rosyjsko-japońska | |||
 Wizja artystyczna zatopienia okrętów rosyjskich | |||
| Czas |
9 lutego 1904 | ||
|---|---|---|---|
| Miejsce | |||
| Terytorium | |||
| Przyczyna |
japoński desant w Czemulpo | ||
| Wynik |
zwycięstwo Japonii | ||
| Strony konfliktu | |||
| |||
| Dowódcy | |||
| |||
| Siły | |||
| |||
| Straty | |||
| |||
Położenie na mapie Korei Południowej  | |||
| 37°20′48,0″N 126°31′22,2″E | |||
Japonia, rozpoczynając 9 lutego 1904 wojnę z Rosją atakiem na Port Artur, prowadziła równocześnie operację zajęcia neutralnej Korei, wysadzając desant w porcie Czemulpo. Stacjonowały tam wówczas, zgodnie z ówczesną praktyką kolonialną, okręty kilku państw, reprezentujące interesy swoich rządów w Korei. Wśród nich były dwa okręty rosyjskie: nowy krążownik pancernopokładowy „Wariag” i stara kanonierka „Koriejec” (uzbrojona w dwa przestarzałe działa kalibru 203 mm, jedno kalibru 152 mm i cztery kalibru 107 mm oraz mniejsze działka)[1]. „Wariag” przypłynał do Czemulpo z Port Artur 10 stycznia 1904, a kanonierka 18 stycznia[2]. Dowódcą „Wariaga” i rosyjskiego zespołu był kapitan I rangi (komandor) Wsiewołod F. Rudniew. W porcie stacjonowały także: brytyjski krążownik HMS „Talbot” typu Eclipse, francuski krążownik „Pascal” typu Descartes, włoski krążownik „Elba” i amerykańska kanonierka USS „Vicksburg”[3]. W Czemulpo stacjonował również japoński krążownik pancerny „Chiyoda”, który jednak w nocy na 8 lutego wypłynął i dołączył do zespołu japońskiego[4].
Do osłony japońskiego desantu wyznaczono wzmocniony 4. Dywizjon Krążowników pod dowództwem kontradmirała Sotokichiego Uryū[3]. Zespół japońskich okrętów i trzech statków transportowych „Dairen Maru”, „Otaro Maru” i „Heijo Maru” z desantem 3000 żołnierzy z 1. Armii gen. Tamemoto Kuroki przypłynął pod Czemulpo już 8 lutego[5]. Kanonierka „Koriejec” próbowała tego dnia po południu wypłynąć do Port Artur z pocztą, lecz ok. 15.55 zawróciły ją japońskie okręty blokujące wyjście na pełne morze[4]. Torpedowce „Kari” i „Hato” wystrzeliły do niej po jednej torpedzie, które jednak były niecelne (według relacji dowódcy „Koriejca”, wystrzelono trzy torpedy)[6]. W trakcie manewrów, torpedowiec „Tsubame” wszedł na mieliznę i uszkodził śruby napędowe[6]. Następnie japońskie transportowce, osłaniane przez trzy krążowniki i torpedowce, wysadziły w porcie wojsko w sile czterech batalionów, nie napotykając oporu[3]. Już 9 lutego japońskie oddziały dotarły do Seulu i go opanowały[4].
9 lutego o 9:30 rano konsul japoński przekazał konsulowi rosyjskiemu w Czemulpo ultimatum o wypowiedzeniu wojny, z żądaniem wyjścia z portu okrętów rosyjskich do godziny 12:00 pod groźbą zaatakowania ich na redzie portu[7]. Jednocześnie japoński dowódca uprzedził kotwiczące tam okręty neutralne, żeby do godziny 16:00 odsunęły się z pobliża miejsca cumowania rosyjskich okrętów. Starszy na redzie dowódca HMS „Talbot” komandor Lewis Bayly zarządził odprawę dowódców, na której poprosił rosyjskiego dowódcę o opuszczenie redy[7]. Propozycja komandora Rudniewa, aby w proteście przeciw naruszeniu neutralności Korei pozostałe okręty eskortowały rosyjski zespół do granicy koreańskich wód terytorialnych, została odrzucona przez dowódcę brytyjskiego, chociaż dowódcy okrętów państw trzecich złożyli protest w sprawie naruszenia neutralności do japońskiego dowódcy (należy zaznaczyć przy tym, że Wielka Brytania była związana sojuszem z Japonią)[7].
Oczekujący zespół japoński znacznie przewyższał Rosjan liczebnie i blokował mu wyjście na otwarte morze. Składał się z nowego krążownika pancernego „Asama” oraz starszego i mniejszego „Chiyoda”, czterech krążowników pancernopokładowych („Akashi”, „Naniwa”, „Niitaka” i „Takachiho”) oraz trzech torpedowców 1 Dywizjonu[a]. Okrętem flagowym kontradmirała Uryū był „Naniwa”[3].
_Map-Polish.png)
Odrzucając możliwość poddania się, komandor Rudniew zdecydował wypłynąć z portu i podjąć walkę lub próbę przedarcia się do głównej bazy Port Artur. Przed południem 9 lutego (27 stycznia według rosyjskiego kalendarza) oba okręty wyszły ze wschodniego kanału portowego[3]. Walkę dla strony rosyjskiej utrudniało to, że idąc torem wodnym między wysepkami, okręty miały ograniczone możliwości manewru[7], nadto „Koriejec” był znacznie wolniejszy od wszystkich okrętów japońskich.
Walkę ze strony japońskiej toczył przede wszystkim krążownik pancerny „Asama”, najsilniejsza jednostka zespołu[1], a przy tym silniejsza i znacznie lepiej opancerzona od obu okrętów rosyjskich (pozostałe japońskie krążowniki były w pojedynkę słabsze od „Wariaga”). Rosyjski zespół płynął początkowo na południe, a siły japońskie znajdowały się na zachód od niego. Około 11.45 z odległości 7500–8000 metrów ogień otworzyli najpierw Japończycy, a po 7 minutach Rosjanie[1].
Krążownik „Asama” toczył bój z „Wariagiem”, tymczasem „Chiyoda” wzięła na cel „Koriejca”. Po dwóch minutach „Wariag” otrzymał pierwsze trafienie (w przedni pomost)[3]. Następnie do walki włączyły się „Naniwa” i „Niitaka”, a później, strzelając sporadycznie, „Takachiho” i „Akashi”[3]. „Wariaga” dosięgły kolejne pociski, a kiedy podczas zwrotu w prawo uszkodzono mu mechanizm sterowy, około godziny 12:15 wszedł na mieliznę przy wysepce w kanale portowym[3]. Udało mu się z niej zejść, lecz Japończycy wykorzystali tę okazję, aby się zbliżyć i zadać mu kolejne ciosy pociskami dużych kalibrów[3]. Okręt zaczął się przechylać na lewą burtę, toteż – wobec niemożności przedarcia się – rosyjski dowódca postanowił zawrócić na redę portu[3]. „Koriejec” również zawrócił. „Asama” i „Chiyoda” ścigały Rosjan w wąskim kanale portowym i nadal ostrzeliwały. Około godziny 12:40 Japończycy wstrzymali ogień z uwagi na bliskość okrętów neutralnych; pięć minut później padły ostatnie strzały z okrętów rosyjskich[3]. O godzinie 13:15 „Wariag” stanął na kotwicy[1]. W opatrywaniu rannych wkrótce zaczęli pomagać Rosjanom lekarze przybyli z okrętów państw neutralnych[1].
W ciągu około godziny walki „Wariag” otrzymał od jedenastu do czternastu trafień[8], z czego trzy pociskami kalibru 203 milimetry z „Asamy”, pozostałe – pociskami kalibru 152 milimetry („Asama” wystrzelił 28 pocisków kalibru 203 milimetry, 98 kalibru 152 milimetry i 9 kalibru 76 milimetrów[9]). Mimo że okręt zachował możliwość ruchu, a jego pokład pancerny nie został przebity, nie nadawał się do walki – zniszczona została większość jego nieosłoniętej artylerii i miał przebicia w części podwodnej, 33 członków załogi zostało zabitych, 97 rannych[2]. Według raportu dowódcy, w czasie walki krążownik rosyjski wystrzelił aż czterysta dwadzieścia pięć pocisków kalibru 152 milimetry, czterysta siedemdziesiąt kalibru 75 milimetrów i dwieście dziesięć kalibru 47 milimetrów[2], a „Koriejec” – czterdzieści dziewięć pocisków 203 milimetry[10], lecz bez żadnych istotnych efektów. Nie wiadomo, ile dokładnie pocisków dosięgło japońskich okrętów; według źródeł japońskich flota Cesarstwa nie poniosła w tej bitwie strat w ludziach i sprzęcie, ale informacja ta jest oceniana jako prawdopodobnie nieprawdziwa[1]. Z drugiej strony, niektórzy historycy rosyjscy przypuszczają, że starcie trwało krócej, niż w wynika z raportu dowódcy, a podana liczba 1105 pocisków wystrzelonych przez Wariaga jest znacznie zawyżona[11]. „Koriejec” nie ucierpiał podczas starcia.
Aby okręty nie dostały się w ręce nieprzyjaciela, załoga „Wariaga” po południu dokonała samozatopienia na redzie Czemulpo przez otwarcie zaworów dennych; okręt zatonął o 18:10[3]. „Koriejec” został około godziny 16:00 wysadzony w powietrze, a również obecny w porcie rosyjski statek „Sungari” – spalony przez załogę[3]. Dowódcy okrętów innych bander obecnych na redzie sprzeciwili się wysadzeniu „Wariaga” z uwagi na zagrożenie dla ich jednostek[3]. Załogi rosyjskie zostały przejęte przez okręty państw neutralnych[12].
Władze w Sankt Petersburgu poznały losy „Wariaga” i „Koriejca” dopiero po około trzech tygodniach[12]. Po powrocie do Rosji komandor Rudniew zyskał sławę bohatera, a wszyscy członkowie załóg obu okrętów otrzymali od cara Order Świętego Jerzego (różnych klas) i medale „Za bój »Wariaga« i »Koriejca«”[12]. Walka „Wariaga” odbiła się echem na całym świecie i poprawiła wizerunek państwa carów na arenie międzynarodowej, a w samej Rosji obrosła legendą[12]. Niedługo potem austriacki poeta Rudolf Greinz, zainspirowany artykułem o bitwie, skomponował wiersz na jej temat; utwór przetłumaczono na rosyjski i zaczęto śpiewać do melodii ludowej, a powstała w ten sposób piosenka stała się jednym z najpopularniejszych rosyjskich utworów o tematyce marynistycznej[3]. W 1947 roku odbyła się zaś premiera filmu propagandowego Kriejsier Wariag[3] (rolę „Wariaga” zagrał w nim krążownik „Aurora”).
Mimo to, niektórzy autorzy podnoszą, że Rudniew zamiast stawać do walki, powinien był pozostawić w Czemulpo starą kanonierkę i samemu podjąć próbę przedarcia się do Port Artur. Miałby przy tym duże szanse na powodzenie z uwagi na szybkość nowoczesnego krążownika[13]. Błędem dowództwa rosyjskiej Eskadry Oceanu Spokojnego było samo wysłanie krążownika do Czemulpo w obliczu napięcia w stosunkach z Japonią w sytuacji, w której wystarczyłaby do reprezentowania Rosji sama kanonierka[13]. Mimo oficjalnego uhonorowania dalsza kariera Rudniewa w marynarce uległa przerwaniu, być może ze względu na błędy popełnione przed starciem i zaniechanie wysadzenia okrętu w powietrze, co ułatwiło Japończykom późniejsze podniesienie i wcielenie do służby jako okręt szkolny „Soya”[13]. Inne publikacje podają jednak, że jego wina polegała na niepowstrzymaniu marynarzy przed udziałem w manifestacji w toku rewolucji w 1905 roku[3].
Zestawienie sił obu stron biorących udział w bitwie[1][3].
Zespół stacjonujący w Czemulpo pod dowództwem komandora Wsiewołoda F. Rudniewa:
Zespół osłony desantu, wzmocniony 4. Dywizjon pod dowództwem kontradmirała Sotokichiego Uryū
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
