Bismarckhütte (podobóz KL Auschwitz)

Bismarckhütte – oddział niemieckiego obozu Auschwitz-Birkenau mieszczący się w Chorzowie-Batorym. Funkcjonował od września 1944 do stycznia 1945^[1][3].

Bismarckhütte

Podobóz Auschwitz-Birkenau
Typ	obóz koncentracyjny
Odpowiedzialny	III Rzesza
Rozpoczęcie działalności	wrzesień 1944
Zakończenie działalności	styczeń 1945
Terytorium	Polska pod okupacją niemiecką (terytorium anektowane przez III Rzeszę)
Miejsce	Chorzów-Batory
Liczba więźniów	około 200[1]
Narodowość więźniów	głównie Żydzi
Liczba ofiar	nieznana
Komendanci	SS-Oberscharführer Hermann Kleemann
Wyzwolony przez	Armia Czerwona
	27 stycznia 1945[2]
Położenie na mapie Chorzowa Bismarckhütte
Położenie na mapie Polski Bismarckhütte
Położenie na mapie województwa śląskiego Bismarckhütte
50°16′01,4002″N 18°56′13,0484″E

Obóz ulokowano w pobliżu dzisiejszej (2020) Huty Batory. Państwowe Muzeum Auschwitz-Birkenau szacuje liczbę przebywających w nim osób na około 200^[1], byli to głównie Żydzi z Francji, Belgii oraz Czech^[1]. Więźniowie mieszkali w barakach z płyt wiórowo-cementowych, funkcjonowały tu sale sypialne, kuchnia, izba chorych i magazyn. Obóz był otoczony ogrodzeniem z drutu kolczastego pod napięciem. Obóz był również otoczony wysokim parkanem od strony niedalekiej szosy^[1]. Otoczony teren miał długość około 200-250 metrów^[4]. Na początku działania obozu więźniowie pracowali przy jego rozbudowie. Od listopada 1944 więźniowie pracowali w obecnej Hucie Batory między innymi przy przeładunku, transporcie materiałów i kopaniu rowów. Niektórych skazańców zatrudniono bezpośrednio przy produkcji luf i blach pancernych armat przeciwlotniczych. Kierownikiem obozu był SS-Oberscharführer Hermann Kleemann. Najemcą obozu była firma Berghütte-Königs und Bismarckhütte AG^[5].

W styczniu 1945 ewakuowano stąd więźniów do Gliwic, a następnie koleją przetransportowano ich do obozu Mittelbau-Dora^[1].

W 1960 na Cmentarzu parafii Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny postawiono zbiorową mogiłę, upamiętniającą więźniów podobozu. Monument nagrobny zaprojektował Xawery Dunikowski. W 2008 roku zmodernizowano płytę główną, umieszczając na niej nazwiska ludzi pomordowanych w obozie Auschwitz-Birkenau pochodzących z Chorzowa^[6].

Tablica informująca o historii obozu

17 stycznia 2020 w miejscu obozu została złożona kapsuła z ziemią udostępnioną z terenów byłych obozów w Groß-Rosen, Dachau, Mauthausen i Ravensbrück^[4] oraz została postawiona tablica upamiętniająca obóz.

Przypisy

1. Bismarckhütte. Państwowe Muzeum Auschwitz-Birkenau. [dostęp 2020-10-16]. (pol.).
2. Ku pamięci ofiar obozu Bismarckhütte. [w:] Tuba Chorzowa [on-line]. Wydawnictwo Tuba Bartłomiej Czaja, 2020-01-27. [dostęp 2020-10-16].
3. Piotr M.A. Cywiński, Jacek Lachendro, Piotr Setkiewicz: Auschwitz od A do Z. Ilustrowana historia obozu. PMA-B, 2013. ISBN 978-83-7704-060-7. Brak numerów stron w książce
4. Tomasz Breguła: W Chorzowie ma stanąć pomnik upamiętniający ofiary ludobójstwa. tubachorzowa.pl, 2019-12-16. [dostęp 2020-10-16]. (pol.).
5. Podobozy KL Auschwitz.
6. Instytut Pamięci Narodowej: Miejsca upamiętniające ofiary niemieckich nazistowskich obozów koncentracyjnych i obozów zagłady w województwie śląskim. ipn.gov.pl. [dostęp 2020-10-16]. (pol.).