Barbaricum

Barbaricum (grec. Βαρβαρικόν zagraniczny, barbarzyński) – nazwa geograficzna, używana przez historyków i archeologów na określenie terenów poza granicami Cesarstwa Rzymskiego, zamieszkałych przez barbarzyńców^[1]. Obszary te leżały poza rzymską kontrolą administracyjną, ale były częścią rzymskiego świata^[2].

Imperium Rzymskie w 116 r. n.e. Na czerwono zaznaczono prowincje rzymskie, na zielono tereny Germanii (wraz z rozmieszczeniem niektórych plemion opisanych w Germanii Tacyta).

Nazwa ta była w późnym antyku wykorzystywana do określenia terenów plemion, które nie były podbite przez Rzymian, leżących za Renem i Dunajem. Pojęcia tego używali m.in. rzymscy historycy Ammianus Marcellinus^[3] i Eutropiusz^[4].

W pracach badawczych pojęcia Barbaricum i Germania (Germania Magna) są niekiedy używane zamiennie^[5], choć nie zawsze jest to uzasadnione^[6]: obszary Barbaricum nie były zawsze zasiedlone jedynie przez plemiona germańskie. W okresie wielkiej wędrówki ludów mieszkańcami Barbaricum stali się Alanowie i Hunowie. Od VI w. n.e. na tereny te zaczęły także napływać plemiona słowiańskie^[7].

Przypisy

1. T. Grane, Beyond the Roman Frontier: Roman Influences on the Northern Barbaricum. Rzym 2007, s. 5.
2. T.S. Burns, Rome and the Barbarians, 100 B.C.-A.D.400. Baltimore 2003, s. 35.
3. LacusCurtius • Ammianus Marcellinus – Book XVIII [online], penelope.uchicago.edu [dostęp 2021-12-03].
4. H. Fehr, Ph. von Rummel: Die Völkerwanderung. Stuttgart 2011, s. 30.
5. Okres Wędrówek Ludów w dorzeczu Odry i Wisły – Barbaricum [online], www.mpov.uw.edu.pl [dostęp 2021-12-03].
6. R. Müller: Reaktionen auf die Gleichung germanisch-deutsch im östlichen Mitteleuropa. [w:] H. Beck (red.) Zur Geschichte der Gleichung „germanisch-deutsch”. Berlin 2004, s. 269.
7. G. Halsall, Barbarian Migrations and the Roman West, 376–568, Cambridge 2007.