Bajkałówka

Bajkałówka^[5], cyraneczka bajkalska^[6], cyranka bajkalska^[3], kłochtun^[7] (Sibirionetta formosa) – gatunek średniej wielkości wędrownego ptaka wodnego z rodziny kaczkowatych (Anatidae).

Bajkałówka

Sibirionetta formosa[1]
(Georgi, 1775)
Samiec w szacie godowej
Samica
Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	ptaki
Podgromada	Neornithes
Infragromada	ptaki neognatyczne
Rząd	blaszkodziobe
Rodzina	kaczkowate
Podrodzina	kaczki
Plemię	Anatini
Rodzaj	Sibirionetta von Boetticher, 1929
Gatunek	bajkałówka
Synonimy
Anas formosa Georgi, 1775[2] Nettion formosa (Georgi, 1775)[3]
Kategoria zagrożenia (CKGZ)[4]
najmniejszej troski
Zasięg występowania
letnie lęgowiska      przeloty      zimowiska

Systematyka

Jedyny przedstawiciel rodzaju Sibirionetta^[5][8]. Nie wyróżnia się podgatunków^[2][8].

Występowanie

Ptak ten zamieszkuje środkową i wschodnią Syberię oraz wybrzeża Bajkału. Zimuje głównie w Japonii, Korei Południowej i Chinach, rzadko na Tajwanie i w Hongkongu^[2]. Sporadycznie pojawia się w Europie^[9] oraz Ameryce Północnej.

W Polsce odnotowano bajkałówkę dwa razy w 2021 roku – od stycznia do marca przebywała na stawach Jamnik w Dolinie Baryczy (woj. dolnośląskie)^[9], a 20 marca obserwowano ją w Popowie Kościelnym (woj. mazowieckie)^[10]. W 2022 roku Komisja Faunistyczna Sekcji Ornitologicznej Polskiego Towarzystwa Zoologicznego wciągnęła bajkałówkę na Listę polskiej awifauny^[11]. Wcześniejszą obserwację z maja 2019 roku z Redy (woj. pomorskie) uznano za pojaw nienaturalny (E w klasyfikacji AERC)^[12].

Morfologia

Wygląd

Samiec w szacie godowej ma wierzch głowy czarny, boki głowy i szyi kremowe. Kremowa plama również u nasady dzioba. Przez oko pionowy zielony pas o metalicznym, opalizującym połysku przechodzący u góry w wygięty ku tyłowi półksiężyc. Pierś jasnobrązowa z ciemnymi plamkami, wierzch ciała brązowy, na łopatkach w kolorze ochry. Boki popielate z ciemniejszymi prążkami, lusterko zielone. Dziób sinoniebieski. Samica brązowa z ciemnym deseniem, u nasady dzioba wyraźna biała plama.

Wymiary średnie

długość ciała 39–43 cm, rozpiętość skrzydeł 65–75 cm^[2]
masa ciała samca 360–520 g, samicy 402–505 g^[2]

Ekologia

Biotop

Różnorodne śródlądowe zbiorniki wodne.

Gniazdo

Zagłębienie wysłane suchymi roślinami i puchem. Znajduje się na ziemi w otwartym terenie, czasem w sporej odległości od wody.

Jaja

W ciągu roku wyprowadza jeden lęg, składając w maju–lipcu 6 do 9 jaj. Jaja są bladozielone o średnich wymiarach 48×35 mm i średniej masie 31 g.

Wysiadywanie, pisklęta

Jaja wysiadywane są przez samicę, która również sama wodzi przez 45–55 dni pisklęta.

Pożywienie

Rośliny wodne i lądowe oraz bezkręgowce.

Status

W Czerwonej księdze gatunków zagrożonych Międzynarodowej Unii Ochrony Przyrody bajkałówka od 2011 roku uznawana jest za gatunek najmniejszej troski (LC, Least Concern); wcześniej, od 1994 roku klasyfikowano ją jako gatunek narażony (VU, Vulnerable). Trend liczebności populacji uznawany jest za wzrostowy^[4].

Zobacz też

• ptaki Polski