Trojeść (Asclepias L.) – rodzaj roślin z rodziny toinowatych (Apocynaceae). Obejmuje według różnych źródeł od ok. 100[4]–120[5] do ponad 200 gatunków[6]. Rośliny te występują w Ameryce Północnej i Środkowej, gdzie rosną w lasach, na terenach skalistych i nieużytkach, rzadziej na mokradłach[4]. Niektóre gatunki zostały rozpowszechnione jako uprawne. Trojeść amerykańska A. syriaca należy do gatunków już zadomowionych w Polsce i potencjalnie inwazyjnych[7]. Młode pędy niektórych gatunków są jadalne, w większości jednak mają trujący sok mleczny. Spożywające go larwy motyla Danaus plexippus stają się dzięki temu toksyczne dla ptaków[4]. Niezwilżalne włoski nasienne trojeści amerykańskiej stanowią surowiec zwany jedwabiem roślinnym, używanym do wyrobu pasów ratunkowych, materacy, materiałów izolacyjnych[8], z włókien z pędów wyrabia się także tkaniny i papier. Gatunek ten i niektóre inne (A. incarnata, A. tuberosa) uprawiane są także jako rośliny ozdobne i miododajne[9]. Trojeść okazała (A. speciosa) wykorzystywana jest w przemyśle kosmetycznym[8].
 Morfologia (trojeść amerykańska) | |
| Systematyka[1][2] | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Podkrólestwo | |
| Nadgromada | |
| Gromada | |
| Podgromada | |
| Nadklasa | |
| Klasa | |
| Nadrząd | |
| Rząd | |
| Rodzina | |
| Rodzaj |
trojeść |
| Nazwa systematyczna | |
| Asclepias L. Sp. Pl. 214. 1 Mai 1753 | |
| Typ nomenklatoryczny | |
Morfologia
- Pokrój
- Byliny, czasem z pędami drewniejącymi u podstawy (półkrzewy). Ich pędy są zwykle prosto wzniesione i osiągają do 1,5 m wysokości. Szyja korzeniowa tęga[4].
- Liście
- Część gatunków jest wiecznie zielona, część okresowo zrzuca liście. Liście pojedyncze, zazwyczaj wąskie, lancetowate lub eliptyczne i ostro zakończone[10]. Wyrastają na pędzie skrętolegle, naprzeciwlegle, rzadko w okółkach. U niektórych gatunków okryte są białymi włoskami[4].
- Kwiaty
- Obupłciowe, promieniste, wonne, o skomplikowanej budowie wynikającej z przystosowania do zapylania przez owady[9]. Kielich i korona są pięciokrotne, zrosłodziałkowe u nasady i zrosłopłatkowe, z płatkami odgiętymi[4]. Pręcików jest 5, o równej długości[4], tworzą one tzw. koronę pręcikową[8]. Pylniki są przyrośnięte do główkowato rozszerzonej, szczytowej części słupka tworząc prętosłup. Pyłek powstaje w pojedynczych komorach poszczególnych pylników zlepiony w pyłkowiny. Pyłkowiny z sąsiednich pylników połączone są za pomocą uczepki, która przyczepia się do ciała owada (czasem w formie zatrzasku)[8]. Sterylne komory pylników tworzą tzw. prowadnice[9]. Między prętosłupem i okwiatem znajduje się dodatkowy okółek listków stanowiących wyrostki płatków lub pręcików[8]. Zalążnia jest dwukomorowa, górna, wpół dolna lub dolna[8]. Dwie szyjki słupka zrastają się w części szczytowej. Tu też znajdują się miodniki wydzielające nektar do rożkowatych kieszonek[4]. Kwiat są różnie zabarwione – mogą być białe, żółte, pomarańczowe, różowe, fioletowe lub czerwone[4].
- Owoce
- Wygięte, wydłużone torebki zawierające nasiona formujące się w dwóch rzędach. Nasiona są wiatrosiewne – wyposażone są w aparat lotny[4].
Systematyka
- Synonimy
Acerates Elliott, Anantherix Nutt., Asclepiodella Small, Asclepiodora A. Gray, Biventraria Small, Oxypteryx Greene, Podostemma Greene, Podostigma Elliott, Schizonotus A. Gray, Solanoa Greene[11].
- Pozycja systematyczna według APweb i GRIN (aktualizowany system APG IV z 2016)
Jeden z rodzajów plemienia Asclepiadeae w podrodzinie Asclepiadoideae w rodzinie toinowatych Apocynaceae[11]. Rodzina ta stanowi jeden z kladów w obrębie rzędu goryczkowców (Gentianales) z grupy astrowych[2].
- Pozycja w systemie Reveala (1993–1999)
Gromada okrytonasienne (Magnoliophyta Cronquist), podgromada Magnoliophytina Frohne & U. Jensen ex Reveal, klasa Rosopsida Batsch, podklasa jasnotowe (Lamiidae Takht. ex Reveal), nadrząd Gentiananae Thorne ex Reveal, rząd toinowce (Apocynales Bromhead), rodzina toinowate (Apocynaceae Juss.)[12], podrodzina Asclepiadoideae Burnett, plemię Asclepiadeae (R. Br.) Duby, podplemię Asclepiadinae Endl. ex Meisn., rodzaj trojeść (Asclepias L.)[13]
- Pozycja w systemie Cronquista (1981)
Gromada okrytonasienne (Magnoliophyta), klasa dwuliścienne (Magnoliopsida), podklasa Asteridae, rząd goryczkowce (Gentianales), rodzina trojeściowate (Asclepiadaceae), rodzaj trojeść Asclepias.
- Asclepias adscendens (Schltr.) Schltr.
- Asclepias affinis (Schltr.) Schltr.
- Asclepias ageratoides M.A.Curtis
- Asclepias albens (E.Mey.) Schltr.
- Asclepias albicans S.Watson
- Asclepias alpestris (K.Schum.) Goyder
- Asclepias amabilis N.E.Br.
- Asclepias ameliae S.Moore
- Asclepias amplexicaulis Sm.
- Asclepias apocynifolia Woodson
- Asclepias arenaria Torr.
- Asclepias asperula (Decne.) Woodson
- Asclepias atroviolacea Woodson
- Asclepias aurea (Schltr.) Schltr.
- Asclepias auriculata Kunth
- Asclepias barjoniifolia E.Fourn.
- Asclepias bartlettiana Woodson
- Asclepias baumii Schltr.
- Asclepias bicuspis N.E.Br.
- Asclepias bifida W.H.Blackw.
- Asclepias boliviensis E.Fourn.
- Asclepias brachystephana Engelm. ex Torr.
- Asclepias bracteolata E.Fourn.
- Asclepias breviantherae Goyder
- Asclepias brevicuspis (E.Mey.) Schltr.
- Asclepias brevipes (Schltr.) Schltr.
- Asclepias buchwaldii (Schltr. & K.Schum.) De Wild.
- Asclepias burchellii Schltr.
- Asclepias californica Greene
- Asclepias candida Vell.
- Asclepias chapalensis Brandegee
- Asclepias cinerea Walter
- Asclepias circinalis (Decne.) Woodson
- Asclepias compressidens (N.E.Br.) Nicholas
- Asclepias concinna (Schltr.) Schltr.
- Asclepias connivens Baldwin ex Elliot
- Asclepias constricta M.E.Jones
- Asclepias contrayerba Sessé & Moc.
- Asclepias conzattii Woodson
- Asclepias cooperi N.E.Br.
- Asclepias cordifolia (Benth.) Jeps.
- Asclepias coulteri A.Gray
- Asclepias crassicoronata Goyder
- Asclepias crassinervis N.E.Br.
- Asclepias crispa P.J.Bergius
- Asclepias crocea Woodson
- Asclepias cryptoceras S.Watson
- Asclepias cucullata (Schltr.) Schltr.
- Asclepias cultriformis Harv. ex Schltr.
- Asclepias curassavica L. – trojeść curacaońska[14], t. krwista[15]
- Asclepias curtissii A.Gray
- Asclepias cutleri Woodson
- Asclepias densiflora N.E.Br.
- Asclepias dependens (K.Schum.) N.E.Br.
- Asclepias dinteri Engl. & Krause
- Asclepias disparilis N.E.Br.
- Asclepias dissona N.E.Br.
- Asclepias edentata Goyder
- Asclepias elegantula Fishbein
- Asclepias eminens (Harv.) Schltr.
- Asclepias emoryi (Greene) Vail ex Small
- Asclepias engelmanniana Woodson
- Asclepias eriocarpa Benth.
- Asclepias erosa Torr.
- Asclepias euphorbiifolia Engelm. ex A.Gray
- Asclepias exaltata L.
- Asclepias exilis M.E.Jones
- Asclepias expansa (E.Mey.) Schltr.
- Asclepias fallax (Schltr.) Schltr.
- Asclepias fascicularis Decne.
- Asclepias feayi Chapm. ex A.Gray
- Asclepias fimbriata Weim.
- Asclepias flanaganii Schltr.
- Asclepias flexuosa (E.Mey.) Schltr.
- Asclepias foliosa (K.Schum.) Hiern
- Asclepias fournieri Woodson
- Asclepias fulva N.E.Br.
- Asclepias galeottii E.Fourn.
- Asclepias gentryi Standl.
- Asclepias gibba (E.Mey.) Schltr.
- Asclepias glaucescens Kunth
- Asclepias gordon-grayae Nicholas
- Asclepias graminifolia (Wild) Goyder
- Asclepias grandirandii Goyder
- Asclepias hallii A.Gray
- Asclepias humilis (E.Mey.) Schltr.
- Asclepias humistrata Walter
- Asclepias hypoleuca (A.Gray) Woodson
- Asclepias inaequalis Goyder
- Asclepias incarnata L. – trojeść krwista
- Asclepias involucrata Engelm. ex Torr.
- Asclepias jamesii Torr.
- Asclepias jorgeana Fishbein & S.P.Lynch
- Asclepias kamerunensis Schltr.
- Asclepias labriformis M.E.Jones
- Asclepias lanceolata Walter
- Asclepias langsdorffii E.Fourn.
- Asclepias lanuginosa Nutt.
- Asclepias latifolia (Torr.) Raf.
- Asclepias lemmonii A.Gray
- Asclepias leptopus I.M.Johnst.
- Asclepias linaria Cav.
- Asclepias linearis Scheele
- Asclepias longifolia Michx.
- Asclepias longipedunculata Brandegee
- Asclepias longirostra Goyder
- Asclepias longissima (K.Schum.) N.E.Br.
- Asclepias lynchiana Fishbein
- Asclepias macropus (Schltr.) Schltr.
- Asclepias macrotis Torr.
- Asclepias macroura A.Gray
- Asclepias macvaughii Woodson
- Asclepias masonii Woodson
- Asclepias mazatlanensis Sessé & Moc.
- Asclepias meadii Torr. ex A.Gray
- Asclepias melantha Decne.
- Asclepias meliodora (Schltr.) Schltr.
- Asclepias mellodora A.St.-Hil.
- Asclepias meyeriana (Schltr.) Schltr.
- Asclepias michauxii Decne.
- Asclepias minor (S.Moore) Goyder
- Asclepias minutiflora (Goyder) Goyder
- Asclepias mirifica Woodson
- Asclepias monticola N.E.Br.
- Asclepias mtorwiensis Goyder
- Asclepias nana Verd.
- Asclepias navicularis (E.Mey.) Schltr.
- Asclepias neglecta Hemsl.
- Asclepias nivea L.
- Asclepias notha W.D.Stevens
- Asclepias nummularia Torr.
- Asclepias nummularioides W.D.Stevens
- Asclepias nuttii N.E.Br.
- Asclepias nyctaginifolia A.Gray
- Asclepias obovata Elliott
- Asclepias occidentallis Goyder
- Asclepias oenotheroides Schltdl. & Cham.
- Asclepias oreophila Nicholas ex Hilliard & B.L.Burtt
- Asclepias otarioides E.Fourn.
- Asclepias ovalifolia Decne.
- Asclepias ovata M.Martens & Galeotti
- Asclepias palustris (K.Schum.) Schltr.
- Asclepias patens N.E.Br.
- Asclepias pedicellata Walter
- Asclepias pellucida E.Fourn.
- Asclepias peltigera (E.Mey.) Schltr.
- Asclepias perennis Walter
- Asclepias pilgeriana Schltr.
- Asclepias praemorsa Schltr.
- Asclepias pratensis Benth.
- Asclepias pringlei (Greenm.) Woodson
- Asclepias prostrata W.H.Blackw.
- Asclepias pseudoamabilis Goyder
- Asclepias pseudofimbriata (Goyder) Goyder
- Asclepias pseudorubricauli s Woodson
- Asclepias puberula A.Gray
- Asclepias pumila (A.Gray) Vail
- Asclepias purpurascens L. – trojeść purpurowa
- Asclepias pygmaea N.E.Br.
- Asclepias quadrifolia Jacq.
- Asclepias quinquedentata A.Gray
- Asclepias rafaelensis Brandegee
- Asclepias randii S.Moore
- Asclepias rara N.E.Br.
- Asclepias rosea Kunth
- Asclepias rubra L.
- Asclepias rubricaulis Kunth
- Asclepias rusbyi (Vail) Woodson
- Asclepias scaposa Vail
- Asclepias schaffneri A.Gray
- Asclepias scheryi Woodson
- Asclepias schlechteri (K.Schum.) N.E.Br.
- Asclepias schumanniana Hiern
- Asclepias shabaensis (Goyder) Goyder
- Asclepias similis Hemsl.
- Asclepias solanoana Woodson
- Asclepias solstitialis A.Chev.
- Asclepias speciosa Torr. – trojeść okazała, t. nadobna
- Asclepias sperryi Woodson
- Asclepias sphacelata (K.Schum.) N.E.Br.
- Asclepias standleyi Woodson
- Asclepias stathmostelmoide s Goyder
- Asclepias stellifera Schltr.
- Asclepias stenophylla A.Gray
- Asclepias subaphylla Woodson
- Asclepias subulata Decne.
- Asclepias subverticillata (A.Gray) Vail
- Asclepias subviridis S.Moore
- Asclepias suffrutex Standl.
- Asclepias sullivantii Engelm. ex A.Gray
- Asclepias syriaca L. – trojeść amerykańska
- Asclepias tanganyikensis E.A.Bruce
- Asclepias tapalpana M.E.Jones
- Asclepias texana A.Heller
- Asclepias tomentosa Elliott
- Asclepias tuberosa L. – trojeść bulwiasta
- Asclepias ulophylla Schltr.
- Asclepias uncialis Greene
- Asclepias variegata L.
- Asclepias velutina (Schltr.) Schltr.
- Asclepias verdickii (De Wild.) De Wild.
- Asclepias verticillata L. – trojeść okółkowa
- Asclepias vestita Hook. & Arn.
- Asclepias vicaria N.E.Br.
- Asclepias vinosa (E.Fourn.) Woodson
- Asclepias viridiflora Raf.
- Asclepias viridis Walter
- Asclepias viridula Chapm.
- Asclepias virletii E.Fourn.
- Asclepias welshii N.H.Holmgren & P.K.Holmgren
- Asclepias woodii (Schltr.) Schltr.
- Asclepias woodsoniana Standl. & Steyerm.
- Asclepias zanthodacryon (L.B.Sm.) Woodson
Przypisy
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
