Artur Staszewski
Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Artur Karłowicz Staszewski, ros. Артур Карлович Сташевский, wł. Artur Hirszfeld, ps. Wierchowski (ur. 24 grudnia 1890 w Mitawie (gubernia kurlandzka), zm. 21 sierpnia 1937 w Moskwie) – funkcjonariusz wywiadu wojskowego (Razwiedupr Sztabu Generalnego Armii Czerwonej) ZSRR, pierwszy rezydent wspólnej rezydentury INO i Razwiedupra w Berlinie (1921–1924) i szef siatki wywiadowczej w Europie Zachodniej, kierowanej przez tę rezydenturę, przedstawiciel handlowy ZSRR w Republice Hiszpańskiej w czasie wojny domowej w Hiszpanii (1936–1937).
 Artur Staszewski po aresztowaniu przez NKWD 1937 | |
| Data i miejsce urodzenia |
24 grudnia 1890 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | |
| Przebieg służby | |
| Siły zbrojne | |
| Formacja | |
| Jednostki | |
| Główne wojny i bitwy | |
| Odznaczenia | |
  | |
Pochodził z mieszczańskiej rodziny żydowskiej. Ukończył 4 klasy gimnazjum. Od 1906 członek SDKPiL, uczestnik rewolucji 1905 roku, w 1909 emigrował, pracował jako kuśnierz i farbiarz w fabrykach w Paryżu (1909–1914) i Londynie (1914–1917). W listopadzie 1917 powrócił do Rosji. Władał językiem rosyjskim, niemieckim, angielskim, francuskim i polskim.
Od 1918 członek RKP(b). Ukończył Lefortowską Szkołę Czerwonych Dowódców w Moskwie (maj 1918 – styczeń 1919). Po ukończeniu szkoły był komisarzem politycznym brygady w 4 dywizji strzelców, następnie komisarzem tej dywizji i naczelnikiem oddziału wywiadu Frontu Zachodniego pod nazwiskiem Artur Wierchowski. Organizator dywersyjnej Tajnej Organizacji Wojskowej, działającej na tyłach frontu polskiego[1].
Od stycznia 1921 do czerwca 1924 pierwszy rezydent wspólnej rezydentury wywiadu cywilnego (INO OGPU) i wywiadu wojskowego (Razwiedupr) w Berlinie, działał pod przykrywką sekretarza misji handlowej RFSRR. Szef siatki wywiadowczej w Europie Zachodniej kierowanej przez tę rezydenturę. W latach 1925–1935 pracował w ludowym komisariacie handlu zagranicznego ZSRR. Kierując państwowym syndykatem futrzarskim odbudował z sukcesem tradycyjny rosyjski eksport futer na Zachód. Pozostawał jednocześnie w dyspozycji Razwiedupru. 9 czerwca 1928 przedstawiony przez Jana Bierzina do nagrody w dziesięciolecie powstania Armii Czerwonej w grupie „agentury zagranicznej”.
Po wybuchu wojny domowej w Hiszpanii w październiku 1936 mianowany attaché handlowym (ros. torgpred) ZSRR w Republice Hiszpańskiej, należał do czerwca 1937 do koordynujących zaangażowanie ZSRR i jego tajnych służb w hiszpańską wojnę domową (obok Jana Bierzina, Władimira Antonowa-Owsiejenki i Aleksandra Orłowa). Był określany jako główny komisarz polityczny Stalina i organizował przerzut sowieckiej broni. Krytyczny wobec metod stosowanych przez NKWD[1].
Po rozpoczęciu „wielkiej czystki” w ZSRR wezwany w czerwcu 1937 do Moskwy. Po przyjeździe, 8 czerwca 1937 aresztowany przez NKWD. 21 sierpnia 1937 skazany na śmierć przez Kolegium Wojskowe Sądu Najwyższego ZSRR z zarzutu o „udział w kontrrewolucyjnej organizacji terrorystycznej”, stracony tego samego dnia. Skremowany w krematorium na Cmentarzu Dońskim i tam też pochowany anonimowo.
Zrehabilitowany 17 marca 1956 postanowieniem Kolegium Wojskowego SN ZSRR.
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
