Arsenij Jaceniuk

Arsenij Petrowycz Jaceniuk (ukr. Арсеній Петрович Яценюк; ur. 22 maja 1974 w Czerniowcach) – ukraiński polityk, ekonomista i przedsiębiorca. Były minister spraw zagranicznych i były przewodniczący Rady Najwyższej, w latach 2014–2016 premier Ukrainy.

Arsenij Jaceniuk

Арсеній Яценюк

Pełne imię i nazwisko	Arsenij Petrowycz Jaceniuk
Data i miejsce urodzenia	22 maja 1974 Czerniowce
Premier Ukrainy
Okres	od 27 lutego 2014 do 14 kwietnia 2016
Przynależność polityczna	Batkiwszczyna / Front Ludowy
Poprzednik	Serhij Arbuzow (p.o.)
Następca	Wołodymyr Hrojsman
Przewodniczący Rady Najwyższej Ukrainy
Okres	od 4 grudnia 2007 do 12 listopada 2008
Przynależność polityczna	Nasza Ukraina – Ludowa Samoobrona
Poprzednik	Ołeksandr Moroz
Następca	Ołeksandr Ławrynowycz (p.o.)
Odznaczenia

Wypowiedź Arsenija Jaceniuka

Nagranie z czerwca 2011 w rozgłośni Echo Moskwy

Problem z odtwarzaniem tego pliku? Zobacz strony pomocy.

Wyniki Arsenija Jaceniuka w wyborach prezydenckich w 2010

Życiorys

Wykształcenie i praca zawodowa

W 1996 ukończył studia na Wydziale Prawa Uniwersytetu w Czerniowcach, a w 2001 w Instytucie Handlowo-Ekonomicznym w Czerniowcach.

W latach 1992–1997 był właścicielem firmy prawniczej „JurEk”, zajmującej się m.in. obsługą prawną prywatyzacji przedsiębiorstw państwowych. Od stycznia 1998 pracował w kijowskim banku „Awal”, początkowo jako doradca w departamencie kredytowym, od grudnia 1998 jako doradca prezesa zarządu, a w sierpniu 2001 jako wiceprezes zarządu.

Działalność polityczna i społeczna

Od września 2001 do stycznia 2003 pełnił funkcję ministra gospodarki Autonomicznej Republiki Krymu, następnie był wiceprezesem Narodowego Banku Ukrainy. Przed wyborami prezydenckimi w 2004 faktycznie kierował pracami NBU pod nieobecność prezesa Serhija Tihipki, który pełnił równolegle funkcję szefa sztabu wyborczego kandydata na prezydenta Wiktora Janukowycza.

Od 9 marca 2005 przez kilka miesięcy sprawował urząd pierwszego zastępcy szefa administracji obwodu odeskiego. 27 września tego samego roku został powołany na stanowisko ministra gospodarki w rządzie Jurija Jechanurowa. Funkcję tę pełnił do 4 sierpnia 2006. 20 września 2006 został pierwszym zastępcą szefa sekretariatu prezydenta Wiktora Juszczenki i jego przedstawicielem przy Gabinecie Ministrów.

20 marca 2007 prezydent zgłosił jego kandydaturę na urząd ministra spraw zagranicznych. Dzień później został zatwierdzony na tym stanowisku przez Radę Najwyższą. Został współzałożycielem i prezesem Fundacji Otwarta Ukraina^[1].

W przedterminowych wyborach parlamentarnych we wrześniu 2007 był jednym z liderów bloku Nasza Ukraina-Ludowa Samoobrona. Kandydował do Rady Najwyższej z 3. miejsca na liście wyborczej. 4 grudnia tego samego roku został wybrany na przewodniczącego Rady Najwyższej jako kandydat „pomarańczowej koalicji” Bloku Julii Tymoszenko i Naszej Ukrainy-Ludowej Samoobrony. 17 września 2008 po rozpadzie koalicji rządowej podał się do dymisji^[2], a 12 listopada odwołano go z zajmowanej funkcji^[3].

W 2009 utworzył ruch społeczno-polityczny Inicjatywa Obywatelska Arsenija Jaceniuka „Front Zmian”. W wyborach prezydenckich w 2010 wystartował jako kandydat niezależny, zajął 4. miejsce z poparciem wynoszącym 6,96%, zdobywając 1 711 749 głosów^[4]. Został również przewodniczącym jednej z partii politycznych przekształconej w ugrupowanie Front Zmian. W 2012 obronił mandat poselski jako lider listy wyborczej Batkiwszczyny, a w 2013 został jednym z liderów tej partii.

Premier Ukrainy

Osobne artykuły: Pierwszy rząd Arsenija Jaceniuka i Drugi rząd Arsenija Jaceniuka.

Kilka dni po odsunięciu od faktycznej władzy Wiktora Janukowycza w wyniku fali protestów Arsenij Jaceniuk 26 lutego 2014 został przedstawiony jako kandydat na stanowisko premiera^[5]. 27 lutego 2014 powołany na to stanowisko przez Radę Najwyższą (za zagłosowało 371 posłów w 450-osobowym parlamencie)^[6].

24 lipca 2014 Arsenij Jaceniuk ogłosił, iż wraz ze swoim gabinetem podał się do dymisji. Powodem decyzji premiera był formalny rozpad koalicji rządowej. Partie Udar, Swoboda i Batkiwszczyna opowiedziały się za przedterminowymi wyborami parlamentarnymi. Obowiązki premiera miał objąć wicepremier Wołodymyr Hrojsman, ostatecznie Rada Najwyższa 29 lipca 2014 nie przyjęła rezygnacji premiera^[7].

Niespełna miesiąc później, wraz z grupą innych działaczy, wystąpił z Batkiwszczyny^[8]. We wrześniu tego samego roku stanął na czele partii Front Ludowy^[9], uzyskując z jego ramienia w październiku 2014 mandat poselski na kolejną kadencję.

27 listopada 2014 Rada Najwyższa ponownie wybrała go na premiera^[10]. 2 grudnia jego gabinet został zatwierdzony przez parlament, rozpoczynając urzędowanie^[11]. W lutym 2016 doszło do rozpadu koalicji rządowej, prezydent Petro Poroszenko zawnioskował o dymisję premiera, parlament nie przyjął jednak wniosku o wotum nieufności. Wydarzenia te doprowadziły jednak do kryzysu politycznego na Ukrainie^[12]. Ostatecznie 10 kwietnia 2016 ogłosił swoją dymisję^[13]. 14 kwietnia został zastąpiony na stanowisku premiera Ukrainy przez Wołodymyra Hrojsmana, dotychczasowego przewodniczącego Rady Najwyższej.

Stosunek do OUN i UPA

Osobny artykuł: Ukraińska polityka historyczna.

W ramach współtworzonej i kierowanej przez siebie Fundacji Otwarta Ukraina^[1] Arsenij Jaceniuk realizował^[14] program będący kampanią informacyjną promującą we wschodniej Ukrainie działalność OUN i UPA. W 2009 wypowiadał się jednak przeciw projektowi ustawy dotyczącej rehabilitacji członków OUN i UPA, utrzymując, że podobny akt może dzielić ukraińskie społeczeństwo. Twierdził, że większość ukraińskiego społeczeństwa przyjmuje wciąż „sowiecką propagandę” i nie jest gotowa na przyjęcie takiej ustawy, a problem powinien być rozwiązany na poziomie regionalnym^[15].

W 2015 Rada Najwyższa przyjęła projekt ustawy autorstwa premiera Arsenija Jaceniuka^[16] (współtworzony przez deputowanego Jurija Szuchewycza) O statusie prawnym i uszanowaniu pamięci uczestników walki o niepodległość Ukrainy w XX wieku. Zgodnie z nią członkom OUN oraz UPA przyznano prawny status „bojowników o niezależność Ukrainy”^[17], a za zaprzeczanie zasadności uczestnictwa OUN i UPA w walce o niepodległość państwa przewidziano sankcje prawne^[18][19].

Odznaczenia

• Order Księcia Jarosława Mądrego IV klasy (2017)^[20]
• Order Księcia Jarosława Mądrego V klasy (2008)^[21]