Anna Iwaszkiewicz (pisarka)

Anna Iwaszkiewicz z domu Lilpop, ps. Adam Podkowiński^[1] (ur. 17 grudnia 1897 w Brwinowie, zm. 23 grudnia 1979 w Stawisku) – polska pisarka i tłumaczka literacka; żona Jarosława Iwaszkiewicza.

Anna Iwaszkiewicz z córką (1924)

Grób Iwaszkiewiczów na cmentarzu w Brwinowie (2009)

Stanisław Ignacy Witkiewicz, Portret Anny i Jarosława Iwaszkiewiczów

Anna Iwaszkiewicz

Adam Podkowiński

Anna Iwaszkiewicz w 1947 r.
Data i miejsce urodzenia	17 grudnia 1897 Brwinów
Data i miejsce śmierci	23 grudnia 1979 Stawisko
Miejsce spoczynku	cmentarz rzymskokatolicki w Brwinowie
Zawód, zajęcie	pisarz tłumacz literacki
Narodowość	polska
Rodzice	Stanisław Wilhelm Lilpop Jadwiga ze Stankiewiczów
Małżeństwo	Jarosław Iwaszkiewicz
Dzieci	Maria, Teresa
Odznaczenia

Życiorys

Była córką bogatego przemysłowca Stanisława Wilhelma Lilpopa. Gdy miała 4 lata, jej matka Jadwiga ze Stankiewiczów porzuciła męża i rodzinę dla pianisty Józefa Śliwińskiego. Od tej pory wychowywał ją ojciec i ciotka Aniela z Lilpopów Pilawitzowa, a matce zabroniono kontaktów z córką. Od 1915 do 1918 przebywała z ojcem w Rosji (Moskwa i Kijów). Ten pobyt przyczynił się do ukształtowania jej talentu literackiego: studiowała w moskiewskiej Wszechnicy Polskiej, uczyła się języków obcych, interesowała muzyką i teatrem. W Rosji zapoznała się z twórczością Skriabina, który stał się jej ulubionym kompozytorem i którego muzykę propagowała w Polsce, m.in. organizując koncerty muzyki Skriabina w Warszawie^[2].

12 września 1922, przezwyciężając początkowy opór ojca, poślubiła Jarosława Iwaszkiewicza (wówczas początkującego poetę). Dla Iwaszkiewicza zerwała kilkuletnie narzeczeństwo z księciem Krzysztofem Radziwiłłem^[1]. To małżeństwo ułatwiło jej kontakt ze środowiskiem artystycznym i literackim. Urodziła córki: Marię i Teresę. Była kobietą wrażliwą i skomplikowaną o orientacji biseksualnej, zdominowaną przez męża, który nie krył przed nią swoich homoseksualnych upodobań^[1].

Cierpiała na depresję i problemy psychiczne. Coraz bardziej szukała oparcia w żarliwej religijności katolickiej. Przez wiele lat pisała Dzienniki, które pokazują jej talent i niebanalną osobowość. Małżeństwo z Iwaszkiewiczem okazało się udane, co potwierdził sam pisarz: „Właściwie mówiąc, nasze małżeństwo jest bardzo szczęśliwe, chyba najszczęśliwsze ze wszystkich, jakie znałem, bez żadnych wielkich dziur” (9 kwietnia 1966), „Zostaje we mnie uczucie radości i wdzięczności dla Hani [Anny], która stała się taka nudna i nieznośna, ale jest taka jedyna na świecie, gdybym jej nie spotkał, to co bym ja robił?” (25 marca 1974)^[2].

W czasie okupacji pomagała polskim Żydom, organizując ucieczki z getta i ukrywając ich w Stawisku. Za tę działalność została 21 stycznia 1988 wraz z mężem uhonorowana medalem Sprawiedliwy wśród Narodów Świata^[3].

Za życia opublikowała niewiele, głównie eseje na temat twórczości Marcela Prousta, Josepha Conrada i Thomasa Manna (częściowo pod pseudonimem). Tłumaczyła głównie literaturę francuską (Marcel Proust, Michel Butor, Alain-Fournier, Juliusz Verne) oraz literaturę anglojęzyczną (Thomas Merton i Alfred North Whitehead). Pod koniec życia wydała książkę Nasze zwierzęta (1978). Jej najwybitniejszym dziełem są Dzienniki i wspomnienia (wydane 2000), zawierające cenne opisy życia w okresie międzywojennym oraz wspomnienia m.in. o Karolu Szymanowskim – krewnym męża Anny.

Odniesienia w kulturze

Jest jedną z bohaterek powieści Stulecie Winnych Ałbeny Grabowskiej. W jej rolę w serialu o tym samym tytule wcieliła się Lidia Sadowa^[4].