Aleksy Awdiejew

Aleksy Awdiejew, również Alosza Awdiejew (ros. Алексей Алексеевич Авдеев, Aleksiej Aleksiejewicz Awdiejew; ur. 18 lipca 1940 w Woroszyłowsku^[1]) – polski aktor filmowy, piosenkarz, językoznawca pochodzenia rosyjskiego. Do Polski przyjechał na studia w 1967^[2], na stałe w 1974^[3]. Od 1993 posiada obywatelstwo polskie^[4][5].

Alosza Awdiejew

Алексей Алексеевич Авдеев

Aleksy Awdiejew (2018)
Imię i nazwisko	Aleksiej Awdiejew
Data i miejsce urodzenia	18 lipca 1940 Woroszyłowsk, RFSRR, ZSRR
Zawód	językoznawca, aktor, piosenkarz
Współmałżonek	Katarzyna Ślęczek-Awdiejew
Odznaczenia

Życiorys

Jego ojciec Alieksiej Alieksejewicz Awdiejew, biolog z wykształcenia, służył w NKWD^[6]. W dzieciństwie mieszkał w Bielcach w Mołdawii. Rodzice rozwiedli się w 1950^[7]. Od 1952 po ponownym małżeństwie matki mieszkał w Moskwie^[8]. Uczył się w Szkole Muzycznej im. Gniesinych^[9].

W 1962 został dyrygentem chóru i orkiestry Narodowego Zespołu Pieśni i Tańca w Maryjskiej Republice Autonomicznej w Joszkar-Ole^[10].

W połowie lat 60. rozpoczął studia filologii angielskiej w Moskwie, w czasie których zainteresował się językoznawstwem^[11]. W 1967 wyjechał na studia polonistyczne na Uniwersytecie Jagiellońskim^[12], gdzie uczył się m.in. u Marii Dłuskiej^[13]. Dzięki Andrzejowi Drewniakowi zaczął uprawiać karate kyokushin w KS Wisła^[14], które potem wprowadził do zajęć studium WF na uniwersytecie^[15].

Po studiach krótko pracował jako tłumacz w Radio Moskwa^[16]. W 1974 wyjechał na stałe do Krakowa, gdzie rozpoczął pracę w Instytucie Filologii Wschodniosłowiańskiej UJ^[3].

Trzykrotnie żonaty^[17]. W czasie studiów poznał i ożenił się ze swą pierwszą, polską żoną. Rozstali się w 1976^[18]. Z trzecią żoną, tenisistką Małgorzatą Rejdych (mistrzyni Polski w mikście) ma dwóch synów^[19]. Mieszka w Bolechowicach pod Krakowem^[20].

Działalność artystyczna

Od 1975 związany jest z krakowskim kabaretem „Piwnica pod Baranami”, gdzie występuje w trio z Kazimierzem Adamczykiem (kontrabas) oraz Michałem Kaniewskim (gitara), śpiewając romanse rosyjskie i cygańskie oraz piosenki odeskie i żydowskie okraszone humorem. W latach 1975–1980 współpracował jako pianista z krakowskimi zespołami jazzowymi Beale Street Band^[21] i Playing Family^[22]. Wykonuje utwory Aloszy Dimitrijewicza, cygańskiego śpiewaka rosyjskiego^[23].

Od 1990 występuje w trio gitarowym z Kazimierzem Adamczykiem i Markiem Piątkiem, dając liczne koncerty w kraju i za granicą. Nagrywa płyty oraz programy telewizyjne i radiowe. Jest stałym felietonistą miesięcznika psychologicznego „Charaktery” i członkiem Rady Naukowej tego magazynu^[24].

Działalność naukowa

Absolwent filologii polskiej na Uniwersytecie Jagiellońskim (1972)^[12]. W latach 1974–2001 pracownik naukowy Instytutu Filologii Wschodniosłowiańskiej UJ^[3], gdzie pełnił funkcje wicedyrektora ds. studenckich (1994–1998) oraz kierownika Zakładu Języka Rosyjskiego (1996–2001)^[25]. Od 2001 pracuje w Instytucie Rosji i Europy Wschodniej UJ^[26], gdzie zajmuje się głównie pragmalingwistyką i gramatyką komunikacyjną^[27]. Członek Polskiego Towarzystwa Językoznawczego. W 1978 – doktor nauk humanistycznych (rozprawa: Interferencja foniczna w mowie rosyjskiej Polaków)^[28]. W 1980 pracował w Trinity College w Dublinie jako visiting professor^[29]. Twórca koncepcji gramatyki komunikacyjnej. W 1986 doktor habilitowany^[30]. Od 2005 roku profesor nauk humanistycznych^[31].

Współpracował ze Zbigniewem Nęckim i Grażyną Habrajską^[32].

Filmografia

Role aktorskie

• Gorączka (1980) jako adiutant
• Europa, Europa (1990) jako major radziecki
• Ekstradycja (1995) jako Zajcew, rezydent mafii rosyjskiej w Polsce (odc. 1-6)
• Horror w Wesołych Bagniskach (1995) jako komisarz
• Pułkownik Kwiatkowski (1995) jako oficer radziecki
• Złotopolscy (1997) jako Fiodor Dunin, wspólnik Waldka Złotopolskiego
• Syzyfowe prace (2000) jako inspektor, w 1. odcinku
• Tajemnica twierdzy szyfrów (2007) jako marszałek Iwan Koniew
• Świat według Kiepskich (2008) jako Ukrainiec (odc. 281)

Film dokumentalny

• Światy Aloszy Awdiejewa (2004; zdjęcia, reżyseria, produkcja: Marian T. Kutiak)^[33]

Serial dokumentalny

• Z Andrusem po Galicji (2015)^[34]

Dyskografia

Albumy

Tytuł	Dane dot. albumu	Pozycja na liście
		POL
Alosza Awdiejew w repertuarze żydowskim	Data: 1998 Wydawca: Tandem F.W.	–
Piosenki dla Swoich	Data: 1998 Wydawca: Tandem F.W.	–
Chłopcy źli. Piosenki z Odessy i nie tylko	Data: styczeń 1999 Wydawca: Tandem F.W.	–
Słowiańska dusza	Data: 7 marca 2006 Wydawca: Tandem F.W.	–
Najpiękniejsze piosenki rosyjskie	Data: 3 marca 2008 Wydawca: Tandem F.W.	–
Alosza na Bis	Data: 12 listopada 2010[35] Wydawca: Polskie Radio	37[36]
Jestem tutaj	Data: 15 października 2012[37] Wydawca: Polskie Radio	10[38]
Ostalgia	Data: 2013 Wydawca: Oko Art	–
„–” album nie był notowany.

Albumy koncertowe

Tytuł	Dane dot. albumu	Pozycja na liście
		POL
Pamiątka z Piwnicy pod Baranami	Data: styczeń 1992 Wydawca: Tandem F.W.	–
Alosza w Bagateli	Data: 2011 Wydawca: Oko Art	–
Koncerty w Trójce vol. 12 - Alosza Awdiejew	Data: 26 września 2014[39] Wydawca: Polskie Radio	27[40]
„–” album nie był notowany.

Kompilacje

Tytuł	Dane dot. albumu
45xAlosza Awdiejew - Kolekcja Bardów	Data: 2002 Wydawca: Agencja Artystyczna MTJ

Wybrane publikacje naukowe i popularnonaukowe

• Pragmatyczne podstawy interpretacji wypowiedzi, Kraków 1987.
• Model gramatyki komunikacyjnej (projekt badawczy), w: Studia nad polszczyzną mówioną Krakowa, Kraków 1991.
• Strategie konwersacyjne (próba typologii), „Socjolingwistyka” 1991.
• Składnik wyjściowy w gramatyce komunikacyjnej, w: Język a kultura, t. 8, Wrocław 1992.
• Standardy semantyczne a znaczenie leksykalne, w: Język a kultura, t. 12, Wrocław 1998.
• Gramatyka komunikacyjna, Warszawa-Kraków 1999 (redaktor).
  • Leksykon w gramatyce komunikacyjnej, w: Gramatyka komunikacyjna, Kraków 1999.
  • Standardy semantyczne w gramatyce komunikacyjnej, w: Gramatyka komunikacyjna, Kraków 1999.
• Tryby komunikacyjne, w: W zwierciadle języka i kultury, red. J. Adamowska i S. Niebrzegowska, Lublin 1999.
• Szkice z filozofii potocznej z rysunkami Janusza Kapusty, Warszawa-Kraków 1999.
• Komunikatywizm – nowe horyzonty badań nad językiem, w: „Język a komunikacja 1”, red. G. Szpila, Kraków 2000.
• Gramatyka interakcji werbalnej, Kraków 2004.
• Życie po śmiechu. Skrawki felietonów z „Charakterów”, wyd. Charaktery, Kielce 2008, ss. 111, ISBN 978-83-921701-4-3.

Odznaczenia

• Złoty Krzyż Zasługi (2007)^[41]
• Order Ecce Homo (2014)^[42]
• Medal Casimirus Magnus (2014)^[43]

Nagrody

• Nagroda w plebiscycie „Profesjonaliści Forbesa” w kategorii aktorów (2013)^[44]
• Nagroda dla najlepszego aktora niezawodowego „Monidło” (2014)^[45]
• Nagroda Krakowska Książka Miesiąca za książkę Polak z wyboru, czyli szczęśliwy Rosjanin nad Wisłą. Wspomnienia (2019)^[46]