Albrecht Altdorfer

Albrecht Altdorfer (ur. ok. 1480 w Ratyzbonie, zm. 12 lutego 1538 tamże) – niemiecki malarz, grafik i architekt, którego twórczość „pogrążona jest głęboko w klimacie renesansowego naturalizmu”^[1]. Zyskał sławę szczególnie jako malarz krajobrazów – stworzył pierwsze w sztuce nowożytnej obrazy, których tematem jest wyłącznie (lub prawie wyłącznie) pejzaż^[2].

Albrecht Altdorfer

Albrecht Altdorfer
Data i miejsce urodzenia	ok. 1480 Ratyzbona
Data i miejsce śmierci	12 lutego 1538 Ratyzbona
Narodowość	niemiecka
Dziedzina sztuki	malarstwo
Epoka	malarstwo renesansowe

Geneza jego malarstwa nie jest jasna. Niektórzy wywodzą ją z malarstwa miniaturowego ze względu na precyzję rysowania drobnych form. Jednak przeczy temu bardzo śmiały sposób komponowania, dla którego trudno znaleźć pierwowzory. Altdorfer jest najwybitniejszym^[2][3] przedstawicielem tzw. szkoły naddunajskiej. Pejzaż na jego obrazach często posiada elementy bajkowości, poetyckości, jest traktowany w sposób romantyczny. Czasem pojawia się w nim sztafaż figuralny lub elementy alegoryczne. J. Woźniakowski mówi o Altdorferze, że był „zapewne pierwszym malarzem, który podróżował tylko w tym celu, by zbierać motywy krajobrazowe [...], i pierwszym, który stworzył obraz sztalugowy z «czystym» pejzażem”^[1]. W kategorii krajobrazu panoramicznego Altdorfer stworzył jeden z najsłynniejszych widoków pejzażowych, a i swoje najwybitniejsze dzieło, Bitwę Aleksandra Wielkiego z Persami pod Issos (ukończoną w 1529)^[2].

Bitwa Aleksandra Wielkiego z Persami pod Issos (1529; 158 × 120 cm; olej na drewnie)

Ponadto dzieła Altdorfera mają tematykę religijną, biblijną i historyczną. W zakresie malarstwa ołtarzowego do jego najwybitniejszych dzieł należą obrazy do ołtarza św. Floriana (St. Floriansaltar)^[3], obecnie rozproszone po różnych muzeach. Pod koniec życia, jako architekt miejski (Stadtbaumeister) Ratyzbony i radny, podjął się też zleceń architektonicznych i dekoratorskich, do których należały freski w ówczesnym pałacu arcybiskupim^[3], do dziś zachowane jedynie w muzealnych fragmentach.

Dzieła (wybór)

• Święty Jerzy w lesie, ok. 1510, Stara Pinakoteka, Monachium
• Odpoczynek podczas ucieczki do Egiptu, 1510, Galeria Malarstwa, Berlin
• Ukrzyżowanie, 1512, Gemäldegalerie, Kassel
• Boże narodzenie, ok. 1513, Staatliche Museen, Berlin
• Męczeństwo św. Floriana, między 1510 a 1519, Muzeum Narodowe, Praga
• Męczeństwo św. Sebastiana, (fragment ołtarza), ok. 1509-1516, Klasztor św. Floriana, Linz
• Zmartwychwstanie, ok. 1516, Muzeum Historii Sztuki w Wiedniu, Wiedeń
• Złożenie Chrystusa do grobu, (fragmenty ołtarza), 1518, Muzeum Historii Sztuki, Wiedeń
• Narodziny Marii, ok. 1520, Stara Pinakoteka, Monachium
• Krajobraz naddunajski z zamkiem Worth, 1522, Stara Pinakoteka, Monachium
• Zuzanna w kąpieli (lub Zuzanna i starcy), ok. 1526, Stara Pinakoteka, Monachium
• Golgota, 1526, Germańskie Muzeum Narodowe, Norymberga
• Bitwa Aleksandra Wielkiego z Dariuszem III pod Issos, 1528–1529, Stara Pinakoteka, Monachium
• Pożegnanie Chrystusa z Matką, 1529, National Gallery w Londynie
• Męczeństwo św. Floriana, 1530, Galeria Uffizi, Florencja