Akatujskie więzienie katorżnicze

Akatujskie więzienie katorżnicze – rosyjskie więzienie ciężkiej pracy (katorga) wybudowane w 1832 i funkcjonujące do 1917 roku 625 kilometrów na wschód od Czyty, obecnie wieś Nowy Akatuj. Praca katorżnicza polegała na pracy w kopalni rud srebra i ołowiu. Więźniowie uznawani za szczególnie niebezpiecznych zakuci byli w ciężkie kajdany przymocowane po zakończeniu pracy do ścian.

Akatujskie więzienie katorżnicze

Państwo	Imperium Rosyjskie
Rodzaj	więzienie ciężkiej pracy (katorga)
Przeznaczenie	dla więźniów kryminalnych, od 1890 dla więźniów politycznych
Data powstania	1832
Data likwidacji	1917
Położenie na mapie Rosji Akatujskie więzienie katorżnicze
51°02′N 117°47′E

Katorga była przeznaczona głównie dla więźniów kryminalnych. Pośród więźniów politycznych XIX wieku w więzieniu karę odbywali między innymi dekabrysta Michaił Łunin, uczestnicy powstania listopadowego i powstania styczniowego, a w latach 70. i 80. XIX wieku działacze ruchu narodników.

W czerwcu 1842 roku wśród 130 więźniów odsiadujących kary za nowe przewinienia popełnione w trakcie zesłania na Syberię były dwie kobiety i sześciu Polaków - uczestników powstania listopadowego: Wincenty Chłopicki, Hilary Weber, Kazimierz Kisielewski, Franciszek Ksawery Szokalski, Eustachy Raczyński oraz inicjator wybuchu powstania Piotr Wysocki pełniący funkcje nieoficjalnego starosty katorżników Polaków^[1]. Na początku 1837 roku Wysocki wraz z Rosjanami Nikołajem Gaśkowem, Gorkinem i Zasorinem podjął próbę ucieczki i wywołania buntu więźniów. Spisek został dość szybko wykryty, a jego bezpośredni uczestnicy rozstrzelani. Wysockiego osadzono w osobnej celi i poddano obostrzonemu rygorowi więziennemu. Na przełomie 1842 i 1843 uzyskał od tamtejszych władz zezwolenie na wolne osiedlenie w Akatui^[2].

Po zamknięciu karyjskiego więzienia katorżniczego w 1890 roku, więzienie akatujskie przekształcono w katorgę dla więźniów politycznych.

W roku 1911 przekształcono je w więzienie dla kobiet, a latem 1917 – zlikwidowano.

Zobacz też

• Nowy Akatuj
• Karyjskie więzienie katorżnicze

Przypisy

1. Natan Ejdelman, Łunin-adiutant wielkiego księcia Konstantego, PIW, Warszawa 1976, str. 389
2. Marek Żukow-Karczewski, Syberyjskie losy Piotra Wysockiego, „Życie Literackie”, 27 XI 1988 r., nr 48 (1914), ss. 1, 13.