Akant

Akant (Acanthus L.; z gr. = ákanthos) – rodzaj roślin należących do rodziny akantowatych (Acanthaceae). Obejmuje ok. 30 gatunków^[4][5]. Występują one w strefie tropikalnej i subtropikalnej Starego Świata, z jednym gatunkiem sięgającym północnej Australii^[5]. W Europie rosną trzy gatunki^[6]. Rośliny te rosną zarówno na pustyniach, jak i w lasach namorzynowych, na suchych stokach i w widnych lasach^[5]. Wiele gatunków jest uprawianych jako rośliny ozdobne. Motyw liścia akantu miękkiego^[5] lub kłującego^[6] jest od Starożytności wykorzystywanym ornamentem w architekturze^[5]. Niektóre gatunki wykorzystywane są lokalnie w ziołolecznictwie^[6].

Ten artykuł dotyczy rośliny. Zobacz też: inne znaczenia tego słowa.

Akant

Akant długolistny
Systematyka[1][2]
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	astropodobne
Rząd	jasnotowce
Rodzina	akantowate
Rodzaj	akant
Nazwa systematyczna
Acanthus L. Sp. Pl. 639. 1 Mai 1753
Typ nomenklatoryczny
Acanthus mollis L.[3]
Synonimy
Acanthodus Raf.[3]

Akant miękki

Morfologia

Akant kłujący

Pokrój

Byliny, krzewy (do 3 m wysokości) lub rzadziej rośliny jednoroczne^[5]. Pędy prosto wzniesione lub płożące^[7].

Liście

Naprzeciwległe lub zebrane w rozetę przyziemną, ogonkowe. Blaszka liściowa całobrzega lub wcinana, często kolczasta na brzegu^[5][7].

Kwiaty

Zebrane w kłosowate kwiatostany szczytowe. Kwiaty wsparte są wygiętymi, jajowatymi i kolczastymi przysadkami. Kielich tworzony jest przez cztery działki, z których górna tworzy okazałą wargę osłaniającą od góry kwiat, dwie boczne są krótkie i wąskie, dolna działka tworzy mniejszą wargę dolną, wyciętą na końcu. Płatki korony zrośnięte są u nasady w rurkę, którą kończy pojedyncza, trójłatkowa warga. Korona ma barwę białą, zieloną, różową lub czerwoną. Pręciki cztery, na tęgich, sztywnych nitkach. Zalążnia górna, dwukomorowa, z dwoma zalążkami w każdej z komór. Szyjka słupka pojedyncza, cienka, zakończona rozwidlonym znamieniem^[5][7].

Owoce

Torebki elipsoidalne, kilkunasienne^[5][7].

Systematyka

Rodzaj z plemienia Acantheae z podrodziny Acanthoideae w obrębie rodziny akantowatych Acanthaceae^[2][6].

Wykaz gatunków^[4][8]

• Acanthus arboreus Forssk.
• Acanthus austromontanus Vollesen
• Acanthus carduaceus Griff.
• Acanthus caudatus Lindau
• Acanthus dioscoridis L.
• Acanthus ebracteatus Vahl
• Acanthus eminens C.B.Clarke
• Acanthus flexicaulis Bremek
• Acanthus gaed Lindau
• Acanthus greuterianus Snogerup, B.Snogerup & Strid
• Acanthus guineensis Heine & P.Taylor
• Acanthus hirsutus Boiss.
• Acanthus hungaricus (Borbás) Baen. – akant długolistny
• Acanthus ilicifolius L.
• Acanthus kulalensis Vollesen
• Acanthus latisepalus C.B.Clarke
• Acanthus leucostachyus Wall. ex Nees
• Acanthus longibracteatus Kurz
• Acanthus mayaccanus Büttner
• Acanthus mollis L. – akant miękki
• Acanthus montanus (Nees) T.Anderson
• Acanthus polystachius Delile
• Acanthus sennii Chiov.
• Acanthus seretii De Wild.
• Acanthus spinosus L. – akant kłujący
• Acanthus ueleensis De Wild.
• Acanthus villaeanus De Wild.
• Acanthus volubilis Wall.
• Acanthus xiamenensis R.T.Zhang

Zastosowanie

• Roślina ozdobna: od czasów starożytnych sadzona w parkach i ogrodach.
• Liście były motywem dekoracyjnym.

Akant w sztuce

Kapitel kolumny korynckiej zdobny w stylizowane liście akantu

Dzięki swojemu wyglądowi akant stał się motywem dekoracyjnym w postaci stylizowanego liścia śródziemnomorskiej rośliny (patrz akant (ornament)). Motyw ten występował w architekturze starożytnej Grecji i Rzymu, później powtarzany był w renesansie, baroku i klasycyzmie.