Agens

Agens (podmiot czynny) w językoznawstwie – rola semantyczna wykonawcy czynności^[1] określonej czasownikiem^[2][3]. W zdaniu w stronie czynnej zasadniczo jest kodowany przez mianownik i składniowo pełni funkcję podmiotu: Jan czyścił meble. Natomiast w stronie biernej agens jest umieszczany we frazie przyimkowej z przyimkiem „przez”^[2]: Meble były czyszczone przez Jana. Tak jest w językach nominatywno-akuzatywnych. W językach ergatywnych agens jest kodowany przez ergatyw.

Termin w łacinie oznacza dosłownie „czyniący, działający” i jest imiesłowem od czasownika agere – „poganiać”, „prowadzić”, „czynić”, „działać”, „zarządzać”, „grać rolę”, „udawać”.

Przykłady

W zdaniu

– Szpak drapał bociana. –

agensem jest szpak.

A w zdaniu

– Szpak był drapany przez bociana. –

szpak nie jest agensem, mimo że jest podmiotem.