8 Dywizja Piechoty Armii Krajowej

8 Dywizja Piechoty AK im. Romualda Traugutta (8 DP AK) – wielka jednostka piechoty Armii Krajowej, walcząca od 20 września do 30 września na Żoliborzu

Ten artykuł dotyczy 8 Dywizji Piechoty AK im. Romualda Traugutta. Zobacz też: 8 Dywizja Piechoty – stronę ujednoznaczniającą.

8 Dywizja Piechoty AK im. Romualda Traugutta

Historia
Państwo	Polskie Państwo Podziemne
Sformowanie	20 września 1944
Rozformowanie	30 września 1944
Patron	Romuald Traugutt
Tradycje
Rodowód	Oddziały obwodu Żoliborz AK
Dowódcy
Pierwszy	ppłk. Mieczysław Niedzielski „Żywiciel”
Działania zbrojne
II wojna światowa (powstanie warszawskie)
Organizacja
Dyslokacja	Warszawa
Formacja	Armia Krajowa
Rodzaj wojsk	wojska lądowe
Podległość	Warszawski Korpus Armii Krajowej
Skład	13 pułk piechoty AK, 21 pułk piechoty AK, 32 pułk piechoty 9 pułk artylerii lekkiej AK, 9 kompania dywerysjna

Historia

8 Dywizja Piechoty AK zorganizowana została w czasie powstania warszawskiego z oddziałów powstańczych walczących w ramach Obwodu II Żoliborz. Dywizja została utworzona rozkazem Komendanta Armii Krajowej L.dz.7/III z 20 września 1944, oraz rozkazem organizacyjnym nr 32 Komendanta Okręgu Warszawskiego z 21 września 1944^[1]; Stanowiła jedną z trzech dywizji stanowiących Warszawski Korpus AK. Pełniącym obowiązki dowódcy mianowano ppłk. Mieczysława Niedzielskiego „Boruta”. Zastępcą dowódcy dywizji i szefem sztabu był mjr Andrzej Janczak „Roman”^[2].

W rozkazie dowódcy AK wskazano, iż 8 dywizja będzie „zorganizowana z oddziałów na Żoliborzu i w Puszczy Kampinoskiej”^[3]. Natomiast w rozkazie Dowódcy Warszawskiego Okręgu AK polecono zorganizować pułki „13, 21, 32 i 8 pułk artylerii”^[1].

Struktura organizacyjna

Według ustaleń autorów londyńskiej publikacji „Polskie Siły Zbrojne w II wojnie światowej” z 1950, w skład 8 Dywizji Piechoty AK weszły:

• 13 pułk piechoty (trzy zorganizowane bataliony) z oddziałów Puszczy Kampinoskiej;
• 32 pułk piechoty (dwa zorganizowane bataliony, jeden niezorganizowany) z oddziałów Obwodu Żoliborz;
• 21 pułk piechoty (dwa zorganizowane bataliony, jeden niezorganizowany) z oddziałów Obwodu Żoliborz^[4];

Według ustaleń Stanisława Podlewskiego, w książce „Rapsodia Żoliborska” z 1957, w skład dywizji wchodziły: 21 pułk piechoty dowodzony przez kpt. Mariana Kamińskiego „Żaglowiec”. 32 pułk piechoty stanowiły zgrupowania „Żubr”, „Żyrafa” i „Żbik”, dowodzony przez mjr Władysława Jeleń-Nowakowskiego „Żubr”, zaś 13 pułk piechoty stanowiły oddziały z Puszczy Kampinoskiej dowodzony przez mjr Romana Trzaska-Kotowskiego „Okoń”^[5]. Te ustalenia powtarzane były w kolejnych publikacjach łącznie z Wielką Ilustrowaną Encyklopedią Powstania Warszawskiego z 2005^[6].

Dopiero według ustaleń dr Grzegorza Jasińskiego z 2008, ustalono faktyczny skład dywizji. Według tych ustaleń „Żywiciel” nie mogąc utrzymać stałej łączności z oddziałami z Kampinosu, podjął decyzję o nakazanej reorganizacji wyłącznie w oparciu o oddziały żoliborskie^[7]:

W skład 8 DP AK weszły:

• 13 pułk piechoty AK – dowódca kpt. Witold Plechawski „Sławomir”;
  • Zgrupowanie „Żbik”
• 21 pułk piechoty AK „Dzieci Warszawy” – dowódca kpt. Marian Kamiński „Żaglowiec”
  • Zgrupowanie „Żaglowiec” i Zgrupowanie „Żaba”;
• 32 pułk piechoty AK – dowódca kpt. Władysław Nowakowski „Żubr”;
  • Zgrupowanie „Żubr” oraz plutony 225, 244 i 257 ze Zgrupowania „Żmija”;
• 8 pułk artylerii lekkiej AK – dowódca mjr Kazimierz Nowacki „Żyrafa”;
  • Zgrupowanie „Żyrafa”
• Zgrupowanie „Żniwiarz” – dowódca kpt. Mieczysław Morawski „Żniwiarz”. Oddział w dyspozycji dowódcy dywizji.

8 Dywizja w oddziałach liniowych liczyła: 118 oficerów, 175 podchorążych, 344 podoficerów i 1095 żołnierzy. W Wojskowej Służbie Kobiet – 320 kobiet (bez personelu szpitali). Ponadto w szpitalach znajdowało się 674 rannych, z czego połowa w stanie ciężkim^[8]