4 Korpus Zmechanizowany (ZSRR)

4 Korpus Zmechanizowany (ros. 4-й механизированный корпус) – wyższy związek taktyczny wojsk zmechanizowanych Armii Czerwonej okresu II wojny światowej.

4 Korpus Zmechanizowany

4-й механизированный корпус

Historia
Państwo	ZSRR
Sformowanie	lipiec 1940
Rozformowanie	czerwiec 1941
Tradycje
Kontynuacja	3 Gwardyjski Korpus Zmechanizowany
Dowódcy
Pierwszy	generał major Michaił Potapow
Ostatni	generał major Andriej Własow
Działania zbrojne
II wojna światowa
Organizacja
Dyslokacja	Lwów
Rodzaj sił zbrojnych	Armia Czerwona
Rodzaj wojsk	wojska zmechanizowane
Podległość	Kijowski Specjalny Okręg Wojskowy, Front Południowo – Zachodni

Andriej Własow, dowódca 4 Korpusu Zmechanizowanego

Historia

Dnia 20 czerwca 1941 roku w korpusie ogłoszono alarm bojowy, w związku z planowaną agresją III Rzeszy na ZSRR. Do pierwszego starcia z wojskami niemieckimi doszło 22 czerwca kiedy 3 Pułk Motocyklowy zaatakował jednostki Wermachtu przeprawiające się przez San w rejonie miasta Laszki. Tego samego dnia dowództwo podjęło decyzję o przemieszczeniu korpusu w rejon miasta Brody. W związku z chaosem jaki ogarnął w pierwszych dniach wojny jednostki radzieckie, korpus nie wykonał postawionego przed nim zadania. 24 czerwca ze składu korpusu wyłączono 8 Dywizję Pancerną i przekazano ją do 15 Korpusu Zmechanizowanego. W związku z ciężkim położeniem sił radzieckich, korpus rozpoczął odwrót na wschód. 29 czerwca opuścił on rejon Lwowa i 3 lipca dotarł do Zbaraża. 7 lipca w wyniku odwrotu w składzie korpusu pozostało tylko 126 czołgów. 9 lipca jednostka dotarła do Iwanopola^[1]. 12 lipca korpus przekroczył Dniepr w rejonie miasta Pryłuki, odrywając się od jednostek niemieckich, jak i od 6 Armii, której podlegał. Z dniem 12 lipca rozwiązano obydwie dywizje pancerne korpusu. Na bazie 8 Dywizji Pancernej sformowano 130 Brygadę Pancerną, a na bazie 32 Dywizji: 1 Brygadę Pancerną i 8 Brygadę Pancerną.

Od września 1942 do grudniu 1942 roku korpus walczył w składzie: 57 Armii a następnie 5 Armii Uderzeniowej Frontu Stalingradzkiego. 4 KZmech. 23 listopada 1942 połączył się z 4 Korpusem Pancernym pod Kałaczem zamykając pierścień okrążenia wokół wojsk niemieckich walczących w Stalingradzie^[2].

Rozkazem NKO nr 394 z 18 grudnia 1942 roku 4 Korpus Zmechanizowany przeformowano w 3 Gwardyjski Korpus Zmechanizowany^[3] .

Dowódcy korpusu

• generał major Michaił Potapow – 04 czerwca 1940 – 17 stycznia 1941,
• generał major Andriej Własow^[4] – 17 stycznia 1941 – lipiec 1941.

Skład korpusu

I formowanie

Pierwsze formowanie Korpusu rozpoczęto w lipcu 1940 roku w Kijowskim Specjalnym Okręgu Wojskowym. Dowództwo Korpusu mieściło się we Lwowie na terenie świeżo zajętej Ukrainy. Dowództwo Korpusu sformowany na bazie dowództwa 49 Korpusu Strzeleckiego.

Skład:

• 2 Dywizja Pancerna,
• 5 Dywizja Pancerna – do lutego 1941 roku,
• 32 Dywizja Pancerna – od lutego 1941 roku,
• 84 Dywizja Zmotoryzowana
• oddziały korpuśne: 3 pułk motocyklowy, 441 korpuśny pułk artylerii, 445 korpuśny pułk artylerii, 184 samodzielny batalion łączności, 48 samodzielny zmotoryzowany batalion saperów i 104 korpuśna eskadra lotnicza.

W dniu 1 czerwca 1941 korpus liczył 28 098 żołnierzy. W dniu 22 czerwca 1941 roku miał na wyposażeniu 979 czołgów, w tym: 414 T-34 i KW-1, 175 samochody pancernymi, 134 armaty, 152 moździerze, 2854 samochody, 274 ciągniki i 1050 motocykli^[5].

II formowanie

Drugie formowanie 4 Korpusu Zmechanizowanego nastąpiło we wrześniu 1942 roku na podstawie dyrektywy NKO nr 1104915ss z 8 września 1942 roku w Moskiewskim Okręgu Wojskowym.

Skład korpusu^[3] :

• 36 Brygada Zmechanizowana,
  • 26 Pułk Czołgów,
• 59 Brygada Zmechanizowana,
  • 20 Pułk Czołgów,
• 60 Brygada Pancerna,
  • 21 Pułk Czołgów,
• 55 Pułk Czołgów,
• 158 Pułk Czołgów,
• 603 pułk przeciwlotniczy,
• 334 dywizjon gwardyjskich moździerzy (BM-13),
• 44 batalion samochodów pancernych,
• 61 batalion motocyklowy,
• oddziały korpuśne: 31 samodzielny batalion saperów (od 24.10.1942 r.), 79 batalion remontowy (od 24.10.1942 r.), 346 samodzielny batalion łączności (od 18.02.1943 r.), 27 samodzielny batalion saperów (od 15.10.1942 r.), 36 samodzielna kompania inżynieryjno – minowa (od 24.10.1942 r.), 28 samodzielna kompania transportowa (od 24.10.1942 r.), 1801 poczta polowa (od 25.10.1942 r.).

Zobacz też

• Korpusy zmechanizowane Armii Czerwonej