25 Dywizja Strzelecka (ZSRR)

25 Czapajewska Dywizja Strzelecka (ros. 25-я Краснознаменная стрелковая дивизия им В.И. Чапаева) – związek taktyczny piechoty Armii Czerwonej.

Ten artykuł dotyczy 25 Dywizji Strzeleckiej ACz. Zobacz też: 25 Dywizja Piechoty – inne dywizje piechoty z numerem 25.

25 Dywizja Strzelecka

25-я стрелковая дивизия

Historia
Państwo	ZSRR
Sformowanie	30 lipca 1918
Rozformowanie	30 lipca 1942
Patron	Wasilij Czapajew
Działania zbrojne
wojna domowa w Rosji wojna polsko-bolszewicka II wojna światowa agresja ZSRR na Polskę front wschodni obrona Odessy
Organizacja
Rodzaj sił zbrojnych	Armia Czerwona
Rodzaj wojsk	piechota
Podległość	12 Armia 14 Korpus Strzelecki, 9 Armia
Skład	pięć pułków
Odznaczenia

Jednostka została utworzona 30 lipca 1918. Brała udział w wojnie polsko-bolszewickiej w ramach 12 Armii, na Froncie Południowo-Zachodnim^[1].

Osobny artykuł: 25 Dywizja Strzelców (RFSRR).

Przed napaścią hitlerowską stacjonowała w rejonie delty Dunaju, gdzie odbywała solidne szkolenie, właściwe jednostkom specjalnym^[2]. Rozformowana 30 lipca 1942 roku. Ponowne sformowanie nastąpiło w marcu 1943 roku.

25 Dywizja Strzelecka w czerwcu 1941 roku była w składzie 14 Korpusu Strzeleckiego, 9 Armii Okręgu Odeskiego.

W 1941 w składzie Armii Nadmorskiej broniła Krymu. 5 listopada po tygodniach cofania się jej 31 pułk przebił się do Sewastopola. Jej pozostałe pułki rozbiły w nocnym ataku w Ulu Sała awangardę niemieckiej 72 Dywizji Piechoty. 9 listopada 1941 jej 31 pułk bronił drugiego sektora obrony Sewastopola. Dwa pozostałe pułki broniły trzeciego sektora obrony miasta. 7 czerwca 1942 była atakowana przez niemiecką 50 Dywizję Piechoty. 24 czerwca 1942 skierowana do obrony III sektora Sewastopola. 28 czerwca jej oddziały wycofały się z zajmowanych pozycji i przeszły do odwodu, celem wzmocnienia. 29 czerwca jej resztki zostały rzucone by zatrzymać atak niemiecki w II sektorze obronnym, lecz bez rezultatu.

W 54 pułku strzeleckim należącym do 25 Dywizji Strzeleckiej służyła kobieta snajper Ludmiła Pawliczenko która w czasie walk zastrzeliła 309 żołnierzy i oficerów niemieckich^[3].

Dowódcy dywizji

• Siergiej P. Zacharow (6.08 – 29.11.1918);
• Gaspar Woskanow (29.11.1918 – 5.02.1919);
• Siergiej P. Zacharow (5.02.1919 – 26.02.1919);
• Michaił Wielikanow (26.02 – 12.03.1919);
• F. Ługowienko (cz.p.o., 12.03 – 9.04.1919);
• Wasilij Czapajew (9.04.1919 – 5.09.1919, poległ w walce);
• Iwan Kutiakow (6.09.1919 – 24.09.1920)^[4];
• Gaspar Woskanow (24.09 – 8.10.1919);
• Iwan Kutiakow (8.10.1919 – 30.06.1920);
• Aleksiej Karpowicz Riazancew (cz.p.o., 30.06 – 18.07.1920);
• Boris Tal (cz.p.o., 18.07 – 4.08.1920);
• Aleksandr Bachtin (4.08.1920 – 24.09.1920);
• W. Pawłowski (24.09.1920 – 9.05.1921);
• Żan Zonberg (08.1922—06.1924)^[5];
• Wiktor Karłson
• Grigorij Zamiłackij (08.1924 – 01.1930)
• Władimir Popow (02.1930 – 08.1931)
• Władimir Kurdiumow (08.1931 – 02.1934)
• Wasylij Butyrskij (02.1934 – 05.1935)
• Michaił Ziuk (4.01.1936 – 15.08.1936)
• Kuźma Trubnikow (06.1935 – 4.01.1936 oraz 08.1936 – 06.1938)
• Dmitrij Kislicyn^[6] (12.1938, 02.1939 – 11.1940)
• Afanasij Zacharczenko (1.03.1941 – 20.08.1941)
• Iwan Pietrow (20.08.1941 – 5.10.1941)
• Trofim Kołomijec (5.10.1941 – 30.07.1942)

Struktura organizacyjna

Skład w czasie II wojny światowej:

• 31 pułk strzelecki
• 54 pułk strzelecki
• 263 pułk strzelecki
• 160 pułk artylerii
• 246 pułk artylerii, oraz 308 samodzielny batalion czołgów^[7], dywizjon przeciwpancerny, dywizjon artylerii przeciwlotniczej, batalion rozpoznawczy, batalion saperów i inne służby.

Przypisy

1. LechL. Wyszczelski LechL., Kijów 1920, Warszawa: Dom Wydawniczy Bellona, 1999, ISBN 83-11-08963-9, OCLC 830264438. Brak numerów stron w książce
2. WiktorW. Suworow WiktorW., Lodołamacz, AndrzejA. Mietkowski (tłum.), PiotrP. Halbersztat (tłum.), Poznań: Dom Wydawniczy Rebis, 2008, s. 148, ISBN 978-83-7510-010-5, OCLC 233516923.
3. Pawliczenko 2018 ↓, s. 6.
4. Wyszczelski 2009 ↓, s. 124.
5. Жохов М.. О Чапаевской дивизии. „Военно-исторический журнал”. Nr 2, s. 78-80, 1977.
6. Zarzycki 2014 ↓, s. 306.
7. Zarzycki 2014 ↓, s. 262.

Bibliografia

• 25-я Краснознаменная стрелковая дивизия им В.И. Чапаева. rkka.ru. [dostęp 2010-11-30]. (ros.).
• Ludmiła Pawliczenko: Pani Śmierć. Najsłynniejsza snajperka frontu wschodniego. Warszawa: Wydawnictwo RM, 2018. ISBN 978-83-7773-748-4.
• Lech Wyszczelski: Kampania ukraińska 1920 roku. Warszawa: Wydawnictwo Neriton, 2009. ISBN 978-83-7543-066-0.
• Piotr Zarzycki: Suplement do września 1939. Ordre de Bataille armii niemieckiej, słowackiej i sowieckiej wraz z obsadami personalnymi. Warszawa: Księgarnia Historyczna, 2014. ISBN 978-83-933204-7-9.