1 Pułk Dragonów (II RP)

1 pułk dragonów – oddział jazdy dywizyjnej Wojska Polskiego w II Rzeczypospolitej okresu wojny polsko-bolszewickiej.

1 pułk dragonów

1 pułk strzelców konnych

Historia
Państwo	Polska
Sformowanie	1919
Rozformowanie	1919 (1920)
Działania zbrojne
wojna polsko-bolszewicka
Organizacja
Rodzaj wojsk	jazda

Formowanie i zmiany organizacyjne

Rozkazem Ministerstwa Spraw Wojskowych z 17 czerwca 1919, z luźnych szwadronów poprzydzielanych do oddziałów piechoty jako kawaleria dywizyjna, utworzone zostały cztery pułki dragonów: 1. w Lublinie, 2. w Pińczowie, 3. w Tarnowie i 4 pułk dragonów kresowych^[1]. Pułki posiadały różną liczbę dywizjonów i szwadronów. 1 pułk miał początkowo cztery szwadrony. Etat szwadronu polowego pułku dragonów wynosił: 5 oficerów, 1 podchorąży, 23 podoficerów i 140 szeregowych. Koni wierzchowych 146, taborowych 14, jedna kuchnia polowa i 6 wozów. Pułk nie miał osobnej komisji gospodarczej. Dowództwo pułku obsługiwane było przez komisję gospodarczą dowództwa frontu na którym działały jego dywizjony^[1].

Pułk posiadał też szwadron zapasowy. Ten dzielił się na dwa oddziały: sztabowy i rekrucki. Etat szwadronu wynosił 8 oficerów (w tym dowódca i adiutant, 2 ujeżdżczy koni, dowódca oddziału rekrutów, oficer kasowy, lekarz i weterynarz), 15 podoficerów, 100 szeregowych, 93 konie wierzchowe, 10 taborowych^[2].

Do 1 pułku dragonów (z miejscem postoju szwadronu zapasowego w Lublinie) zaliczono szwadrony 1 i 3 DP Leg., 8 i 9 Dywizji Piechoty^[3].

Jesienią 1919 zreorganizowano jazdę dywizyjną. W miejsce istniejących pułków dragonów sformowano cztery pułki strzelców konnych. Dowództwa pułków strzelców konnych sprawowały tylko funkcje inspekcyjne, nie dowódcze. 1 pułk strzelców konnych płk. Tadeusza Sulimirskiego miał przekazać I dywizjon do 1 Dywizji Piechoty Legionów, II dywizjon do 3 Dywizji Piechoty Legionów, III dywizjon do 8 Dywizji Piechoty, a IV dywizjon do 9 Dywizji Piechoty^[4]. Poza zmianą nazwy, przemianowanie to nie pociągnęło za sobą żadnych zmian organicznych wewnątrz pułków. Dawni dragoni przestali jednak nosić zielone patki na kołnierzach. W międzyczasie pułki rozrosły się do czterech dyonów i posiadały nominalnie po 8 szwadronów i szwadron zapasowy. W drugiej połowie 1920 wyszły nowe etaty wojenne pułków strzelców konnych. Według tych etatów, w skład pułku wchodziły trzy dywizjony z numeracją I–III, oraz szwadron zapasowy. Dywizjon składał się z dowództwa dyonu, plutonu ckm na taczankach i dwóch szwadronów z wewnętrzną numeracją pułkową 1–6. Szwadron zapasowy dzielił się na dowództwo ze sztabem i sekcją łączności, oraz oddziały: rekrutów, ozdrowieńców, ujeżdżania koni i karabinów maszynowych^[2]. W międzyczasie do pułku wcielono 1 szwadron kujawski Brzowskiego i szwadron Lubomelski 1 pułku szwoleżerów^[a][6].

Po zakończeniu działań wojennych nastąpiły zmiany zmiany numeracji i podległości szwadronów. W rezultacie tych zmian, 28 października 1920, „wojenny” 1 pułk strzelców konnych został przemianowany na „pokojowy” 4 pułk strzelców konnych, a w jego skład wszedł I i III dywizjon „wojennego” 2 pułku strzelców konnych, 2 szwadron 2 psk, który rozwinięto w IV dywizjon, a ponadto V dywizjon „wojennego” 4 pułku strzelców konnych^[7].

Osobny artykuł: 4 Pułk Strzelców Konnych Ziemi Łęczyckiej.

Struktura organizacyjna

Pierwszy skład^[8]

• dowództwo pułku w Lublinie
• 4 pułk szwoleżerów „Błękitnej Armii”
• szwadron 9 pułku ułanów
• 5 szwadron (instrukcyjny) „Błękitnej Armii”

Uwagi

1. W Lubomlu na Wołyniu począł formować samodzielny szwadron porucznik Niklewicz z I Korpusu Polskiego. W grudniu oddział ten liczył około 50 szabel, nosząc nazwę „Lubomelski szwadron marszowy 1 pułku ułanów" (szwoleżerów). W kwietniu 1919 do szwadronu przyłączono pluton sformowany przez Gorzkowskiego we Włodzimierzu Wołyńskim. W tym czasie posiadał 140 kawalerzystów i 6 ckm-ów. We wrześniu 1919 oddział przemianowany został na 1 szwadron 1 pułku dragonów^[5].

Przypisy

1. Grobicki 1926 ↓, s. 48.
2. Grobicki 1926 ↓, s. 50.
3. Odziemkowski 2010 ↓, s. 391.
4. Wyszczelski 2006 ↓, s. 130-131.
5. Grobicki 1932a ↓, s. 108.
6. Grobicki 1926 ↓, s. 51.
7. Kucharski i Tym 2019 ↓, s. 11.
8. Grobicki 1926 ↓, s. 49.

Bibliografia

• Jerzy Grobicki. Zarys historyczny organizacji kwalerji dywizyjnej w latach 1918–1921. „Przegląd Kawaleryjski”. 6 (16), listopad–grudzień 1926. Warszawa: Departament II Kawalerii MSWojsk..
• Jerzy Grobicki. Organizacja kawalerji polskiej w latach 1918 - 1921. „Przegląd Kawaleryjski”. 9 (2), s. 97-120, 1932. Warszawa: Departament Kawalerji M.S.Wojsk..
• Szymon Kucharski, Juliusz Tym: 4 pułk strzelców konnych. T. 9. Warszawa: Edipresse Polska S.A., 2019, seria: Wielka Księga Kawalerii Polskiej 1918–1939. Odznaki kawalerii. ISBN 978-83-8164-151-7.
• Janusz Odziemkowski: Piechota polska w wojnie z Rosją bolszewicką 1919-1920. Warszawa: Oficyna Wydawnicza „Adam”, 2010. ISBN 978-83-7072-650-8.
• Lech Wyszczelski: Wojsko Polskie w latach 1918–1921. Warszawa: Wydawnictwo Neriton, 2006. ISBN 83-89729-56-3.