Żdżary (województwo podkarpackie)

Żdżary (do 14 lutego 1968 Zdziary^[5]) – wieś w Polsce, położona w województwie podkarpackim, w powiecie dębickim, w gminie Czarna^[3][6].

Zobacz też: Żdżary w innych znaczeniach tej nazwy.

Żdżary

wieś
Państwo	Polska
Województwo	podkarpackie
Powiat	dębicki
Gmina	Czarna
Wysokość	216 m n.p.m.
Liczba ludności (2019)	998[1]
Strefa numeracyjna	14
Kod pocztowy	39-215[2]
Tablice rejestracyjne	RDE
SIMC	0816606[3]
Położenie na mapie gminy Czarna Żdżary
Położenie na mapie Polski Żdżary
Położenie na mapie województwa podkarpackiego Żdżary
Położenie na mapie powiatu dębickiego Żdżary
50°02′16″N 21°12′25″E[4]

Aleja dębowa w Żdżarach

Wieś w powiecie pilzneńskim w województwie sandomierskim w XVI wieku. W latach 1975–1998 miejscowość należała administracyjnie do województwa tarnowskiego.

Integralne części wsi

Integralne części wsi Żdżary^[3][6]

SIMC	Nazwa	Rodzaj
0816612	Barnasie	część wsi
0816629	Cygany	część wsi
0816635	Grabica	część wsi
0816641	Koniec	część wsi
0816658	Las	część wsi
0816664	Leśnictwo	część wsi
0816670	Ługi	część wsi
0816687	Łysa Góra	część wsi
0816799	Mazury	przysiółek
0816693	Nowa Wieś	część wsi
0816701	Nowe Zagrody	część wsi
0816718	Olszyny	część wsi
0816724	Podlas	część wsi
0816730	Poręby	część wsi
0816747	Wolaki	część wsi
0816753	Zagórze	część wsi
0816760	Zagrody	część wsi
0816782	Źródła	część wsi
0816776	Żurawiniec	część wsi

Historia

Pierwotna nazwa Zdziary oznacza tyle co żwir, rumowisko skalne i odnosi się do miejscowej gleby^[7].

Pierwsza wzmianka o wsi pochodzi z 1416 z protokołu Ksiąg Ziemskich Pilzneńskich. Wieś należała do rodu Gryfitów do połowy XVI wieku. Na rozwoju wsi zaważyły darniowe rudy żelaza, które eksploatowali rudnicy (górnicy rud). Kolejnym właścicielem stał się w połowie XVI wieku hetman Jan Tarnowski. Następnie wieś wiele razy zmieniała właścicieli. Po pierwszym rozbiorze w 1772 wieś trafiła w granice cesarstwa Austrii, w których była do końca I wojny światowej, a więc przez 146 lat.

Swój niechlubny udział Żdżary miały w „rzezi galicyjskiej” gdzie żdżarscy chłopi odegrali dość poważną rolę.

Ważną datą w historii wsi jest noc z 14 na 15 sierpnia 1944, gdzie rozbił się na jej polach aliancki samolot niosący pomoc powstańcom warszawskim. Był to angielski samolot bombowy z dywizjonu 178 RAF trafiony przez artylerie niemiecką na froncie w okolicach Dębicy. Na miejscu zginęła siedmioosobowa załoga. Pięciu Anglików i dwóch obywateli RPA. Dziś miejsce katastrofy upamiętnia usytuowany tam głaz, szkoła dba o pamięć o tym wydarzeniu i utrzymuje kontakty z ambasadą brytyjską w Warszawie. Sama szkoła nosi imię nadane w 1999 Lotników Brytyjskich.