Świerząbek (Chaerophyllum L.) – rodzaj roślin należący do rodziny selerowatych. Obejmuje co najmniej 46[5]–65[6] gatunków. Występują one w Europie (12 gatunków[6]), w północnej Afryce i w Azji[7] (w Chinach na wschodzie tego kontynentu rosną dwa gatunki[8]). W Polsce jako rodzime rosną cztery gatunki: świerząbek bulwiastyCh. bulbosum, świerząbek gajowyCh. temulum, świerząbek korzennyCh. aromaticum i świerząbek orzęsionyCh. hirsutum. Poza tym jako antropofit zadomowiony notowany jest świerząbek złotawyCh. aureum[9].
Rośliny te rosną zwykle w widnych lasach i na siedliskach antropogenicznych, np. na przydrożach[7]. Świerząbek bulwiastyCh. bulbosum ma jadalny korzeń palowy i bywa uprawiany jako warzywo[6]. Świerząbek orzęsionyCh. hirsutum bywa uprawiany jako roślina ozdobna, zwłaszcza odmiana o kwiatach różowych – 'Roseum'[7].
Zebrane w baldachy złożone. Pokryw brak lub są one nieliczne, podczas gdy pokrywki składają się z wielu listków[10]. Kielich drobny, ze słabo widocznymi ząbkami działek lub brak ich zupełnie[7][10]. Płatki korony białe, żółtawe lub różowe, odwrotnie jajowate, wycięte na końcach, w kwiatach brzeżnych płatki często nieco większe od tych znajdujących się wewnątrz baldachów[10]. Pręciki w liczbie 5. Zalążnia dolna, dwukomorowa, w każdej z komór z pojedynczym zalążkiem. Słupki dwa[7] o szyjkach równej długości lub dłuższych jak stożkowaty krążek miodnikowy[10].
Rozłupnia rozpadająca się na dwie rozłupki[7], wydłużone, walcowate lub wąsko elipsoidalne, spłaszczone z boku, bez dzióbka na końcu[10], na powierzchni nagie, z 5 żebrami mniej lub bardziej widocznymi[8].
Pozycja systematyczna
W obrębie rodziny selerowatych (baldaszkowatych) Apiaceae rodzaj klasyfikowany jest do podrodziny Apioideae, plemienia Scandiceae i podplemienia Scandicinae[4].
Michael A.M.A.RuggieroMichael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI:10.1371/journal.pone.0119248, PMID:25923521, PMCID:PMC4418965 [dostęp 2020-02-20](ang.).
ZbigniewZ.MirekZbigniewZ. i inni, Vascular plants of Poland. An annotated checklist, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2020, s. 57, ISBN978-83-62975-45-7.