Świdry Wielkie

Świdry Wielkie – najstarsza część miasta Otwock (SIMC 0921355^[1]), dawna wieś leżąca na terenie mikroregionu etnograficznego Urzecze. Znaleziska archeologiczne na terenie Świdrów dały nazwę paleolitycznej kulturze świderskiej.

Świdry Wielkie

część miasta Otwocka
Państwo	Polska
Województwo	mazowieckie
Powiat	otwocki
Gmina	Otwock
Miasto	Otwock
W granicach Otwocka	1 lipca 1952
SIMC	0921355[1]
Populacja (1943) • liczba ludności	435
Strefa numeracyjna	22
Kod pocztowy	05-400
Tablice rejestracyjne	WOT
Położenie na mapie Otwocka Świdry Wielkie
Położenie na mapie Polski Świdry Wielkie
Położenie na mapie województwa mazowieckiego Świdry Wielkie
Położenie na mapie powiatu otwockiego Świdry Wielkie
52°06′09″N 21°14′03″E

Historia

Dawna wieś położona na południowym brzegu rzeki Świder niedaleko ujścia do Wisły przy przeprawie i przystani flisackiej. Do dziś tereny na północ od ul. Warsztatowej przez mieszkańców Świdrów Wielkich nazywane są bindugą^[2]. Po raz pierwszy wieś Świder vel Świdry (Mroczek de Sweder) wzmiankowana jest w 1405 roku, co świadczy, że istniała ona przynajmniej od XV stulecia^[3]. Świdry związane są z rodem Pobogów, dziedziczących też w pobliskim Sobiekursku, Całowaniu i nieistniejącym dziś Żelawinie.

W XIX wieku wieś nazywana była Świdrami Dalszymi, co wiązało się prawdopodobnie z większą odległością do Warszawy niż to było w przypadku Świdrów Bliższych (Świdry Małe), stanowiących obecnie część Józefowa. Świdry Wielkie należały do parafii Karczew, guberni warszawskiej, powiatu nowomińskiego i gminy Otwock, natomiast wieś Świdry Małe przylegająca do Świdrów Wielkich była już w powiecie warszawskim. W 1827 Świdry Wielkie należały do majątku Otwock Wielki i liczyły 18 domów i 109 mieszkańców^[4]. W Górkach, które dawniej stanowiły część wsi Świdry Wielkie, odkryto w 1919 roku ślady osadnictwa z późnego paleolitu^[5].

W latach 1867–1916 w gminie Otwock, a 1916–1952 w gminie Karczew (do 1916 w powiecie mińskim, od 1916 w warszawskim^[6]). W 1921 roku Świdry Wielkie liczyły 284 stałych mieszkańców^[7].

20 października 1933 utworzono gromadę Świdry Wielkie w granicach gminy Karczew, składającą się z samych Świdrów Wielkich^[8].

Podczas II wojny światowej w Generalnym Gubernatorstwie, w dystrykcie warszawskim. W 1943 gromada Świdry Wielkie (w gminie Karczew) liczyła 435 mieszkańców^[9]. W 1951 wieś liczyła 70 zabudowań.

1 lipca 1952 gromadę Świdry Wielkie wyłączono z gminy Karczew i włączono do gminy Józefów^[10] (do gromady Dębinka^[11]), oprócz części zabudowanej Świdrów Wielkich^[12], którą włączono do miasta Otwocka, przez co Świdry Wielkie stały się integralną częścią miasta, a Otwock zyskał krótki dostęp do Wisły^[13]. Równocześnie Otwock włączono do nowo utworzonego powiatu miejsko-uzdrowiskowego Otwock^[14], który przetrwał do końca 1957 roku, kiedy to został przekształcony w powiat otwocki^[15].

Dnia 26 lutego 2019 roku rada miasta Otwocka jednogłośnie podjęła uchwałę, aby rondo u zbiegu ulic Kraszewskiego, Batorego i Warsztatowej w Otwocku, a więc w sercu dawnych Świdrów Wielkich, nosiło nazwę „Nadwiślańskiego Urzecza”^[16]. Inicjatorem nadania nazwy był badacz i odkrywca regionu Łukasz Maurycy Stanaszek, wspierany przez Fundację Dobra Przestrzeń z Otwocka.