Łysina (Beskid Wyspowy)

Łysina (891 m) – drugi co do wysokości szczyt w Paśmie Lubomira i Łysiny^[1].

Łysina

Łysina i Sucha Przełęcz, widok ze stoków Kamiennika
Państwo	Polska
Pasmo	Beskid Wyspowy
Wysokość	891 m n.p.m.
Położenie na mapie województwa małopolskiego Łysina
Położenie na mapie Polski Łysina
49°46′33,1″N 20°02′53,5″E

Widok na Łysinę z grzbietu Krzywickiej Góry

Topografia

Pasmo Lubomira i Łysiny według regionalizacji Polski opracowanej przez Jerzego Kondrackiego należy do Beskidu Wyspowego^[2]. Na mapach i w przewodnikach turystycznych czasami zaliczane jest do Beskidu Makowskiego^[1][3], co jest zgodne z dawnymi opracowaniami^[2], uwzględniającymi zasięgi grup etnograficznych: podnóża Łysiny i Lubomira zamieszkiwali Krakowiacy zachodni, podczas gdy charakterystyczna dla Beskidu Wyspowego grupa Lachów szczyrzyckich zamieszkuje na wschód od Cietnia, natomiast Kliszacy nie przekraczają Przełęczy Wierzbanowskie^[4].

Łysina położona jest we wschodniej części Pasma Lubomira i Łysiny. Znajduje się w sąsiedztwie Trzech Kopców. Od wysokości ok. 700 m n.p.m. stoki są całkowicie pokryte lasem. Na północny zachód od wierzchołka ciągnie się łagodnie opadający grzbiet, na którym, na górnym skraju polany Nad Nowinami znajduje się Schronisko PTTK na Kudłaczach, a nieco niżej – zabudowania przysiółka Kudłacze. Północno-wschodni stok opada natomiast w kierunku zwornikowej Przełęczy Suchej (708 m), od której odbiega grzbiet Kamiennika Południowego i Kamiennika Północnego (827 m). Grzbiety Łysiny i Kamiennika oddziela głęboka dolina Kamieniczanki^[1]. Łysina jest całkowicie zalesiona. Dawniej na jej szczycie i grzbiecie istniała polana Duska, jednak zarosła już całkowicie lasem^[5].

Historia

W 1914 na grzbiecie od Łysiny do Lubomira zajęły pozycje obronne wojska austriacko-węgierskie. Żołnierze wykopali tutaj widoczne do dzisiaj rowy strzeleckie i rowy dobiegowe o łącznej długości 170 m. Również w czasie II wojny światowej Łysina była terenem działań wojennych. W lipcu 1944 partyzanci myślenickiego obwodu AK „Murawa” założyli na północnych stokach Łysiny bazę składającą się z kilku baraków i namiotów dla partyzantów i dowódcy o pseudonimie „Kulesza”. W bazie była także radiostacja komendy krakowskiego okręgu AK. i miała ona telefoniczne połączenie z kilkoma punktami obserwacyjnymi założonymi na Kamienniku, Łysinie i przysiółku Kudłacze (w pobliżu obecnego schroniska PTTK na Kudłaczach). W bazie tej przebywała tylko niewielka część oddziału, zgromadzono natomiast większość zaopatrzenia. Pod bukiem, przy obecnym rozdrożu szlaków była kapliczka, w której odprawiał msze polowe ksiądz Stanisław Główka (pseudonim „Robak”). Gdy jednak we wrześniu 1944 Niemcy ściągnęli znaczne siły wojskowe dla zwalczenia partyzantów, ci w nocy z 15 na 16 września wycofali się z bazy. Została ona przez wojska niemieckie całkowicie zniszczona^[6].

Na północnych stokach Łysiny, w pobliżu żółtego szlaku turystycznego, nieco powyżej Suchej Polany znajdują się dwie symboliczne mogiły. Nie są to jednak mogiły partyzantów. Jedna z nich to mogiła zastrzelonego przez partyzantów konfidenta gestapo o pseudonimie „Orlik”, druga była usypaną z ziemi makietą pasma Lubomira i Łysiny i służyła do szkoleń taktycznych^[6].

Szlaki turystyczne

czerwony: (Mały Szlak Beskidzki): Myślenice – Kudłacze – Łysina – Lubomir – Kasina Wielka – Lubogoszcz – Mszana Dolna

żółty: Lubień – Łysina – Przełęcz Sucha – Kamiennik – Dobczyce – Chorągwica – Wieliczka

czarny: Pcim – Kudłacze – Łysina

zielony: Kudłacze – Przełęcz Sucha – Kamiennik – Poręba – Myślenice (szlak omija szczyt od północy)^[1].