Łukasz Opaliński starszy

Łukasz Opaliński herbu Łodzia z Bnina (ur. 14 maja 1581, zm. 11 września 1654 w Wisznicach)^[1][2][3] – marszałek wielki koronny 1630–1650, marszałek nadworny koronny od 1620, wojewoda rawski od 1650, kasztelan poznański 1614–1620^[4], kolski, starosta łosicki, odolanowski, kamionacki w 1632, starosta ujsko–pilski od 1645^[a], starosta leżajski w 1590^[b], starosta śremski od 1608 r.^[c], starosta kolski od 1622 r.^[d]

Łukasz Opaliński

Łodzia
Rodzina	Opalińscy herbu Łodzia
Data urodzenia	14 maja 1581
Data i miejsce śmierci	11 września 1654 Wisznice
Ojciec	Andrzej Opaliński
Matka	Katarzyna Kościelecka
Żona	Anna Pilecka, Zofia Daniłowicz, Elżbieta Firlej
Dzieci	z Anną Pilecką: Elżbieta Opalińska, Konstancja Opalińska z Zofią Daniłowicz: Katarzyna Opalińska
Rodzeństwo	Andrzej Opaliński, Piotr Opaliński

Ten artykuł dotyczy Łukasza Opalińskiego starszego. Zobacz też: Łukasz Opaliński młodszy.

Syn Andrzeja Opalińskiego i Katarzyny Kościeleckiej, brat Andrzeja, biskupa, i Piotra, krajczego koronnego^[1].

Życiorys

Studiował w kolegium jezuitów w Poznaniu, a następnie, w Kolonii (1597), Moguncji (1598) i Padwie (1599, 1617 i 1635)^[5].

Był posłem województwa poznańskiego na sejm 1600^[6] Brał udział w wyprawie wołoskiej w 1600. 7 października 1606 podpisał ugodę pod Janowcem^[7]. W czasie zamachu Michała Piekarskiego na Zygmunta III w 1620 własną piersią zasłonił króla od śmiertelnego ciosu. W latach 1618–1628 z fundacji Łukasza Opalińskiego i jego żony Anny (córki Jana Pileckiego, wdowy po dwóch Kostkach: Janie i Krzysztofie) w ramach wdzięczności za odniesione w 1610 zwycięstwo nad rezydującym w Łańcucie rotmistrzem królewskim i starostą zygwulskim Stanisławem Diabłem Stadnickim ufundowano kościół w Leżajsku.

Potem ożeniony z Zofią Daniłowiczówną z Żurowa, córką Mikołaja Daniłowicza, wdową po Pawle Sapieże. Po jej śmierci ożenił się po raz trzeci (po 1645) z Elżbietą Firlej, wdową po wojewodzie sandomierskim Krzysztofie Ossolińskim, która czwarty raz brała ślub. Z nią dzieci nie miał.

Był członkiem konfederacji generalnej zawiązanej 16 lipca 1632 roku^[8]. W czasie elekcji 1632 został sędzią generalnego sądu kapturowego^[9]. Był elektorem Władysława IV Wazy z województwa poznańskiego w 1632 roku^[10], podpisał jego pacta conventa^[11]. Był członkiem konfederacji generalnej zawiązanej 31 lipca 1648 roku^[12]. W czasie elekcji 1648 został sędzią generalnego sądu kapturowego^[13]. Był elektorem Jana II Kazimierza Wazy z województwa poznańskiego w 1648^[14], podpisał jego pacta conventa^[15].

Był fundatorem, powstałej w latach 1618–1628 Bazyliki Zwiastowania NMP w Leżajsku.

Zobacz też

• Chorągiew husarska prywatna Łukasza Opalińskiego (starszego)

Uwagi

1. w tym roku uzyskał dożywocie na to starostwo, K. Chłapowski, Starostowie niegrodowi w Koronie 1565-1795. Materiały źródłowe, Warszawa, Bellerive-sur-Allier 2017, s. 120
2. w tym roku Andrzej Opaliński dokonał cesji starostwa leżajskiego na rzecz swojego syna Łukasza, Starostowie niegrodowi w Koronie 1565-1795. Materiały źródłowe, Warszawa, Bellerive-sur-Allier 2017, s. 219.
3. w tym roku uzyskał dożywocie na to starostwo wraz z Anną Pilecką, K. Chłapowski, Starostowie niegrodowi w Koronie 1565-1795. Materiały źródłowe, Warszawa, Bellerive-sur-Allier 2017, s. 118.
4. w tym roku uzyskał dożywocie na starostwo kolskie, K. Chłapowski, Starostowie niegrodowi w Koronie 1565-1795. Materiały źródłowe, Warszawa, Bellerive-sur-Allier 2017, s. 155.