Zamek w Szubinie

Zamek w Szubinie – zamek rycerski z XIV wieku zlokalizowany w miejscowości Szubin w województwie kujawsko-pomorskim, nad rzeką Gąsawką, przy ulicy Zamek. Obecnie zachowany w formie ruiny.

Zamek w Szubinie

nr rej. A/310 z 29.09.1932[1]
Ruiny zamku i Gąsawka
Państwo	Polska
Miejscowość	Szubin
Adres	ul. Zamek
Rozpoczęcie budowy	XIV w.
Ważniejsze przebudowy	1636-1641
Zniszczono	XIX w.
Pierwszy właściciel	Sędziwój Pałuka
Kolejni właściciele	Krzysztof Opaliński Fryderyk Skórzewski
Położenie na mapie Szubina Zamek w Szubinie
Położenie na mapie Polski Zamek w Szubinie
Położenie na mapie województwa kujawsko-pomorskiego Zamek w Szubinie
Położenie na mapie powiatu nakielskiego Zamek w Szubinie
Położenie na mapie gminy Szubin Zamek w Szubinie
53°00′18″N 17°44′26″E
Strona internetowa

Historia

Zamek zbudowany został w stylu gotyckim w 2 połowie XIV wieku prawdopodobnie przez Sędziwoja Pałukę, początkowo duchownego, późniejszego starostę generalnego Wielkopolski i jednego z „regentów” Królestwa Polskiego w dobie rządów króla Ludwika Andegaweńskiego. W źródłach pisanych pojawia się dopiero w 1435 r. Rozbudowany w XVI wieku. Po pożarze na początku XVII wieku wszedł w posiadanie Krzysztofa Opalińskiego, a w latach 1636-1641 przebudowany na nowożytną rezydencję. Na przełomie XVIII-XIX wieku w czasach Fryderyka Skórzewskiego straciła ona na znaczeniu. Nazywany był Syberią. Przez następne dekada trwała postępująca rozbiórka, która w latach 30. XX wieku była przedmiotem krytyki prasowej i interwencji służb konserwatorskich^[2].

W 2020 roku rozpoczęto rewitalizację ruin zamku rycerskiego w Szubinie^[3].

Architektura

Faza średniowieczna (gotycka)

Zamek powstał na wzniesieniu wśród rozlewisk Gąsawki, na południe od miasta. Założony został na planie kwadratu o boku 42 m z cofniętym jednym narożnikiem, wjazd do niego prowadził przez most i groblę. Jego zabudowa nie jest dokładnie znana, prawdopodobnie oprócz domu mieszkalnego istniał też budynek bramny od strony północnej, który z czasem uzyskał formę wieży. Do dziś zachowały się fragmenty murów obwodowych, których wysokość obecnie sięga 7 m. W fazie średniowiecznej, łączonej najczęściej z Sędziwojem z Szubina miał on składać się z rozległej wieży mieszkalnej o boku 17,5 m, określanej niekiedy w literaturze mianem pałacu wieżowego (donjon-palais), włączonej w obręb nieco starszych murów obronnych.

Faza nowożytna (barokowa)

Niewiele wiadomo o zamku nowożytnym, który za sprawą działań budowlanych podjętych przez Krzysztofa Opalińskiego w 1. połowie XVII wieku, a następnie rodzinę Mycielskich w XVIII stuleciu stał się najpierw manierystyczną, a następnie barokową rezydencją z przyległym do niej, otoczonym murem, założeniem ogrodowym^[2].

• 
• 
• 
  Widok od strony północnej
• 
• 
• 
• 

Przypisy

1. Rejestr zabytków nieruchomych – województwo kujawsko-pomorskie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 23 lipca 2024 [dostęp 2012-01-10].
2. ArturA. Różański ArturA., Castrum et curia. Studia nad rozwojem prywatnych siedzib obronnych oraz ich zapleczy od średniowiecza do nowożytności na przykładzie włości rodu Pałuków i ich następców (Castrum et curia. Studies on the development of private defensive seats and their base from the Middle Ages...), „Archaeologica Historica Polona, t. 26” [dostęp 2019-10-29] (ang.).
3. Trwa rewitalizacja ruin zamku rycerskiego w Szubinie. Miejsce to stać się ma atrakcją dla mieszkańców i turystów na pomorska.pl

Bibliografia

• L. Kajzer, S. Kołodziejski, J. Salm: Leksykon zamków w Polsce. Warszawa: Arkady , 2012, s. 482-483. ISBN 978-83-213-4158-3.
• Wędzki A., Rezydencja w Szubinie na Pałukach w świetle źródeł pisanych, Żnin–Szubin 1992.
• Szybkowski S., Zamek szubiński w powiecie kcyńskim w XIV–połowie XV wieku i jego właściciele, [w:] Zamki i przestrzeń społeczna w Europie Środkowej i Wschodniej, red. M. Antoniewicz, Warszawa 2002, s. 353–373.
• Zajączkowska T., Średniowieczna siedziba rycerska w Szubinie na Pałukach. Nowe odkrycia, nowe hipotezy, Materiały do dziejów kultury i sztuki Bydgoszczy i regionu, t. 7, 2002, s. 198–203
• Woźny J., Archeologia Szubina na tle dziejów Pałuk i regionu kujawsko-pomorskiego, Bydgoszcz 2018.
• Helsztyński S, Trzy stolice Pałuk, Wici Wielkopolskie, R. 3, nr 9, 1922, s. 67–68
• Lasek P., Turris fortissima nomen Domini. Murowane wieże mieszkalne w Królestwie Polskim od 1300 r. do połowy XVI w., Warszawa 2013