Wytwórnia Radiotechniczna AVA

Wytwórnia Radiotechniczna AVA – warszawska spółka założona w 1928^[1][2], w którym m.in. opracowywano i produkowano wyposażenie radiowe dla Biura Szyfrów sztabu generalnego WP, sprzęt łączności radiowej dla wojska, produkowano też udoskonalone kopie niemieckiej maszyny szyfrującej „Enigma”.

Współzałożycielami spółki AVA byli: Leonard Danilewicz, Ludomir Danilewicz oraz Edward Fokczyński i Antoni Palluth, oficer Sztabu Głównego WP, który został jej dyrektorem. Nazwa spółki powstała z połączenia znaków wywoławczych Pallutha (TPVA) i studiujących na Politechnice Warszawskiej braci Danilewiczów (TPAV), którzy byli pasjonatami krótkofalarstwa^[3]. Głównym konstruktorem Wytwórni AVA został inż. Tadeusz Heftman^[2].

Po złamaniu w 1933 r. przez zespół Mariana Rejewskiego szyfru Enigmy, w wytwórni AVA produkowano zarówno kopie niemieckiej wojskowej maszyny szyfrującej, oraz polską maszynę szyfrującą LACIDA. Zespół sześciu takich maszyn stanowił tzw. bombę kryptologiczną, służącą Biuru Szyfrów do łamania szyfrów oraz odczytywania zmian w szyfrach Enigmy^[4][5] [2]. Najbardziej wiarygodne źródło - ppłk dypl inż Tadeusz Lisicki, w opracowaniu konsultowanym z Marianem Rejewskim oraz Henrykiem Zygalskim podaje, że bombę kryptologiczną tworzył zestaw sześciu "sobowtórów Enigmy" (jej udoskonalonych kopii), wyprodukowany przez Wytwórnię Radiotechniczną AVA^[6].

Przypisy

1. „AVA” Wytwórnia Radiotechniczna (1928–1939) [online] [dostęp 2015-12-23] [zarchiwizowane z adresu 2015-12-23].
2. Tadeusz Heftman - konstruktor » Cichociemni elita dywersji [online], Cichociemni elita dywersji [dostęp 2020-05-06] (pol.).
3. Kozaczuk 1984 ↓, s. 26.
4. Kozaczuk 1984 ↓, s. 26–28.
5. Sebag-Montefiore 2004 ↓.
6. Ppłk. dypl. inż. TadeuszP.T. Lisicki Ppłk. dypl. inż. TadeuszP.T., Historia i metody rozwiązania niemieckiego szyfru maszynowego „ENIGMA”, niepublikowane, Instytut Piłsudskiego w Londynie, Kolekcja akt Stefana Mayera, zespół nr 100, teczka nr 709/100/53, udostępnione na stronie, Londyn, wrzesień 1975, s. 5.

Bibliografia

• Władysław Kozaczuk: Enigma: how the German machine cipher was broken, and how it was read by the Allies in World War Two. Redakcja i tłumaczenie Christopher Kasparek. University Publications of America, 1984. ISBN 978-0-89093-547-7. (ang.).
• Hugh Sebag-Montefiore: Enigma: The Battle for the Code. New York: Wiley, 2004, s. 377. ISBN 978-0-471-49035-7. (ang.).

Linki zewnętrzne

• Laurence Peter, How Poles cracked Nazi Enigma secret, BBC News, 20 July 2009