Wojownik jawajski[3] (Nisaetus bartelsi) – gatunek dużego ptaka drapieżnego z rodzinyjastrzębiowatych (Accipitridae). Jest endemitem indonezyjskiej wyspy Jawa. Zagrożony wyginięciem.
Systematyka
Takson ten został po raz pierwszy opisany naukowo w 1924 roku przez Erwina Stresemanna, który nadał mu nazwę Spizaëtus nipalensis bartelsi, uznając go za podgatunekwojownika górskiego. Holotyp pochodził z zachodniej Jawy[4]. Gatunki wojowników z Azji były tradycyjnie umieszczane w rodzaju Spizaetus, ale w 2005 roku na podstawie badań molekularnych uznano, że reprezentują one inną linię rozwojową niż wojowniki z Nowego Świata i powinny zostać przeniesione do osobnego rodzaju. Dla nazwania tego rodzaju użyto dostępnej nazwy Nisaetus[5]. Nie wyróżnia się podgatunków[4][6].
Morfologia
Grzbiet jest brązowy, klatka piersiowa czarna w białe plamki, skrzydła ciemnobrązowe. Długi ogon od strony zewnętrznej ubarwiony jest w czarno-brązowe pasy. Brzuch i wewnętrzna strona ogona są białe, poprzecinane rdzawobrązowymi pasami. Oczy i nogi są żółte, a woskówka szara. Osobniki tego gatunku osiągają długość 60 cm.
Ekologia i zachowanie
Wojowniki górskie żyją w lasach, głównie pierwotnych, pomiędzy równoleżnikami 6°S a 8°S, na wysokościach od 500 do 1000 m n.p.m., choć pojawiały się nawet powyżej 3000 m n.p.m. Bywają też spotykane w lasach wtórnych i na plantacjach drzew. Żywią się małymi ssakami, mniejszymi ptakami, wężami i jaszczurkami.
Okres godowy trwa od maja do sierpnia. Gniazdo jest zbudowane z patyków, wyłożone zielonymi liśćmi i umieszczone na dużym drzewie. Samica składa jedno jajo. Okres inkubacji trwa 47–48 dni. Karmieniem piskląt zajmują się oboje rodzice. Młode są w pełni opierzone po 68–72 od wyklucia.
Status
Międzynarodowa Unia Ochrony Przyrody (IUCN) uznaje wojownika jawajskiego za gatunek zagrożony (od 1988 roku T – threatened, od 1994 roku EN – endangered). Liczebność populacji szacuje się na 300–500 dorosłych osobników. Trend liczebności populacji uznaje się za spadkowy. Do głównych zagrożeń dla gatunku należy utrata siedlisk oraz chwytanie przez ludzi na handel[2].
Systematyka i nazewnictwo polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko:Plemię: Accipitrini Vigors, 1824 (Wersja: 2019-03-24).[w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line].Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego.[dostęp 2020-11-18].