Wikiprojekt:Tłumaczenie artykułów/Antarktyda
Z Wikipedii, wolnej encyclopedia
Antarktyda – kontynent położony najdalej na południe na Ziemi, zawierający geograficzny biegun południowy. Jest on położony w rejonie Antarktyki na półkuli południowej, niemal w całości na południe od antarktycznego koła podbiegunowego i jest otoczony przez Ocean Południowy. Ma powierzchnię 14,0 mln km2, jest piątym co do wielkości kontynentem po Azji, Afryce, Ameryce Północnej i Ameryce Południowej, prawie dwa razy większym od Australii. Około 98% Antarktydy pokrywa polarna czapa lodowa o średniej grubości 1,9 km, który rozciąga się do wszystkich, prócz wysuniętych najbardziej na północ krańców Półwyspu Antarktycznego.
Uwaga! Ta strona została już zintegrowana z artykułem głównym i ma charakter historyczny bądź archiwalny. Prosimy nie modyfikować tej strony. Artykuł znajduje się obecnie pod hasłem Antarktyda. Źródłowa wersja artykułu znajduje się pod hasłem en:Antarctica |
Mozaika zdjęć satelitarnych Antarktydy, bez otaczającego oceanu | |||
Państwo |
brak, roszczenia terytorialne na Antarktydzie: | ||
---|---|---|---|
Powierzchnia |
14×106 km²[1] | ||
Miejscowości |
stacje polarne w Antarktyce: | ||
Wysokość |
max: 4892 m n.p.m., Masyw Vinsona; | ||
Wydarzenia historyczne | |||
Rodzaj obiektu | |||
90°S 0°E | |||
Położenie kontynentu | |||
|
Pod względem średnich warunków Antarktyda to najzimniejszy, najsuchszy i najbardziej wietrzny kontynent, ma także najwyższą średnią wysokość ze wszystkich kontynentów. Antarktyda jest uznawana za kontynent pustynny, z roczną sumą opadów równą 200 mm wzdłuż wybrzeża i znacznie mniej w głębi lądu. Temperatura na Antarktydzie spada poniżej -90 °C. Kontynent nie ma stałych mieszkańców, ale w ciągu roku od 1000 do ponad 4000 osób przebywa na stacjach badawczych rozsianych po całym kontynencie. Tylko organizmy przystosowane do zimna są w stanie przetrwać na Antarktydzie, w tym wiele typów bakterii, grzybów, protistów, niektóre rośliny i niektóre zwierzęta, takie jak nicienie, niesporczaki, pingwiny, płetwonogie i roztocze. Zbiorowiska roślinne mają charakter tundry.
Mimo, że spekulacje i mity na temat Terra Australis Incognita („Nieznanego Lądu Południowego”) sięgają starożytności, dopiero w 1820 roku rosyjska wyprawa Fabiana Bellingshausena i Michaiła Łazariewa na statkach Wostok i Mirnyj jako pierwsza ujrzała brzeg kontynentu (ściślej lodowca szelfowego). Przez resztę XIX wieku pozostał on w dużej mierze niezbadany, ze względu na nieprzyjazne środowisko, brak dostępnych zasobów naturalnych i izolację.
Antarktyda jest de facto kondominium, zarządzanym przez państwa, które mają prawo głosu w ramach systemu traktatu antarktycznego. Traktat antarktyczny został podpisany w 1959 roku przez 12 państw; do tej pory podpisały go 52 państwa, w tym Polska. Zakazuje on działań wojskowych i wydobycia surowców mineralnych, prowadzenia prób jądrowych i składowania odpadów jądrowych, wspiera badania naukowe i chroni faunę i florę kontynentu. Badania naukowe są prowadzone są przez ponad 4000 naukowców z wielu krajów.