Wikipedysta:KosmicznyWieloryb/brudnopis
Z Wikipedii, wolnej encyclopedia
Koło Wiedeńskie to nazwa odnosząca się do grupy filozofów działającej w Wiedniu w latach 20 i 30 XX wieku. Nazwa Koło Wiedeńskie nie jest jedynie zbiorczym określeniem na poszczególnych filozofów, ale wiąże się także z przekonaniami podzielanymi przez ich członków. Za początek formowania się Koła Wiedeńskiego przyjmuje się rok 1922, w którym Moritz Schlick został kierownikiem Katedry Filozofii Nauk Indukcyjnych na Uniwersytecie Wiedeńskim. To właśnie wokół Schlicka zaczęli gromadzić się ludzie nauki, którzy poźniej nazwą siebie Kołem Wiedeńskim. Byli to miedzy innymi Rudolf Carnap, Herbert Fiegl, Friedrich Weismann, Otto Neurath, Hans Hahn, Kurt Gödel.[1]. Przełomowym rokiem w ich działaności był rok 1929, w którym Hans Hahn, Rudolf Carnap i Otto Naurath zredagowali manifest filozoficzny Koła Wiedeńskiego ("Naukowa koncepcja świata. Koło Wiedeńskie").
- Główna strona: Koło Wiedeńskie.
Pod koniec lat 30 XX wieku logiczni pozytywiści uciekli z Niemiec i Austrii do Wielkiej Brytani i Ameryki. W tym okresie wielu z nich odrzuciło fenomenalizm Macha na rzecz fizykalizmu Otto Neuratha. Zaś Rudolf Carnap poszukiwał sposobu na zastąpienie wymogu weryfikacji konfirmacją. W połowie lat czterdziestych XX wieku logiczny pozytywizm znacznie złagodził swoje poglądy. W Stanach Zjednoczonych głównym przedstawicielem i animatorem logicznego empiryzmu został Carl Gustav Hempel – opracował on nomologiczno-dedukcyjny model wyjasnienia naukowego, którego zaletą było wskazanie na logiczną formę wyjaśnienia bez jednoczesnego odwoływania się do niejasnego pojęcia przyczynowości. Logiczny pozytywizm jako ruch filozoficzny w znacznym stopniu przyczynił się do powstania filozofii analitycznej,[2] która zdominowała filozofię w krajach anglosaskich aż do lat sześćdziesiątych. Mimo tego ruch nie zdołał rozwiązać problemów, które sam wygenerował. [3][4][5] Zaś same ustalenia logicznego pozytywizmu były często krytykowane. Pomimo tego, to właśnie ich działalność filozoficzna uczyniła z filozofii nauki wyodrębnioną subdyscyplinę.[6]
Filozofia Koła Wiedeńskiego jest określana wieloma nazwami: logicznym pozytywizmem, logicznym empiryzmem, naukowym empiryzmem, neopozytywizmem. W Polsce najczęściej spotykaną nazwą jest neopozytywizm.
Podstawowymi tezami filozoficznymi Koła Wiedeńskiego są:
- Empiryzm (Wiedza pochodzi z doświadczeń zmysłowych),
- Fizykalizm (Wszystkie terminy da się zredukować do języka fizykalnego),
- Zasada weryfikacji (Zasada weryfikacji (inaczej weryfikacjonizm) głosi, że jedynymi zdaniami posiadającymi wartość poznawczą są zdania możliwe do empirycznego sprawdzenia. Warunku tego nie muszą spełniać tautologie logiczne, które choć nie są sprawdzalne empirycznie, to są poznawczo wartościowe. Weryfikacjonizm uznaje więc wszelkie zdania niespełniające kryterium sprawdzalności za bezwartościowe poznawczo. Oznacza to zaprzeczenie wartości poznawczej zdań spezyficznych dla wielu dziedzin: metafizyki, teologii, etyki i estetyki. Co prawda zdania występujące w tych dziedzinach mogą być wartościowe z punktu wpływania na emocje i zachowanie, lecz nie z punktu widzenia wartości prawdziwościowej lub informacyjnej. [7] Dokładne sformułowanie zasady weryfikacji zmieniało się wraz z czasem i naporem krytyki do lat 50 XX wieku. W latach 60 XX wieku uznano, że nie da się jej w ogóle utrzymać.[8]
Interpreting Ludwig Wittgenstein's early philosophy of language, logical positivists identified a verifiability principle or criterion of cognitive meaningfulness. From Bertrand Russell's logicism they sought reduction of mathematics to logic. They also embraced Russell's logical atomism, Ernst Mach's phenomenalism—whereby the mind knows only actual or potential sensory experience, which is the content of all sciences, whether physics or psychology—and Percy Bridgman's operationalism. Thereby, only the verifiable was scientific and cognitively meaningful, whereas the unverifiable was unscientific, cognitively meaningless "pseudostatements"—metaphysical, emotive, or such—not worthy of further review by philosophers, who were newly tasked to organize knowledge rather than develop new knowledge.
Głównym zagadnieniem podejmowanym przez logicznych pozytywistów we wczesnych latach ich działalności była zasada weryfikacji twierdzeń.
Logiczny pozytywizm jest powszechnie przedstawiany jako ruch stojący na stanowisku radykalnemuzakazujący terminom teoretycznym języka nauki odnosić się czegoś, co byłoby nieobserwowalne.
Logical positivism is commonly portrayed as taking the extreme position that scientific language should never refer to anything unobservable—even the seemingly core notions of causality, mechanism, and principles—but that is an exaggeration. Talk of such unobservables could be allowed as metaphorical—direct observations viewed in the abstract—or at worst metaphysical or emotional. Theoretical laws would be reduced to empirical laws, while theoretical terms would garner meaning from observational terms via correspondence rules. Mathematics in physics would reduce to symbolic logic via logicism, while rational reconstruction would convert ordinary language into standardized equivalents, all networked and united by a logical syntax. A scientific theory would be stated with its method of verification, whereby a logical calculus or empirical operation could verify its falsity or truth.
- prawo eksportacji:
![Thumb image](http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/cb/Lennuliiklust_uurimas.jpg/640px-Lennuliiklust_uurimas.jpg)
Obserwacja to aktywne zdobywanie informacji na temat jakiegoś zjawiska. Obserwacji dokonuje się przy pomocy zmysłów. Jednakże w działalności naukowej zmysły są zazwyczaj wspomagane przez instrumenty badawcze, a same pozyskiwane informacje podlegają zapisowi przez urządzenia rejestrujące. Termin "obserwacja" może być także używany na określenie jakichkolwiek danych eksperymentalnych pozyskanych w trakcie aktywności naukowej. Obserwacją możemy zatem nazwać samą działalność obserwacyjną jak i jej rezultat. Obserwacje mogą posiadać charakter jakościowy albo ilościowy. W przypadku obserwacji jakościowej stwierdzamy jedynie, że jakaś właściwość występuje, albo że nie występuje. W przypadku obserwacji ilościowej, prócz stwierdzenia występowania jakiejś właściwości, przypisujemy jej pewną wartość liczbową.
Obserwacja, obok eksperymentu, odgrywa zasadniczą rolę w formułowaniu i testowaniu hipotez naukowych. Biorąc jednak pod uwagę wymóg powtarzalności (reprodukcji) wyników obserwacyjnych napotykamy na problem. Ludzkie wrażenia zmysłowe są subiektywne i mają charakter jakościowy, co sprawia trudność w ich komunikowaniu i porównywaniu z wrażeniami innych ludzi. Aby poradzić sobie z tym problemem opracowano metody przypisywania wartości liczbowych obserwowanym zjawiskom, co pozwoliło na rejestrowanie i porównywanie obserwacji dokonywanych przez różnych ludzi, w różnych miejscach i w innym czasie. Postępowanie takie nazywa się pomiarem, czyli odniesieniem obserwowanego zjawiska to pewnego zestandaryzowanego wzorca jednostki miary. Pomiary redukują więc subiektywne obserwacje do zestandaryzowanej miary liczbowej. W przypadku, w którym dwóm obserwacjom przypisano tą samą wartość liczbową, stwierdza się, że obserwacje te są sobie równoważne z pewną dokładnością wynikającą z samej metody pomiarowej.
Zmysły ludzkie mają swoje ograniczenia, ponadto są podatne na błędy percepcji (np. złudzenia optyczne). Instrumenty naukowe zostały opracowane, aby poradzić sobie z tymi problemami. Przykładowymi instrumentami, które powiększają zdolności percepcyjne człowieka są: wagi, zegary, teleskopy, mikroskopy, termometry, aparaty, urządzenia nagrywające dźwięk. Instrumenty naukowe mogą także pomagać w obserwacji poprzez tłumaczenie pewnych zjawisk nierejestrowalnych przez ludzkie zmysły, na zjawiska możliwe do zaobserwowania: chemiczne wskaźniki Ph, woltomierze, spektrometry, termowizjery, oscyloskopy, interferometry, liczniki Geigera.
Poważnym problemem w trakcie przeprowadzania obserwacji i eksperymentów jest zaburzenie badanego zjawiska przez urządzenie pomiarowe. Prowadzi to innych wyników pomiarowych, niż te, które opisywałyby zjawisko nieobserwowane. Fakt ten jest nazywany efektem obserwatora. Dla przykładu: nie jest normalnie możliwym zmierzenie ciśnienia w oponie samochodowej bez wypuszczenia z niej części powietrza, które jest konieczne do zadziałania manometru samochodowego (miernik ciśnienia). Jednakże w większości dziedzin naukowych, dzięki coraz lepszym urządzeniom pomiarowym, udaje się zredukować efekty obserwacji na badany układ do wartości pomijalnych
Considered as a physical process itself, all forms of observation (human or instrumental) involve amplification and are thus thermodynamically irreversible processes, increasing entropy.