Wikipedysta:Henryk Tannhäuser/Ćolowie
Z Wikipedii, wolnej encyclopedia
Wikipedysta:Henryk Tannhäuser/Ćolowie/Nazwy
Ćolowie (tam. சோழர் குலம், ['ʧoːɻə]) - dynastia pochodzenia tamilskiego panująca w Indiach Południowych od starożytności do XIII wieku. Pierwotnie zajmowała żyzne tereny doliny rzeki Kaweri. Spośród wczesnych przedstawicieli dynastii no najwybitniejszych należał Karikala Ćola, do najpotężniejszych przedstawicieli dynastii w średniowieczu należeli Rajaraja Chola, Radźendra Ćola I i Kulothunga Ćola I. Szczyt potęgi Ćolów przypada między drugą połową IX wieku a wiekiem XIII. Pod panowaniem Radźaradzi Ćoli I i jego syna Radźenry Ćoli I imperium Ćolów stało się jedną z największych militarnych, gospodarczych i kulturalnych potęg Azji południowo-wschodniej. W XI i XII wieku terytoria imperium rozciągały się od Malediwów po rzekę Godawari (obecnie Andhra Pradesh). Radźaradźa Ćola zajął znaczne obszwry Indii Południowych, część Cejlonu i Malediwy. Radźendra Ćola poprowadził zwycięską wyprawę do Indii Północnych - dotarł do brzegów Gangesu i pokonał Mahipalę, Pataliputry z dynastii Palów. Najechał także państwa archipelagu Malajskiego. [ref:The kadaram campaign is first mentioned in Rajendra's inscriptions dating from his 14th year. The name of the Srivijaya king was Sangrama Vijayatungavarman. K.A. Nilakanta Sastri, The CōĻas, pp 211–220]. Znaczenie imperium Ćolów zmalało w XII wieku wraz z rozwojem królestwi innych dynastii południowoindysjkich, [[|Pandjowie|Pandjów]] i Hojsalów. Dynastia Ćolów ma szczeghólne znaczenie dla kultury Indii: podjęła ona patronat nad literaturą tamilską i z wielkim zapałem budowała świątynie hinduistyczne, pozostawiając po sobie wielkie dzieła literatury i architektry tamilskiej. Władcy byli zapalonymi budowniczymi, zwłaszcza zaplanowanych nie tylko jako miejsca kultu, ale także jako centra aktywności gospodarczej świątyń. Wprowadzili scentralzowaną formę rządów i zdyscyplinowaną biurokrację.