Loading AI tools
Chińska wojna domowa (1927–1950) – wojna domowa między chińskimi komunistami i narodowcami z Kuomintangu, która trwała od kwietnia 1927 do maja 1950 roku. Przebieg wojny skomplikowało wkroczenie do Republiki Chińskiej Japończyków, którzy w 1931 roku zajęli Mandżurię, a w 1937 roku zaatakowali centralne Chiny. Ostatecznie przeciwne strony zjednoczyły się w walce z agresorem i wojna domowa została na dziewięć lat wstrzymana.
| Czas | |||
|---|---|---|---|
| Miejsce | |||
| Terytorium | |||
| Przyczyna |
niestabilność polityczna Chin | ||
| Wynik |
zwycięstwo komunistów, zjednoczenie Chin | ||
| Strony konfliktu | |||
| |||
| Dowódcy | |||
| |||
| Siły | |||
| |||
Wojna wkroczyła w decydującą fazę po zakończeniu II wojny światowej i kapitulacji Japonii latem 1945 roku. Komuniści stopniowo zdobyli przewagę i 1 października 1949 roku Mao Zedong proklamował w Pekinie powstanie Chińskiej Republiki Ludowej. Dzień ten jest uważany za formalny koniec chińskiej wojny domowej, choć walki trwały do maja 1950 roku. Związany z Kuomintangiem pokonany rząd Republiki Chińskiej ewakuował się na Tajwan, razem z ok. 1,5 milionem swoich zwolenników.
Dynastia Qing będąca ostatnią z rządzących w Chinach dynastii załamała się w 1911 roku i ostatecznie upadła w 1912 roku po abdykacji ostatniego cesarza[1]. Chiny weszły wtedy w okres znany jako epoka watażków w trakcie której znaczna część kraju znalazła się pod kontrolą niezależnych watażków - przywódców militarnych dysponujących prywatnymi armiami. Antymonarchistyczna i zjednoczeniowa partia Kuomintang i jej lider Sun Jat-sen w celu pokonania watażków zajmujących znaczną część północnych Chin rozpoczęli szukanie pomocy wśród światowych mocarstw. Zachodnie mocarstwa ignorowały wysiłki Suna co skłoniło go w 1921 roku do zwrócenia się w stronę Związku Radzieckiego. Kierownictwo radzieckie rozpoczęło dwutorową politykę wspierania zarówno Suna jak i nowo powstałej Komunistycznej Partii Chin. W 1923 roku Sun i przedstawicieli ZSRR Adolf Joffe wynegocjowali w Szanghaju radziecką pomoc dla zjednoczenia Chin[2]. Obydwaj politycy wydali wspólny manifest w którym zadeklarowano współpracę między Kuomintangiem, KPCh i Kominternem. Jeszcze w tym samym roku do Chin przybył delegat Kominternu Michaił Borodin który pomógł w reorganizacji i konsolidacji KMT według wzorców Komunistycznej Partii Związku Radzieckiego. W tym czasie KMT i KPCh utworzyły miedzy sobą koalicję znaną jako Pierwszy Zjednoczony Front[3].
W 1923 roku Sun Jat-sen wysłał jednego ze swoich zastępców jeszcze z czasów Tongmenghui, Czang Kaj-szeka na kilkumiesięczne studia wojskowe i polityczne do Moskwy. Po powrocie do kraju Czang został dyrektorem Republikańskiej Akademii Wojskowej. Była to rola tak prestiżowa że jego znaczenie w KMT wzrosło aż w końcu wybrano go na następce Suna na stanowisku przewodniczącego partii[4]. Sowieci dostarczyli akademii zaopatrzenie, wyposażenie oraz broń. Dzięki tej pomocy KMT był w stanie utworzyć wewnątrzpartyjną armię. W akademii obecni byli również członkowie KPCh którzy niekiedy zajmowali w niej kluczowe stanowiska instruktorów (był nim m.in. Zhou Enlai)[5].
W 1923 roku KMT liczyło 50 tysięcy członków, KPCh natomiast tylko 300 w 1922 i 1500 w 1925 roku[6], niemniej jednak wielu komunistów indywidualnie wstępowało w szeregi KMT[7].
Ekspedycja północna i rozłam między KPCh a KMT
Na początku 1927 roku rozpoczęła się rywalizacja między KPCh a KMT. KPCh i lewicowe skrzydło KMT utworzyło odrębny rząd kuomintangowski w Wuhanie będącym miastem o silnie komunistycznych wpływach[8]. Na czele lewicowego rządu KMT stanął Wang Jingwei. Po pokonaniu watażki Suna Chuanfanga, prawica KMT z Czangiem i Li Zongrenem przeniosła się natomiast na wschód w stronę Jiangxi gdzie Czang utworzył odrębny rząd[9]. Lewica KMT potępiła Czanga za chęć eliminacji wpływów komunistów z KMT i za mające ich zdaniem miejsce pogwałcenie trzech zasad ludowych KMT opracowanych przez Suna[10].
7 kwietnia Czang i kilku innych przywódców KMT odbyło spotkanie na któym zdecydowano o tym że komuniści są społeczno-ekonomicznie uciążliwy i muszą zostać dla dobra rewolucji narodowej odsunięci od władzy. 12 kwietnia prawica KMT przeprowadziła w Szanghaju masakrę w wyniku której zginęły setki lewicowych a wielu z nich zostało aresztowanych. Za przeprowadzanie masakry odpowiedzialny był ówczesny stronnik Czanga generał Bai Chongxi. Wydarzenie te przeszło do historii jako incydent 12 kwietnia lub masakra szanghajska[11][12][13]. Masakra pogłębiła przepaść między rządem Czanga a Wanga. KPCh nadal popierała rząd KMT w Wuhanie[14] co zmieniło się po V Kongresie partii komunistycznej a 15 lipca 1927 roku rząd Wuhanu wydalił wszystkich komunistów z Kuomintangu a rząd ten następnie został obalony przez Czanga. Wzmocniona prawica KMT poszerzała stopniowo swoje tereny i kontynuowała kampanię przeciwko watażkom zdobywając w czerwcu 1928 roku Pekin i kontrolę nad pokaźnymi obszarami wschodnimi[15].
Po masakrze szanghajskiej działacze KPCh wycofali się na wieś lub rozpoczęli działalność podziemną. Komuniści zaatakowali przez KMT rozpoczęli próby przygotowania zbrojnej rebelii. Bunt KPCh przeciwko rządowi narodowców rozpoczął się 1 sierpnia 1927 roku w Nanchangu w Jiangxi[16][17][18]. Na skutek powstania komuniści założyli armię rebeliancką która później przyjęła nazwę Armii Czerwonej. 1000 żołnierzy Armii Czerwonej którzy przeżyli natarcie z Nanczang udali się na wschód w góry prowincji Jiangxi[19][20]. Komuniści rozpoczęli w Jiangxi budowę własnego niezależnego od rządu terytorium. Armia Czerwona stale powiększała zakres swojej armii która osiągnęło około 1800 żołnierzy[21][22].
Wiosną 1928 roku Armia Czerwona Mao Zedonga z Jiangxi przesunęła się do prowincji Hunan w nadziei na wywołanie tam powstania chłopskiego. Po wkroczeniu do Hunan sytuację wykorzystał Kuomintang który najechał obszary w Jiangxi[23]. Siły Mao pozbawione bazy wypadowej zjednoczyły się z oddziałami generałów Zhu De i Lin Biao. Trzej dowódcy wspólnymi siłami odbili górskie regiony Jiangxi jednak w ciągu najbliższych tygodni Kuomintang ponownie wysłał w ten region oddziały wywołując w górach zaciekłe walki partyzanckie[24][25]. Siły Zhu po odparciu KMT w górach ponownie udały się do Hunan. Kuomintang wykorzystując nieobecność Zhu ponownie zaatakował bazę Mao. Po 25 dniach obrony Mao wymknął się w nocy z obozy w celu zyskania wsparcia. Mao przekonał do powrotu w góry Zhu który pomógł odzyskać bazy Armii Czerwonej. Komuniści zyskali dodatkowo wsparcie pułku dezerterów z Kuomintangu i Piątej Armii Czerwonej Peng Dehuaia. Mimo ucieczki sił Kuomintangu z regionu komuniści w dalszym ciągu pozostawali w trudnej sytuacji spowodowanej niedoborami żywności w okresie zimowym (górzyste tereny nie nadawały się do upraw)[26][27].
W styczniu 1929 roku Mao i Zhu ewakuowali swoją bazę i przenieśli swoje wojska na południe w okolice Tonggu i Xinfeng w Jiangxi gdzie zbudowali nową bazę[28]. Siły Mao i Zhu liczyły 2000 żołnierzy po czym zostały wzmocnione o 800 osobowy oddział dostarczony przez Penga. Ewakuacja spowodowała spadek morale armii a wielu żołnierzy stało się nieposłusznych co spowodowało incydenty przestępcze z ich udziałem[29][30]. Komuniści w trakcie powstania nie zyskali wsparcia ze strony ZSRR a ponadto ich przywódcy popadli w konflikt z Kominternem. Moskwa chcąc podporządkować sobie partie wysłała do Chin grupę przeszkolonych w ZSRR chińskich komunistów znanych jako 28 bolszewików. Obecność 28 bolszewików w partii (dwóch z nich trafiło do Komitetu Centralnego) pogłębiło spory wewnątrzpartyjne i rywalizację o władzę w KPCh[31][32].
Chińska Republika Rad
W lutym 1930 roku oddziały Mao utworzyły rząd radziecki w regionie południowo-zachodniego Jiangxi[33]. Mao spotkał się na swoich obszarach z problemami wewnętrznymi podsycanymi przez proradzieckich członków partii. Proradzieccy komuniści oskarżyli go o to że jest zbyt umiarkowany a następnie o kontrrewolucyjność wskazując na jego domniemane powiązania z Ligą Antybolszewicką i trockizmem[34]. W grudniu 1930 roku doszło do próby obalenia Mao. Mao udało się pokonać rebeliantów. W starciach zginęło od dwóch do trzech tysięcy przeciwników Mao w ruchu komunistycznym[35][36][37]. Po opanowaniu sytuacji przez Mao, KC KPCh widząc Jiangxi jako bezpieczną okolicę przeniosło się w ten region a w listopadzie komuniści ogłosili tam utworzenie Chińskiej Republiki Rad będącej niezależnym państwem. Chociaż Mao został ogłoszony przewodniczącym Rady Komisarzy Ludowych to w praktyce jego władza została pomniejszona a kontrolę nad Armią Czerwoną przejął Zhou Enlai[38][39]. Armie Kuomintangu próbując pokonać komunistów wykorzystując przewagę liczebną przyjęły strategię okrążenia ich w republice radzieckiej. Mao w walce zastosował taktyki partyzanckie zapożyczone z dzieł starożytnych strategów wojskowych tj. Sun Tzu, Zhou i nowe kierownictwo ukróciło te praktyki i przyjęło politykę otwartej konfrontacji i konwencjonalnej wojny. Niemniej jednak Armii Czerwonej udało się rozbić pierwszą i drugą ofensywę Kuomintangu[40][41]. Czang rozwścieczony niepowodzeniami armii Kuomintangu osobiście przejął prowadzenie nad operacją jednak także i jemu nie udało się pokonać Armii Czerwonej. Przywódca wycofał się z regionu po kolejnym wtargnięciu Japończyków na ziemie Chin[42][43]. W wyniku zmian strategii Kuomintangu który przyjął doktrynę skupieniu się na obronie przed japońskim ekspansjonizmem, Armia Czerwona rozszerzyła obszar nad którym rządziła do obejmującego populacją trzy miliony osób[44].
Komuniści na kontrolowanych przez siebie terenach ruszyli programem reformy rolnej która rozpoczęła się w listopadzie 1931 roku i została poszerzona w czerwcu 1933 roku. Ponadto wprowadził w życie programy edukacyjne i zmierzające na zwiększeniu udziału kobiet w polityce[45]. Z czasem Czang wrócił do Jiangxi uważając komunistów za większe zagrożenie od Japończyków. Czang zainicjował kampanię okrążenia i bombardowań które przyczyniły się do osłabienia morale Armii Czerwonej. Osaczeni czerwonoarmiści utracili dostęp do lekarstw i żywności w rezultacie czego przywódcy KPCh zdecydowali się na ewakuację[46].
Długi Marsz
14 października 1934 roku Armia Czerwona osłabiona przez atak Kuomintangu rozpoczęła Długi Marsz - przegrupowanie z prowincji Jiangxi w południowo–wschodnich Chinach do Chin północno–zachodnich. Wraz z liczącą 85 tysięcy żołnierzy Armią Czerwoną wyruszyły kadry partyjne w liczbie 15 tysięcy. Ci którzy pozostali na miejscu organizowali oddziały partyzanckie mające obronić tych którzy nie wyruszyli na północny zachód, opór nie przyniósł większych rezultatów a partyzanci wraz z wieloma rannymi, chorymi a także kobietami i dziećmi zostało zmasakrowanych przez oddziały wierne Kuomintangowi[47][48]. Sto tysięcy zwolenników KPCh udało się najpierw na południe do Hunan gdzie stoczyli oni ciężkie walki z nacjonalistami[49][50] a następnie przez rzekę Wu do prowincji Kuejczou. Komuniści w styczniu 1935 roku zajęli miejscowość Zunyi. W Zunyi odbyła się konferencja na której Mao objął kierownicze stanowiska stając się przewodniczącym Biura Politycznego (a więc de facto przywódcą partii i Armii Czerwonej). Mao sprecyzował nowy cel - budowa władzy radzieckiej w Shaanxi w północnych Chinach skąd komuniści mogliby się skoncentrować na walce z Japończykami[51]. Siły ACz znalazły się w cięższej sytuacji i zostały zmuszone do walki o most w Luding[52]. Bitwa udała się a marsz kontynuowany był wokół pasm górskich wokół Ma’anshan[53]. W Mokuang w Zachodnim Syszuan ACz napotkała silną Czwartą Armię Zhang Guotao liczącą 50 tysięcy żołnierzy. Zhang będący jednym z liderów KPCh nie zgodził się na kurs obrany przez Mao i udał się w osobną podróż do Tybetu lub Sikkimu a więc z dala od strefy wpływów Kuomintangu. Obaj przywódcy ostatecznie powędrowali w swoje strony a do Zhanga dołączył Zhu De[54]. Siły Mao nie zmieniły planu i dalej szły na północ mijając setki mil. Na bagnistych obszarach Armia Czerwona była atakowana przez plemiona Mandżurów a wielu żołnierzy zachorowało, poważnym problemem okazało się też wyczerpanie zapasów które doprowadziło do głodu[55][56]. Po dotarciu do pasma Min Shan i gór Liupan Armia Czerwona została wciągnięta zarówno w walki z Kuomintangiem jak i islamską milicją konną. Gdy oddziały KPCh dotarły na miejsce okazało się że cały marsz wytrzymało jedynie od 7 do 8000 żołnierzy[57][58]. Długi Marsz zacementował Mao jako dominująca postać w partii[59].
W trakcie tych starć Kuomintang używał często najemnych bandytów z regionu Kham wiernych lokalnym watażkom. Było to celowe posunięcie mające na celu oszczędzanie sił KMT[60].
Po przybyciu do Yan’an w październiku 1935 roku żołnierze ACz ze zgrupowania Mao osiedli w Pao An. Pozostali tam do wiosny 1936 roku a w trakcie swojej obecności nawiązali współpracę z lokalnymi społecznymi, zaoferowali mieszkańcom pomoc medyczną i rozpoczęli program alfabetyzacji[61][62][63]. Liczba wojsk Mao wzrosła do 15 tysięcy żołnierzy wspartych przez przybycie ludzi He Longa z Hunan i armii Zhu Den i Zhang Guotao którzy powrócili z Tybetu[64]. W styczniu 1937 roku rozpoczęła się ekspedycja antyjapońska polegająca na wysyłaniu oddziałów partyzanckich na terytoria okupowane przez Japończyków[65][66]. 5 maja KPCh wysłała do Rady Wojskowej Rządu KMT propozycje sojuszu wojskowego[67]. Czang zignorował wiadomość komunistów i kontynuował samodzielną wojnę, wkrótce został jednak aresztowany przez własnego generała Zhang Xuelianga (incydent Xi’an). Zhang zmusił Czanga do rozmów z komunistami a w ich wyniku i ustępstw z obu stron 25 grudnia 1937 roku utworzono jednolity front antyjapoński. Sam Zhang został później umieszczony przez Czanga w areszcie domowym gdzie spędził większość swojego życia[68].
Japończycy zdobyli zarówno Szanghaj i Nankin (czego skutkiem była masakra nankińska) w efekcie czego rząd Kuomintangu wycofał się w głąb lądu do Chongqing[69]. Japońska brutalność przyczyniła się do zwiększenia liczby żołnierzy chińskich, sama Armia Czerwona urosła z 50 do 500 tysięcy żołnierzy[70][71]. W sierpniu 1938 roku Armia Czerwona założyła Nową Czwartą Armię i Ósmą Armię które znalazły się pod nominalnym dowództwem Narodowej Armii Rewolucyjnej Czanga[72]. W sierpniu 1940 roku Armia Czerwona rozpoczęła Kampanię Stu Pułków w której 400 tysięcy chińskich wojskowych zaatakowała Japończyków w pięciu prowincjach jednocześnie. Kampania okazała się sukcesem Chińczyków i spowodowała śmierć 20 tysięcy żołnierzy japońskich oraz utratę przez Japonię szlaków kolejowych i kopalń[73][74].
Jeszcze w trakcie trwania wojny z Japonią, w 1943 roku rząd Czanga obawiając się zbytniego rozrostu wpływu komunistów rozpoczął akcje propagandową wymierzoną w KPCh. Komuniści zareagowali na akcje oskarżając Czanga o skłonności do faszyzmu[75]. Wojna okazała się wielkim sukcesem KPCh szczególnie po japońskiej operacji operacji Ichi-gō która znacznie osłabiła siły Kuomintangu i umożliwiła przejęcie przez KPCh pierwszeństwa w prowadzeniu walk[76].
Zgodnie z warunkami japońskiej bezwarunkowej kapitulacji podyktowanej przez Stany Zjednoczone Ameryki, wojska japońskie poddały się wojskom KMT, a nie do KPCh[77]. Sytuacja inaczej wyglądała w Mandżurii gdzie KMT nie miała swoich sił więc Japończycy poddali się wojskom ZSRR. W pierwszych powojennych negocjacjach pokojowych w Chongqing w dniu 28 sierpnia 1945 roku uczestniczyli zarówno Czang i Mao. 10 października 1945 roku obaj przywódcy zawarli pokój co nie przyniosło jednak żadnych konkretnych rezultatów[78] - walki między stronami wywiązały się na nowo. Walki na wielką skalę wywiązały się gdy ZSRR odmówił KMT oddania władzy nad Mandżurią a wycofując się umożliwił wkraczanie na obszar regionu wojsk KPCh. Wojska KMT wsparte przez lotnictwo amerykańskie rozpoczęło walki z siłami komunistycznymi na północy kraju. 14 listopada 1945 roku siły KMT rozpoczęły ofensywę mającą na celu umożliwienie KPCh zwiększenia kontrolowanych obszarów[79]. Działania Czanga który wraz ze swoimi wojskami ruszył do Jinzhou były nieumiejętne i umożliwiły komunistom przeprowadzenie kontrofensywy w wyniku której KPCh objęło kontrolę nad niemal całym półwyspem Szantung (z wyjątkiem miejsc znajdujących się pod kontrolą armii USA)[80]. Mimo rzeczywistego trwania wojny rozejm oficjalnie rozwiązano w czerwcu 1946 roku[81].
W chwili rozpoczęcia kolejnego etapu wojny domowej na prowadzenie z góry wysuwali się komuniści. Ich armia wzrosła do 1,2 miliona żołnierzy, milicja z kolei do dwóch milionów. Komuniści kontrolowali jedną czwartą terytorium kraju i jedną trzecią ludności. Ponadto ZSRR przekazał KPCh znaczną ilość dostaw broni przechwyconej Japończyków[82]. Komuniści znacznie zwiększyli swoje poparcie obiecując reformę rolną - w ten sposób do wojsk KPCh dołączyła ogromna liczba bezrolnych i głodujących chłopów[82]. KPCh zyskała niemalże nieograniczoną liczbę ludzi przeznaczonych zarówno do walki jak i celów logistycznych. Na przykład w trakcie kampanii o Xuzhou komuniści byli w stanie zmobilizować do walki 5430000 chłopów[83]. Na niekorzyść KMT wpływał też fakt że celowo wykorzystywali oni z udziałem Amerykanów wojska japońskie do osłabienia komunistów[84] oraz polityka wewnętrzna wdrażana przez tego ugrupowanie. Chaos spowodowało przejmowanie przez KMT większości banków, fabryk i nieruchomości komercyjnych które wcześniej zostały zajęte przez armie japońską. Coraz większą niechęć ludności cywilnej budziło też przymusowe odbieranie cywilom zaopatrzenia które miało być wykorzystywane przez armie do walki z komunistami. Takie działania KMT spowodowały również utrudnienia dla mieszkańców wielu miast w tym Szanghaju gdzie na skutek gospodarczego kryzysu bezrobocie gwałtownie wzrosło do aż 37,5%[85][82].
USA ciągle wspierało słabnące siły Kuomintangu. Ponad 50 tysięcy marines zostało wysłanych do ochrony strategicznych punktów a 100 tysięcy żołnierzy amerykańskich do przybrzeżnej prowincji Szantung. Armia amerykańska ponadto przeszkoliła ponad 500 tysięcy wojskowych KMT i przerzucała siły narodowców na przechwycone od komunistów strefy. Rząd narodowców otrzymał kredyty warte setki milionów dolarów - w ciągu mniej niż dwóch lat po wojnie chińsko-japońskiem, KMT otrzymał 4,43 miliardy dolarów z których większość przeznaczona była na wojsko[82][86].
20 lipca 1946 roku Czang rozpoczął atak na terytorium komunistów z użyciem 113 brygad wojsk (1,6 miliona żołnierzy)[82]. Kampania ta była ostatnią fazą chińskiej wojny domowej. Pomimo początkowych symbolicznych sukcesów KMT wzmocnionego przez amerykańskie zaopatrzenie, komuniści przeprowadzili kontratak i 30 czerwca 1947 roku przekroczyli rzekę Huanghe. Jednocześnie do kontrataku przystąpiły siły komunistów w północno-wschodnich, północnych i wschodnich Chinach[82]. Jeszcze w 1948 roku KPCh zajęło znajdujące się na północy miasta Shenyang i Changchun (po sześciomiesięcznym oblężeniu)[87]. Na wiosnę i jesieni tego roku komuniści przejęli znaczne tereny na południe od Wielkiego Muru, w kwietniu zajęli miasto Luoyang a na jesieni prowincję Shandong i Jinan. Na początku 1949 roku niemal całe Środkowo-Wschodnie Chiny znalazły się pod rządami KPCh. W wyniku kampanii Pingjin trwającej od 21 listopada 1948 do 31 stycznia 1949 roku komunistom udało się podbić całe północne Chiny[88].
21 kwietnia siły komunistów przekroczyły rzekę Jangcy a 23 zdobyły stolicę rządu KMT, Nankin[89]. KMT po utracie stolicy wycofał się do Guangzhou. Również ta siedziba padła pod naporem komunistów w obliczu czego KMT 25 listopada przeniósł się do Chongqing a następnie Chengdu. Po zajęciu niemal całych kontynentalnych Chin wojska KMT wraz z około dwoma milionami zwolenników partii w grudniu wycofały się na wyspę Tajwan. W tym czasie komunistyczna Armia Ludowo-Wyzwoleńcza rozbiła resztki sił KMT na południu. W rezultacie poza rządami komunistów na kontynencie pozostał jedynie Tybet[90].
1 października 1949 roku Mao Zedong proklamował Chińską Republikę Ludową ze stolicą w Pekinie. Po utworzeniu ChRL pozostało jedynie kilka kuomintangowskich punktów oporu które zostały jednak zdobyte do maja 1950 roku[91]. w grudniu 1949 roku Czang ogłosił Tajpej na Tajwanie tymczasową stolicą kuomintangowskiej Republiki Chińskiej i w dalszej mierze rościł sobie prawo do sprawowania władzy w całych Chinach. W przeciągu 1950 roku komuniści ruszyli na kontrolowane przez KMT przybrzeżne wyspy Hainan, Wanshan i Zhoushan. Wszystkie z tych wysp zostały podporządkowane KPCh[92].
Od początku istnienia na Tajwanie rządu Kuomintangu starcia między oboma państwami chińskimi pozostały negatywne. Pod kontrolą nacjonalistów po ofensywie komunistów z 1950 roku pozostały oprócz Tajwanu archipelagi Zhoushan, Dachen, Peskadory, Kinmen i Mazu. W maju 1950 roku wojska Kuomintangu wycofały się z Zhoushan Qundao celem wzmocnienia obrony Tajwanu[93]. Chiny Ludowe bardziej odważne czuły się ze względu na fakt iż większość Chińczyków była negatywnie nastawiona do Kuomintangu a Amerykanie będący dotychczasowym sojusznikiem partii byli niechętnie osobie Czang Kaj-szeka, sprzyjając ugodowemu prezydentowi Li Zongrenowi (odsuniętemu od władzy przez Czanga po ewakuacji na Tajwan).[93]. Prezydent USA Harry Truman ogłosił, że Stany Zjednoczone nie będą mieszać się w spór wokół Cieśniny Tajwańskiej i nie będą interweniować w przypadku inwazji komunistów na Tajwan. Sytuację zmienił wybuch wojny koreańskiej - Truman wysłał wówczas flotę z zadaniem neutralizacji Cieśniny Tajwańskiej[94]. Zapobiegło to ewentualnej komunistycznej inwazji, a jednocześnie uniemożliwiało głoszony przez Czanga "powrót na kontynent"[94]. Rząd ChRL oskarżył oficjalnie USA o okupację chińskiego terytorium. Wokół Cieśniny narastał coraz ostrzejszy kryzys. 2 grudnia 1954 roku USA i rząd w Tajpej zawarły traktat sojuszniczy, w którym Stany Zjednoczone zobowiązały się do obrony Tajwanu i Peskadorów, nie uwzględniając jednak kontrolowanych przez KMT wysepek u wybrzeży Chin[94]. Mao wykorzystał lukę w tajwańsko-amerykańskim sojuszu i 18 stycznia następnego roku jego oddziały dokonały na wysepkę Yijiangshan u wybrzeży Zhejiangu. Oddziały wierne ChRL rozbiły tajski garnizon[94]. Kongres Stanów Zjednoczonych upoważnił prezydenta Eisenhowera do użycia sił zbrojnych w celu zabezpieczenia suwerenności Tajwanu[95] do czego jednak nie doszło a Tajwańczycy z pomocą USA ewakuowali cały archipelag Dachen, który w ten sposób przeszedł bez walki pod kontrolę komunistów. Chińska interwencja zakończona sukcesem wzmogła wojowniczą retorykę Mao który określił wówczas USA mianem papierowego tygrysa, na którego należy patrzeć z góry[94].
Konflikt odżył w sierpniu 1958 roku gdy nadbrzeżne baterie ChRL niespodziewanie otworzyły intensywny ogień na wyspy Kinmen i Mazu[94]. W odpowiedzi rząd Stanów Zjednoczonych natychmiast skierował do Cieśniny Tajwańskiej ciężką flotę; USA znalazły się na granicy konfliktu zbrojnego z Chinami. Do konfrontacji obu stron jednak nie doszło, a Chińczycy ograniczyli ostrzał do dni parzystych i udzielili rządowi amerykańskiemu łącznie ponad 400 "poważnych ostrzeżeń"[94]. Niespodziewanie największy sojusznik Chin, ZSRR, zadeklarował, że solidarność z ChRL dotyczy jedynie obrony jej terytorium, ale nie inwazji na Tajwan, co później stało się jedną z przyczyn rozłamu chińsko-radzieckiego[94]. Konfrontacja zbrojna ograniczyła się do walk myśliwców chińskich MiG-15 z tajwańskimi F-86[94]. Dążący do zachowania status quo Amerykanie ogłosili w stosunku do Tajpej podobną deklarację jak Moskwa wobec Pekinu, zobowiązując się bronić niezależności rządu na Tajwanie, lecz nie pozwalając na inwazję kontynentu[94]. W obliczu patowej sytuacji armia chińska 5 października zaprzestała ostrzału pozycji tajwańskich kończąc tym samym trwającą od początku lat 50. groźbę chińskiej interwencji na wyspie[94].
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
