Loading AI tools
Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Falafel to smażone na głębokim tłuszczu kulki lub kotleciki z ciecierzycy, bobu lub z obydwu tych składników. Falafel to tradycyjne danie arabskie serwowane zazwyczaj w picie albo owijane w chlebowe placki zwane lafa z dodatkiem sałatek, pikli, sosów ostrych bądź na bazie tahini. Kulki podaje się jako przekąskę albo część meze.
Falafel, prawdopodobnie pochodzący z Egiptu, stał się potrawą typową dla całego Bliskiego Wschodu. Koptowie utrzymują, że przyrządzili falafel jako pierwsi, aby w czasie Wielkiego Postu zastąpić nim potrawy mięsne. Obecnie kulki są znane na całym świecie jako substytut mięsa, sprzedaje się je także na ulicznych stoiskach.
Słowo falafel może odnosić się do samych placków albo wypełnionych nimi kanapek. Niektóre źródła wskazują na podobieńtwo do arabskiego słowa falafil((arab. • Błąd! Nieznany kod języka: فلافل. Sprawdź listę kodów.)),od liczby mnogiej filfil ((arab. • Błąd! Nieznany kod języka: فلفل. Sprawdź listę kodów.)),oznaczającej „pieprz“, wywodzący się prawdopodobnie od słowa pippali पिप्पली w sanskrycie,oznaczającego „długi pieprz“. Niedawno zaproponowano pochodzenie koptyjskie od Fa La Fel"Φα Λα Φελ" „z wielu ziaren“[1]. Jednakże miejsce, w którym używano tego słowa to raczej Lewant niż Egipt (w którym falafel był powszechnie znany jako „ta'amija“((egipski arabski) طعمية} i etymologia z krajowych źródeł lewantyńskich jest możliwa. W lewantyńskim kolokwialnym arabskim falafil jest z gramatycznego punktu widzenia rzeczownikiem zbiorowym i musi się łączyć ze słowem حبة „ziarno, kawałek“ (tak jak angielskie słowo „loaf“ (chleb) musi łączyć się z „loaf“(bochenek) albo „slice“(kawałek).
Może symbolizować dawniej używaną liczbę mnogą wcześniej niepotwierdzonego słowa filfal of aramejskiego pilpal, „mały, okrągły przedmiot, ziarnko pieprzu“, wywodzące się od palpel, które oznacza „być okrągłym, zwijanym“[2]. Stąd zgodnie z pochodzeniem falafel oznaczałby „wałeczki, małe kulki“. W swojej nazwie, gramatyce i fonologii kolokwialny arabski Lewantu odzwierciedla duży wpływ aramejskiego, języka, od którego ludność Lewantu odeszła po podboju muzułmanów w Syrii w latach 634-638. W ten sposób aramejskie pochodzenie kolokwialnego wyrażenia nie jest problemem, chociaż późna data uznania słowa w arabskim czyni je nieco niepewnym -- problem, z powodu którego zaproponowana etymologia koptyjska, również przywołująca koptyjskie wyrażenie cierpi w równym stopniu.(w związku z zaproponowanym pochodzeniem falafela w obrzędach wielkopostnych Koptów, warto pamiętać, że od czasów Apostołów aż do dzisiaj Lewant ma bardzo dużą ludność chrześcijańską mówiącą w języku aramejskim, a później arabskim). Arabskie słowo falafil zostało zapożyczone do wielu innych języków i rozpowszechnione w pozostałej części świata jako ogólna nazwa tej potrawy. W angielskim po raz pierwszy została uznana w 1941 roku [3][4].
Falafel jest znany pod nazwą ta'amija ((egipski arabski) طعمية Szablon:Transl, Szablon:IPA-ar) w Egipcie z wyjątkiem Aleksandrii. Słowo wywodzi się od zdrobnienia arabskiego słowa ta'am ((arab. • Błąd! Nieznany kod języka: طعام. Sprawdź listę kodów.), „jedzenie“); znaczące w szczególności „jednostkę“ danego rdzenia, w tym przypadku Szablon:Transl ((arab. • Błąd! Nieznany kod języka: ط ع م. Sprawdź listę kodów.), mający do czynienia ze smakiem i jedzeniem), więc znaczenie „mały kawałek jedzenia“ albo „mala smaczna rzecz“[5][6][7].
Pochodzenie falafela nie jest dokładnie znane i krążą wokół niego kontrowersje. Według powszechnej teorii potrawa wywodzi się z Egiptu, prawdopodobnie spożywana przez Koptów, aby zastąpić potrawy mięsne w czasie Wielkiego Postu.Ze względu na to, że Aleksandria była miastem portowym, potrawa mogła zostać eksportowana do innych obszarów Bliskiego Wschodu. Później potrawa przewędrowała na północ do Lewantu, gdzie ciecierzyca została zastąpiona przez zieloną fasolę. Krążyły też liczne teorie, że falafel wywodzi się z okresu Starożytnego Egiptu albo z subkontynentu indyjskiego.
Falafel stał się potrawą, którą można spotkać na stoiskach miejskich i w fast foodach na Bliskim Wschodzie. Krokiety spożywa się jako część meze . W czasie ramadanu kulki spożywa się również w ramach iftaru, posiłku który przerywa post po zachodzie słońca. Falafel zyskał na takiej popularności, że w niektórych krajach w McDonald’s serwuje się "McFalafel". Falafel jest wciąż popularny wśród Koptów, którzy smażą jego ogromne ilości w czasie religijnych wakacji. Dyskusje na temat pochodzenia falafela czasami przeradzają się w upolitycznione dyskusje związane z relacjami pomiędzy Arabami a Izraelczykami. Współcześnie falafel jest uważany za narodową potrawę Egiptu i Izraela. Wielu Palestyńczyków żywi niechęć do Izraelczyków, uważając, że przywłaszczyli sobie palestyńską potrawę.
Ponadto Stowarzyszenie Libańskich Przemysłowców wniosło o naruszenie palestyńskich praw do tej potrawy przez Izrael. Falafel jest ikoną izraelskiej kuchni. Chociaż falafel nie jest w szczególności żydowską potrawą, był spożywany przez Mizrachijczyków w krajach, z których pochodzą. Ponieważ potrawa składa się w całości z produktów roślinnych, uważa się ją za koszerną.Zyskała także akceptację Żydów ze względu na to, że może być spożywana z mięsem i nabiałem.
W Ameryce Północnej do lat 70-tych dwudziestego wieku na falafela można było trafić tylko na Bliskim Wschodzi lub w dzielnicach żydowskich i restauracjach, spożywany również przez wegan, dla których służył za substytut mięsa. Obecnie potrawa ta jest powszechnie spotykana i popularna w wielu miastach w całej Ameryce Północnej.
Falafel stał się popularny wśród wegetarian i zaangażowanych w ruch wegański, który opiewa go jako alternatywę dla stoisk ulicznych z potrawami mięsnymi i jest obecnie sprzedawany jako gotowe danie w sklepach ze zdrową żywnością. Pomimo że początkowo był używany jako składnik hamburgerów wegańskich, jego zastosowanie rozszerzyło się, kiedy coraz więcej ludzi zaczęło spożywać go ze względu na dużą zawartość białka. Ten uniwersalny składnik umożliwił przeobrażenie przepisów na klopsy, amerykańskiego hamburgera z mięsem i keczupem, spaghetti z kulkami mięsnymi w przepisy na potrawy wegetariańskie.
Obecnie falafela spożywa się na całym świecie.
Falafel jest zrobiony z bobu, ciecierzycy lub obu tych składników. W wielu krajach środkowowschodnich w potrawie dominuje ciecierzyca Potrawę zazwyczaj robi się z dodatkiem ciecierzycy w Izraelu, Jordanie, Libanie, Palestynie i Syrii Ta wersja jest najbardziej popularna na Zachodzie. Egipska odmiana zawiera bób. Ciecierzycę podaje się na surowo (gotowanie powoduje utratę konsystencji i wymaga użycia mąki jako spoiwa). Zamiast tego zostawia się ją na noc do namoczenia(czasami z dodatkiem sody oczyszczonej do pieczenia, a potem mieli razem z różnymi składnikami, takimi jak: pietruszka,szalotka i czosnek. Przyprawy takie jak: kmin rzymski i kolendra są często dodawane do fasoli dla aromatu. Mieszanka jest formowana w kulki i kotleciki. Można wyrabiać je przy użyciu rąk albo narzędzia zwanego „aleb falafel“ (foremka do falafelów). Mieszanka jest zazwyczaj smażona na głębokim tłuszczu albo może być przygotowana w piekarniku. Jeśli nie serwuje się falafela jako osobnej potrawy, serwuje się go z przaśnym chlebem. Można również dodać pomidory, sałatę, ogórki i inne składniki. Najczęściej serwuje się z pastą tahini. Typowy falafel ma kształt kulki, ale czasami formuje się inne kształty, szczególnie przypominające pączki. Środek falafela może być zielony (od ziół, takich jak: pietruszka i zielona cebulka) albo jasnobrązowy.
| ||||||||||||||||||||
|
| |||||||||||||||||||
Wartości RDA i AI wyznaczone na podstawie danych Institute of Health[8] |
Falafel z ciecierzycą ma dużą zawartość białka, węglowodanów złożonych i błonnika. Ciecierzyca ma również niską zawartość tłuszczu i soli oraz nie zawiera cholesterolu. Istotne składniki odżywcze to: wapń, żelazo, magnez, fosfor, potas, cynk, miedź, mangan, witamina C, witamina B1, kwas pantotenowy, witamina B i folian. Fitochemikalia zawierają beta karoten.Falafel jest bogaty w błonnik rozpuszczalny, który okazał się efektywny w redukowaniu cholesterolu we krwi. Falafela można piec, aby zmniejszyć wysoką zawartość tłuszczu związanego ze smażeniem I chociaż ten sposób przygotowania potrawy zmienia jej konsystencję i smak, jest to sposób przygotowywania rekomendowany osobom cierpiącym na takie problemy zdrowotne jak cukrzyca.
Obecny rekord wynosi 74,75 kg i został ustanowiony 28 lipca 2012 w Amman, w Jordanie. Poprzedni rekord wynosił 23,94 kg, 1,17 m w obwodzie i 0,3 m wysokości, ustanowiony na festiwalu Santa Clarita Valley Jewish Food and Cultural Festival w Stanach Zjednoczonych na uniwersytecie College of the Canyons in Valencia w Kalifornii w Stanach Zjednoczonych 15 maja 2011.
Rekord wynosi 5 173 kg i został ustanowiony przez szefa kuchni Ramzi Choueiri i studentów Uniwersytetu Al-Kafaat University w Libanie, w Bejrucie 9 maja 2010.
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.